Plava Grobnica Vido

Ljetopis, 23. januar 2019. godine

Ime: Ljetopis 23.01.2019 Insulin i plava grobnica; Opis: Ljetopis, 23. januar Tip: audio/mpeg
  • Na današnji dan, 23. januara 1916. godine u Krfskom kanalu u Prvom svjetskom ratu počelo je sahranjivanje srpskih vojnika u „Plavu grobnicu“.

Plava Grobnica VidoPoslije natčovječanskih napora u albanskim gudurama i dodatne golgote od 160 kilometara pješačenja močvarnim primorjem od Skadra do Valone, zbog toga što se nijesu pojavili obećani saveznički brodovi, vojnici su masovno umirali od tifusa, gladi i iscrpljenosti. Kako nije bilo dovoljno mjesta na Krfu i ostrvcu Vido, na koje su prebačeni tifusari, a i zbog opasnosti širenja epidemije, odlučeno je da se sahranjuju u more. Prema zvaničnim ali nepotpunim podacima, jer svi umrli nijesu evidentirani, u Krfskom kanalu je sahranjeno 4.847 srpskih vojnika i oficira. Svi naši brodovi koji tuda prolaze zaustavljaju se i odaju počast sahranjenima u „Plavu grobnicu“.

Ime „Plava grobnica“ se izgovara za more oko ostrvceta Vida, u gradu Krfu, u koje su tokom Prvog svjetskog rata sahranjivani preminuli srpski vojnici. Ova tužna istina jedinstvena je u svijetu i od tada do danas o njoj se govori s pijetetom i najvećim poštovanjem.

Istorija govori da su na ostrvo Vido prve došle moravska, pirotska i čačanska vojna bolnica. Uskoro je stiglo još nekoliko hiljada na smrt iscrpljenih i bolesnih mladića, regruta, skoro dječaka. Svi su i tada, daleko od svoje otadžbine, sanjali svoje selo, ulicu, sokak, prijatelje, rodbinu, svoje ljubavi još neizrečene, a ostali su zauvijek u „Plavoj grobnici“, u tamnim talasima Jonskog mora. Prvih dana umiralo je dnevno i do 300 vojnika. U prvo vrijeme sahranjivani su na kamenoj obali ostrva, a kasnije kada to više nije bilo moguće, čamcima su prevoženi i potapani u vode Jonskog mora. Smatra se da je na ostrvu Vidu i u „Plavoj grobnici“, kao i na 27 vojničkih grobalja na Krfu sahranjeno oko deset hiljada srpskih vojnika i regruta. Vido je ostrvce kraj grada Krfa, poznato iz Prvog svjetskog rata, kada se na njemu nalazila bolnica za srpske vojnike koji su došli na Krf poslije prelaska preko Albanije.

Veliki broj srpskih ratnika je sahranjen u moru kraj ostrva, u „Plavoj grobnici“. Tokom tridesetih godina XX vijeka na ostrvu je dovršena izgradnja mauzoleja u kome su zapisana imena onih koji su tu izdahnuli, a čija su imena bila znana. Ostrvo je udaljeno svega kilometar od gradske luke u Krfu i da bi se stiglo do njega potrebno je desetak minuta vožnje brodićem. Na mermernim zidinama nalaze se 1.232 kasete sa kostima ratnika koji su bili sahranjeni na 27 krfskih grobalja, a čija su imena bila poznata. Kosti 1.532 nepoznata ratnika sahranjena su u dva spoljašnja bočna kamena bunkera iznad kojih se nalazi lice i naličje. Iznad ulaza u mauzolej se nalazi velika reprodukcija albanske spomenice na kojoj se nalazi grb kraljevine Jugoslavije.

Ovo potresno mjesto inspirisalo je Milutina Bojića da napiše svoju čuvenu pjesmu „Plava grobnica“.

 

  • Na današnji dan, 23. januara 1922. godine data je prva injekcija insulina u svijetu.

Insulin BantingČetrnaestogodišnji dječak Leonard Tompson koji je obolio od dijabetesa ležao je na umoru u Opštoj bolnici u Torontu. Dječak koji je zapao u tešku ketoacidoznu komu, prva je osoba kojoj je ubrizgan insulin. Izolovani ekstrakt insulina koji je Leonard primio bio je nepročišćen što je za posledicu imalo nekoliko alergijskih reakcija i tretman je bio prinudno obustavljen.

U narednih petnaestak dana dr Džems Kolip je danonoćno radio na pročišćavanju insulina izolovanog iz goveđeg pankreasa. Dječak Leonard je dobio drugu dozu insulina i tretman je ovaj put bio izuzetno uspješan, bez ikakvih popratnih reakcija i potpuno je eliminisao sve znakove dijabetesa kod dječaka. Od tada je insulin spasio život milionima ljudi i iz temelja izmijenio tok i prognozu šećerne bolesti.

Za ovo epohalno otkriće Sir Frederik Banting je zajedno sa profesorom Rihardom Maklaodom, direktorom Fiziološkog zavoda u Torontu, u kojem su istraživanja obavljena, dobio 1923. godine Nobelovu nagradu, ali ne i profesori Best i Kolip, što se smatra jednom od najvećih grešaka koje je Nobelova fondacija učinila u svojoj preko sto godina dugoj istoriji postojanja.

Životinjski insulin, goveđi i svinjski, ostao je dugo vremena kao jedini insulin. 1950. godine je otkriven sekvencijski raspored aminokiselina u humanom insulinu. Prvi sintetski insulin proizveden je ranih šezdesetih godina, a prvi genetski sintetički humani insulin je proizveden 1977. godine. Njegova komercijalna prodaja počela je 1988. godine. Daljim istraživanjima insulina, tokom devedesetih godina dvadesetog vijeka napravljena je nova generacija insulina tzv. humani insulinski analozi ili moderni insulini koji imaju bolje karakteristike od humanih insulina; brže ili duže djelovanje, izazivaju manje hipoglikemija i tako dalje. Danas se insulin proizvodi kao čisti ljudski insulin tehnologijom rekombinantne DNK – dezoksiribonukleinske kiseline.