Sadržaj novog broja eparhijskog časopisa Žički blagovesnik (april-jun 2024) usklađen je sa velikoposnim periodom u kome se nalazimo.
Rubrika posvećena prazniku Vaskrsenja Hristovog sastoji se od pet tekstova na različite teme, koji na odgovarajući način opisuju bogatstvo života na koje nas priziva Praznik kome u susret hodimo. Dr Nenad Božović, docent na PBF u Beogradu, piše o ulozi koju starozavetna čitanja i ličnosti imaju u Velikom postu. S obzirom na specifičnosti razvoja tipika kroz vekove do danas, ova čitanja svoju ulogu najbolje projavljuju upravo u bogoslužbenom periodu u kome se nalazimo. Jerej Savo Veličković nam na originalan način tumači Vaskršnju katavasiju, koja stilski i sadržajno predstavlja vrhunac dometa crkvenog pesništva, čiji je najbolji reprezent upravo autor ove katavasije – Sveti Jovan Damaskin. Uvidi o prisustvu stihova ove katavasije u tekstu liturgijske Anafore, ukazuju na činjenicu da se autor nije ograničavao na jednostavno tumačenje, već je u tekstu projavio sposobnost šire bogoslovske sinteze. Kraljevački đakon Goran Vučković nam izlaže jedan od retko pominjanih, ali veoma važnih aspekata bogoslovlja Svetog Vladike Nikolaja Velimirovića – učenje o važnosti ljudskog tela kroz eshatološku optiku. Oslanjajući se na spis Rehabilitacija tela, Vučković podvlači Nikolajevu misao da hrišćanstvo svetu nije kao najveću novost donelo učenje o besmrtnosti duše, već o vaskrsenju tela. Za mnoge je ovo iznenađujuće, posebno ako se u vidu ima i novija bogoslovska interpretacija ovog stanovišta koja je kod mnogih izazvala animozitet prema bogoslovima koji su slične misli iznosili u naše vreme. Požeški đakon Darko Glukčević piše o Liturgiji Pređeosvećenih Darova, iznoseći podatke o vremenu njenog nastanka i karakteristikama. Tekst zaključuje rečima: „U ovom bogosluženju odjekuje glas dalekih vekova, glas živog ranog crkvenog Predanja, koji opominje da vernici ne mogu da žive u Hristu ako stalno ne obnavljaju svoju vezu sa izvorom Života, pričešćujući se sa Telom i Krvlju Gospodnjom. Jer, Hristos je, po rečima Svetog apostola Pavla, naš život (Ef 2, 5).“ Užički đakon Bojan Mijailović piše o Kanonu Andreja Kritskog, koji nas u toku ovog posta okrepljuje i nadahnjuje dubinom molitvenog zanosa koji od zemlje stremi ka nebu. Pored važnih istorijskih smernica za razvoj ovog teksta i njegove uloge u bogoslužbenom životu, autor iznosi i antropološki okvir bogoslovlja koje je ovde zastupljeno. Zaključuje: „Sveti Andrej nas poziva da kroz post, ugledajući se na Spasiteljevih 40 dana u pustinji, molitvom i kajanjem probudimo svoju dušu, da rasuđivanjem steknemo um koji gleda Boga. Krstonosni znak naše ljubavi biće bogoljublje i bratoljublje, jedini sigurni put ka Onom ko je pobedivši prirodu smrću smrt pobedio, ka Onom na Koga nas Veliki kanon usmerava i poziva da se pokajemo, preobrazimo i obožimo.“
U rubrici Bogoslovlje i istorija, čitaoci imaju priliku da nastave sa upoznavanjem sa Činom osvećenja hrama, o čemu je u prethodnom broju započeo da piše katiheta Branislav Ilić. Pored izloženog teksta, veoma bogatog i složenog čina, autor na kraju iznosi važne uvide koji ukazuju da je ovaj čin veoma sličan činu krštenjskog uvođenja novih članova u Crkvu, kao i da oba ova čina imaju identično ispunjenje u služenju i učestvovanju u događaju Svete Evharistije. Čtec Filip Nešković nam rasvetljava razvoj večernje akolutije, preplete monaškog i parohijskog tipika, sve do oblika večernje službe koji danas prepoznajemo. Poseban doprinos ovaj rad ima u ukazivanju na određene savremene bogoslužbene nedoumice, poput one o služenju male velike večernje službe, petohlebnici u ili van konteksta bdenija. Profesor dr Dragoljub Danilović nas upoznaje sa likom i delom Svetog Vladike Nikolaja (Velimirovića) kroz prizmu ohridskog perioda njegovog episkopovanja. Poznato je da ovaj period ima važnu ulogu u vajanju duhovnog lika budućeg žičkog Vladike, ali malo je onih autora koji su poput Grigorija Božovića, a sada i prof. Danilovića, stavili značajniji naglasak na istorijski okvir ove tematike.
