U nedelju, 10. septembra 2023. godine, kada naša Crkva proslavlja Sabor Srba Svetitelja, Njegovo preosveštenstvo Episkop budimski g. Lukijan služio je Svetu arhijerejsku Liturgiju u Sabornoj crkvi u Sentandreji.
Sasluživali su protojerej-stavrofor Vojislav Galić, protosinđel Varnava Knežević, arhiđakon Inokentije Lukin i đakon Stefan Milisavić. Eparhija budimska je tom prilikom oživela svešteno sećanje na Patrijarha srpskog Lukijana Bogdanovića, od čije tragične smrti je prošlo 110 godina. Na kraju svete Liturgije, Preosvećeni Vladika je, u porti Saborne crkve, ispred biste Patrijarha sveštenomučenika Lukijana služio pomen tom velikom mužu Srpske Crkve. Liturgijskom blagoljepiju naročito je doprineo hor Sveti Stefan Dečanski iz Novog Sada. O značaju današnjeg praznika besedio je protojerej-stavrofor Vojislav Galić čiju besedu prenosimo u celosti:
„U ime Oca i Sina i Svetoga Duha! Danas, draga braćo i sestre, Crkva slavi Sabor svih srpskih svetitelja. Sabor uvek znači punoću – to jest u ovom slučaju znači da slavimo sve naše svetitelje, svete i prepodobne oce, ali i sve mučenike, a znači u isto vreme i jedinstvo – da su oni svi – u raznim vremenima i na raznim prostorima dali sebe za jednu istu stvar. Da su ugradili sebe u jednu istu građevinu koja se gradi od dolaska Hristovog i gradiće se dok je sveta i veka, a koja se zove Crkva Hristova. Sveti Ignjatije Bogonosac u jednoj svojoj poslanici kaže: …jedna molitva, jedno moljenje, jedan um, jedna nada u ljubavi (Ef. 4,4-6), u čistoj radosti koja je Isus Hristos, od Koga nema ničega boljega. Svi kao u jedan hram Božji stičite se, kao na jedan žrtvenik, ka Jednome Isusu Hristu, koji je od Jednoga Oca proizišao i u Jednome jeste i otišao je (Njemu Jednome) (Jn.1,18; 8,42; 13,3). Crkva je, dakle, oduvek insistirala na jedinstvu, jer je jedan Hristos i Spasitelj naš i mi smo svi jedno Telo Njegovo. Tako dakle, to jedinstvo u eklisiološkom smislu predstavlja u jednoj eparhiji uvek episkop, a na parohijama, episkopa predstavljaju sveštenici. Na nivou pomesnosti, odnosno crkve jednoga šireg područja ili jednog naroda to jedinstvo predstavlja Arhijerejski Sabor, a jedinstvo Sabora – jer se on sastoji od mnogih episkopa – predstavlja patrijarh koji stoji na čelu pomesne Crkve.
Tako i naša Srpska Crkva stoji u jedinstvu sa ostalim pomesnim Crkvama, ali u isto vreme i sama ima punoću da izobražava Telo Hristovo i zato i sama rađa svetitelje od prvih vremena do danas. A da bi bilo vaseljenskog jedinstva, mora biti jedinstva prvo na pomesnom nivou. To jedinstvo na pomesnom nivou kad je u pitanju naša Srpska Crkva, možemo da zahvalimo našim svetiteljima u svim vremenima, od Svetog Simeona i Svetog Save, pa preko mučenika, do svetih i prepodobnih otaca i patrijaraha oko kojih se okupljamo kroz molitvu, verujući i nadajući se da su svi oni naši dobri predstavnici i posrednici pred Bogom. Ko kaže da čoveku nije potreban posrednik za razgovor sa Bogom taj poriče Hrista Gospoda našeg i Njegovo delo našega spasenja – jer je rečeno: Boga niko nije video nikad – Jedinorodni sin koji je u naručju Očevom, On ga objavi. Predstavljaju nas i posreduju za naše spasenje i oni kanonizovani i oni koji možda još nisu – za koje Bog zna da su sveti, jer je On taj koji im je dao snagu, odanost i veru da služeći Njemu i žrtvujući sebe za Crkvu steknu oreol tihe svetlosti nevečernjeg dana Gospodnjega, da tom svetlošću osvetljavaju naš put i da nas privode našem i njihovom Gospodu u zagrljaj.
