Gost vaseljenskog radija Svetigora bio je Manojle Krsmanović, direktor Fondacije Bjelopavlićki učitelji 1916 koja se bavi očuvanjem i afirmacijom srpskog jezika i ćiriličnog pisma u Crnoj Gori.
O formiranju ove fondacije g. Krsmanović navodi da je ona formirana u junu 2024 godine od strane grupe mladih entuzijasta koji su uvidjeli problem diskriminacije po pitanju upotrebe ćiriličnog pisma u javnoj sferi:
„Vi znate da član 13. Ustava Crne Gore propisuje ravnopravnost između dva pisma odnosno između ćiriličnog i latiničnog pisma. Međutim, ono sa čim smo se susreli je nedostatak upotrebe ćiriličnog pisma u raznim ustanovama. Istorija i kultura našeg naroda nastala je upravo na ćiriličnom pismu. Spomenici kulture kao što su Oktoih prvoglasnik i petoglasnik, Miroslavljevo jevanđelje pa i grobovi naših predaka ispisani su na ćiriličnom pismu. Tako da smo mi prije svega iz pijeteta prema našoj prošlosti i prema našim precima pokrenuli jednu ovakvu fondaciju.“rekao je naš sagovornik.
Fondacija je dobila ime po 14 bjelopavlićkih učitelja koji su u vrijeme austrugarske okupacije 1916 godine odbili da predaju izmijenjene školske programe:
„Dakle negdje na ljeto 1916 godine kada se pripremao program za nastavu za novu nastavnu godinu za vreme austrougarskih vlasti u Crnoj Gori došlo je do formiranja novog programa po kom se ukida naziv jezika srpski, ukida se srpska istorija i crkvenoslovenski jezik. U tom trenutku javlja se jedna vrsta otpora od strane građana, međutim, najozbiljniji otpor pružili su upravo danilogradski odnosno bjelopavlićki učitelji i njih 14 su odbili da rade po novom obrazovnom programu.
Zbog toga su uhapšeni i osuđeni na tri do pet mjeseci robije. Kaznu su u početku služili u cetinjskom zatvoru a zatim su u potpunoj tajnosti deportovani sa Cetinja u mađarski logor gdje su ostali do kraja Prvog svjetskoga rata. Tako da nas je upravo sjećanje na ove bjelopavlićke učitelje i na njihovu žrtvu postakao da našoj fondaciji damo ovakvo ime i da danas radimo ono što su oni radili prije nešto više od jednog vijeka.“ istakao je Manojle Krsmanović.
O dosadašnjim aktivnostima, pored zaštite ćiriličnog pisma, u fokusu Fondacije je i stanje srpskog jezika u Crnoj Gori:
„Možemo reći da je izuzetno mali procenat ustanova odnosno institucija u Crnoj Gori koje poštuju ravnopravnost ćiriličnog i latiničnog pisma. To može da vidi svako ukoliko uđe na sajtove bilo koje ustanove i institucije. Takođe ono što je veliki problem jesu škole gdje apsolutno postoji nepoštovanje ćiriličnog pisma obzirom da su to ustavne koje treba da vaspitavaju našu djecu. U svom radu smo primjetili takođe da dokumentacija koja se izdaje strankama u državnim ustanovama nije na ćiriličnom pismu ali i da ne postoji obavještenje u tim ustanovama koje bi građani mogli da vide, odnosno da shvate da oni imaju pravo na izbor pisma koje će vam se izdati u nekom izvještaju.
Pored zaštite ćiriličnog pisma i ćiriličnog nasleđa u fokusu naše fondacije je i zaštita srpskog jezika i literature, promocija kulture srpskog naroda i narodnog etosa u Crnoj Gori, njegovanje i zaštita kulture sjećanja na sve istorijske događaje vezane za srpski narod, istraživanje i valorizacije istih kao i iniciranje i učešće u svim inicijativama koje doprinose rasvjetljavanju istorijskih događaja o srpskom narodu u Crnoj Gori.
Kao što znate najveći procenat stanovništva Crne Gore govori srpskim jezikom prema poslednjem popisu, a nažalost srpski jezik nema status koji mu pripada, tako da je naš cilj i da se izborimo za položaj srpskog jezika u Crnoj Gori. To je ono čime se bavimo trenutno i to je da kažemo nešto čime ćemo se baviti u budućnosti.
Veliki je posao za nama ali veliki je posao tek ispred nas, jer, kad smo se formirali nismo formirali fondaciju da bi to bilo nešto kratkoročno već planiramo da se ovim bavimo na dužim stazama“zaključio je na kraju razgovora direktor Fondacije Bjelopavlićki učitelji 1916 Manojle Krsmanović.