U rubrici Crkva i svet, dr Zorica Kuburić, redovni profesor Filozofskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadu, ukazuje na zaključke do kojih se došlo na polju istraživanja religioznosti ljudi. Iznosi četiri tipa slike o Bogu: pomažući Bog, autoritarni Bog, odsutni Bog, kritički Bog. One imaju značajan uticaj u životu ljudi. Pozivajući se na rezultate Galupovog istraživanja (Gallup Europe) religioznosti ljudi na Balkanu (u kome je učestvovala, a čiji su rezultati objavljeni 2007), gde je ponuđeno šesnaest osobina koje opisuju Boga, primećuje: „Kada se ukrste varijable, verovanje da je Bog ljubav, što zovemo pozitivna slika o Bogu sa varijablama verovanja u Božje postojanje i crkvenost, vidimo da što je slika o Bogu pozitivnija to je i jača vera u Božje postojanje a i veća učestalost odlaska u crkvu. Bog koji kažnjava u svesti je ateista i onih koji izbegavaju verske objekte.“
U rubrici Savremeni t(r)agovi, dr Aleksandar Petrović, redovni profesor Filološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, na neobičan način u formi osvrta na jedan susret, piše o, široj javnosti, malo poznatom Rečniku tehnologije, u kome je učestvovao, a koji je odmah po izlasku 1981. izazvao veliko podozrenje vlasti komunističke Jugoslavije, što je rezultiralo uključenjem tajne policije, kao i hajkom na svim medijima i pretnjom za delovanje protiv države i naroda. Savremeni problemi digitalnog sveta, razvoja veštačke inteligencije, ovde su rasvetljeni u anticipirajućem antropološkom ključu, a o tome u ovom tekstu između ostalog, autor beleži: „U očajanju samoizolacije digitalna kultura jedino što može je da stvara sliku. Osuđena je da u tamnoj komori glača površinu da bi ogledalo bilo što verniji dvojnik sveta. Razlika je u tome što između 0 i 1 nema ničega, to je preskakanje srca sveta koje udara bez ritma i povezanosti, nenalazeći identitet. Dan i noć su binarni, ali oni su okruženi ciklusom zore i sumraka čega u digitalnoj kulturi nema. Razlika onoga što postoji i ne postoji jeste da li pulsira u ciklusu ili je linearno iščašen iz njega. Život ima smisla, kaže Alkmeon, samo kada se spoje početak i kraj.“
U istoj rubrici, veroučitelj Milorad M. Vasiljević piše na temu „Inok i amok: tanke granice između duhovnosti i nasilja“. Izraz inok nam je poznat kao onaj koji ukazuje na ljude posvećene Bogu u miru i molitvi, dok izraz amok potiče iz malajskog jezika i označava, prema rečima autora teksta, „stanje psihičkog rastrojstva pri kome individua, usled besa, nezadovoljstva i ogorčenja nekontrolisano ubija ljude oko sebe“. Oslikavajući profile oba navedena tipa ljudi, autor primećuje savremenost pitanja koja su povezani sa njima.