Naravno niko nam nikada nije obećao da će taj put biti lak i posut cvećem, ali nam je Onaj koji je rekao: Ja sam put, istina i život, obećao što oko ne vide i uho ne ču, i u srce čoveku ne uđe – to jest ništa manje nego izobilje večnoga života i večne radosti ako stignemo do kraja toga puta ne izgubivši veru u ljubav Božiju prema nama i uzvrativši za nju Bogu ljubavlju prema Njemu i prema bližnjima. U toj ljubavi ostvaruje se i gradi Duhom Svetim jedinstvo jednog Božijeg naroda koji je kao novi biblijski narod imao svoje uspone i padove, imao pobede i poraze, robovanje i u svojoj mučeničkoj krvi stečenu slobodu, ali je uvek prvo spašavao svoju veru, znajući da njome spašava sebe. Kuda god je išao, selio se ili lutao, nije nosio srebro i zlato, nego je uvek sobom nosio svete ikone, znajući da ako njih ostavi, napustio je svoje svetitelje koji mu jedini osvetljavaju put u mraku ovoga sveta kojim treba proputovati da se stigne Gospodu u zagrljaj. Jedna takva svetiljka, jedna luča koja nas je vodila kroz bespoštedno vreme u kojem nam je opet po ko zna koji put sprečavano narodno jedinstvo, spremano ropstvo ili uništenje našeg pravoslavnog hristolikog narodnog bića, bio je i raniji vladika budimski a potonji patrijarh srpski Lukijan Bogdanović koga se danas sećamo povodom 110. godišnjice njegovog upokojenja. Sećamo ga se stavljajući ga u red srpskih svetitelja i mučenika jer prepoznajemo u njemu dejstvo Duha Svetoga ujedinitelja i utešitelja, a u njegovom delu snagu vere i spremnost na žrtvu svetih otaca i mučenika, njegovih daljih i bližih prethodnika kojih je u Srpskoj Crkvi hiljade hiljada, kako kaže jedna crkvena pesma iz kanona srpskim mučenicima i novomučenicima.
Patrijarh Lukijan Bogdanović radio je u ovome svetu najopasniji posao – posao Crkve na ujedinjenju. Radio je nasuprot svetu koji razjedinjuje, jer nije bio od ovoga sveta, i zato je morao da postrada. On se ugradio kao vrli sin našeg naroda u želje i napore da se očuva jedinstvo koliko u crkvenom, toliko i u narodnom smislu. Ovenčan mučeničkim vencem postradao je za ono što će se dogoditi uskoro posle njega. Godine 1920. u novoj državi stvorenoj posle Prvog svetskog rata na gotovo svim prostorima gde Srbi žive, Karlovačka mitropolija ujedinila se sa matičnim delovima nekadašnje Pećke patrijaršije. Predvodnici, mitropoliti i ostali episkopi karlovački nisu oklevali da svojim trudom, mudrošću i umećem učine sve, kako bi Srpska Crkva ponovo bila ujedinjena kroz obnovljenu Patrijaršiju. Ona je svoje sedište dobila u glavnom gradu Srbije – u Beogradu, ali nisu zaboravljeni, niti će ikada biti, ni Karlovci kao sedište slavne Karlovačke mitropolije okruženi divnim fruškogorskim manastirima, ni staro sedište srpskih patrijaraha u Peći na našem kosovsko-metohijskom prostoru, gde nam tolike crkve i manastiri, a zbog zuluma i svete ruševine, svedoče o jedinstvu Crkve u jednome Bogu u Trojici – kome neka je za sve slava, kroza sve vekove vekova. Amin.“
Izvor: Eparhija budimska
