U značajnom arheološkom otkriću, arheolozi Izraelske uprave za antikvitete otkrili su ruševine manastira iz vizantijskog perioda, ukrašenog šarenim mozaikom na podu koji sadrži natpis na grčkom jeziku, naprednu presu za grožđe i druge strukture.

Lokalitet, koji arheolozi opisuju kao „najveće i najznačajnije nalazište otkriveno u ovom području iz rimskog i vizantijskog perioda“, uključuje najmanje deset građevina.

Iskopavanja, sprovedena u okviru priprema za izgradnju nove četvrti „Karmey Gat North“ u blizini Kirjat Gata, pružaju uvid u aktivnu i prosperitetnu zajednicu koja je cvetala na tom području vjekovima.

Mozaik sa grčkim natpisom

U „srcu“ manastira pronađen je raskošni mozaik na podu, koji prikazuje krstove, lavove, golubove, amfore, cvijeće i geometrijske šare. U centralnom dijelu mozaika urezan je natpis na grčkom jeziku: „MIR PRI ULAZU I IZLAZU“, za koji se pretpostavlja da je inspirisan biblijskim stihom „Blagosloven ćeš biti pri ulasku, i blagosloven pri izlasku“.

Vještina izrade mozaika, uključujući upotrebu sitnih kamenčića za isticanje šara krsta, svedoči o umetnosti i resursima uloženim u ovaj lokalitet. Iskopavanja su takođe otkrila veliku presu za grožđe, čiji napredni dizajn i višestruke faze izgradnje i restauracije izazivaju posebno interesovanje.

Podni mozaici sadrže upečatljive plave i bijele kamenčiće, dok su ostaci crvene boje i dalje vidljivi u malterisanim rezervoarima. Urezana grčka slova na kamenim pločama unutar rezervoara ukazuju na pažljivo planiranje i vještu izradu.

Strateški značaj lokaliteta

Prema riječima rukovodilaca iskopavanja, Šire Lifšic i Maajana Margulisa, strateška lokacija ovog mjesta, na raskrsnici puteva koji povezuju planine i obalu, vjerovatno ga je učinila značajnim čvorištem za putnike i obližnja naselja.

Istraživači smatraju da je ovo najznačajnije otkriće iz rimskog i vizantijskog perioda u ovom regionu, s kontinuiranom naseljenošću od 1. do 6. vijeka nove ere.

Pronađeni ručno rađeni predmeti i keramika

U vizantijskom periodu (5–6. vek nove ere), manastir je bio dio naselja koje je postojalo još od rimskog perioda i prosperiralo oko 600 godina.

Otkriveni artefakti uključuju uvezenu keramiku, novčiće, staklene posude i fragmente mermera, što ukazuje na bogatstvo i trgovinske veze drevnog naselja. Ostaci lokalne proizvodnje keramike, poput ostataka peći i defektnih posuda, sugerišu snažnu industrijsku bazu u kombinaciji sa manastirom i vinarijom.

Svetlana Talis ističe „istorijsko bogatstvo Kirjat Gata i okoline“, naglašavajući centralni položaj regije u drevnim vremenima.

Biblijske reference na drevni grad Filistejaca

U biblijskim vremenima, Kirjat Gat, koji se nalazi na jugu Izraela, bio je jedan od najvažnijih gradova Filistejaca. Bio je jedno od poslednjih utočišta Anakita (potomaka Anaka, poznatih kao „divovi“) prije osvajanja Izraelaca pod vođstvom Isusa Navina (Isus Navin 11:22).

Grad Gat Filistejaca je potčinjen tokom vremena proroka Samuila ili cara Davida, iako se u Prvoj knjizi o carevima (2:39) pominje da je za vrijeme cara Solomona gradom i dalje vladao filistejski kralj po imenu Ahus (Samuilova 27:1–7).

Šta kažu arheolozi

Na hebrejskom jeziku, Kirjat Gat znači „mjesto prese za grožđe“. Eli Eskusido, direktor Izraelske uprave za antikvitete, naglasio je kako širenje gradova pruža priliku za istraživanje drevne istorije: „Zajedno radimo na tome da predstavimo ova otkrića kao dio politike povezivanja stanovnika sa istorijskim pričama u blizini njihovih domova.“

Mark Avrahami, šef Od‌jeljenja za umjetničku konzervaciju u Izraelskoj upravi za antikvitete, istakao je da je „mozaik otkriven u Kirjat Gatu jedan od najizuzetnijih ikada pronađenih u Izraelu.“ Mozaik će biti podvrgnut složenom procesu konzervacije pijre nego što bude javno izložen.

Sledeći koraci

Svetlana Talis, direktorka južnog sektora Izraelske uprave za antikvitete, naglasila je istorijski značaj ovog otkrića. Planira se da mozaik bude postavljen na otvorenom prostoru u Kirjat Gatu radi javnog izlaganja.

Mark Avrahami je takođe napomenuo da je potrebna posebna procedura za očuvanje i transport ovako složenog artefakta.