U rubrici Vera i zdravlje, psiholog i sistemski porodični terapeut Bojana Dimitrijević piše na temu izazova suočavanja sa gubicima. Ova tema je veoma aktuelna, posebno ako se na umu imaju posledice koje izaziva kod onih koji su pretrpeli gubitke. Ovde je analiziran problem suočavanja pojedinca sa smrću, kako sopstvenom, tako i bližnjih, uz pozivanje na savremena naučna istraživanja iz oblasti psihologije, ali i svetootačke literature. Smatramo da je to značajan doprinos ovog teksta, posebno ako se na umu ima savremena jednosmernost i ograničenost većine psiholoških i bogoslovskih studija koje se bave graničnim pitanjima duševnog zdravlja.
U rubrici Lirski blagovesnik, dr Dragan Hamović nam piše o prerano preminulom piscu Goranu Petroviću. Uvodno, oslovljavajući ga sa Žički, Hamović kraljevačkog pesnika predstavlja čitaocima kroz slike iz vremena dok je u kućici podno žičkog manastira pisao roman Opsada crkve Sv. Spasa. U nastavku je Hamovićev tekst “Roman i rima“, objavljen u Politici 1997, a posvećen odjeku rime Svetog Vladike Nikolaja (Velimirovića) „Žiča – srpska priča“ u Petrovićevom književnom stvaralaštvu.
Rubrika Veronauka nam donosi tekst o Osnovnoj školi „Olga Milutinović“ u Godačici kod Kraljeva. Veroučitelj Nenad Petrović je uspeo da na odličan predstavi razvoj ove školske ustanove i ulogu veronauke u istoj. Sa slobodom možemo reći, da ovaj rad predstavlja primer za tekstove ovog tipa koji se u našem časopisu objavljuju, a koji istovremeno svedoče i o posvećenosti veroučitelja svojoj uzvišenoj crkveno-prosvetnoj misiji.
Veroučitelj Aleksandra Malešević iz Osnovne škole „Sveti Sava“ iz Bajine Baše, nastavlja sa predstavljanjem kratkih dečijih misli na zadate teme sa časova Veronauke. Ovoga puta tema je bila: Ko je sveštenik? Odgovori dece će vas nadahnuti, ali i nasmejati.
Rubrika Prikazi knjiga nam donosi naslov Manastir Vujan, autora Aleksandra Paunovića. Knjiga je objavljena 2023. u izdanju navedenog manastira, uredničkim trudom igumana vujanskog arhimandrita Save (Ilića), a sa uvodnim slovom protojereja Aleksandra R. Jevtića, koje ujedno predstavlja i tekst ovog prikaza.
Saputnik i saslužitelj Episkopa žičkog G. Justina, đakon Stefan Simić beleži glavne momente iz bogoslužbenih aktivnosti Arhijereja tokom prethodnog perioda. U prilogu su i izdvojene slike sa istih.
Zahvaljujemo se Episkopu Justinu na blagoslovu i eparhijskom EUO na podršci, svim autorima tekstova, saradnicima na medijskim prezentacijama časopisa širom Eparhije, crkvenim opštinama, sveštenstvu i čitalačkoj publici među vernim narodom, koji revnosno i nesebično nastavljaju trud koji nam je zaveštao pokretač časopisa Sveti Vladika Nikolaj Žički da ne damo da se ugasi kandilo vere u duši Srbinovoj.
Radove za nove brojeve Žičkog blagovesnika možete dostaviti redakciji na adresu z.blagovesnik@gmail.com napisane prema uputstvu.
U iščekivanju Praznika nad praznicima, u ime Uredništva časopisa, pozdravljamo Vas:
HRISTOS VOSKRESE, RADOST DONESE!
protojerej Aleksandar R. Jevtić,
urednik časopisa
