Bogoslovsko učilište u Sremskim Karlovcima predstavlja jednu od nastarijih i najvažnijih obrazovnih ustanova srpskog naroda. Baštini tradiciju bogoslovskog obrazovanja u Sremskim Karlovcima koje datira od vremena osnivanja Klirikalnog učilišta 1749. godine.
Povodom 230 godina od osnivanja i 60 godina od poslednje obnove Karlovačke bogoslovije, tokom čijeg obilježavanje 2024. godine je održano niz manifestacija, Srpska pravoslavna bogoslovija Svetog Arsenija objavila je film Baklja duhovnosti.
Istorijat Karlovačke bogoslovije
U Karlovačkoj mitropoliji, koja je od osnivanja pa do kraja Prvog svjetskog rata bila u Austrijskoj carevini, tokom 18. vijeka je bilo više pokušaja da se osnuju klirikalna učilišta za obrazovanje pravoslavnog sveštenstva, ali je ova namjera ostvarena tek 1794. godine u Karlovcima. Klirikalna škola, kao jedina te vrste u Mitropoliji, ubrzo je postala jedna od četiri najuspješnije i najpoznatije teološke škole u pravoslavnom svijetu. Škola je tokom svog razvoja, od osnivanja do savremenog doba, prošla kroz nekoliko perioda.
I PERIOD (1794-1872)
Klirikalno učilište počelo je sa radom 1/14. februara 1794. u Karlovcima zahvaljujući Mitropolitu Stefanu Stratimiroviću. Smješteno je u zgradi Normalne škole, a prvi upravitelj i profesor bio je protosinđel Petar Jovanović Vidak. Nekoliko godina kasnije, zahvaljujući, takođe, Mitropolitovom angažovanju, otvoreno je Blagodjejanije u kome su siromašni učenici Klirikalne škole i Gimnazije besplatno dobijali hranu (1797). Školska godina odvijala se od početka novembra do kraja avgusta. U početku je školovanje trajalo dvije godine, da bi od školske 1825/26. bilo produženo na tri godine. Rad škole u ovom periodu prekinut je nekoliko puta: zbog kuge (1795/96), zbog revolucionarnih dešavanja (1848/49) i radi njene reorganizacije (1872-1875).
II PERIOD (1875-1920)
Nakon izdavanja Kraljevskog reskripta 1868. godine, pristupilo se reformi Bogoslovije. Reformisana škola počinje sa radom školske 1875/76. godine, kada je otvoren prvi razred. U Bogosloviju su primani svršeni gimnazijalci sa položenim ispitom zrelosti, međutim u početku je taj uslov ispunjavao mali broj kandidata. Svake sljedeće godine otvaran je po jedan razred, da bi školske 1878/79. bio otvoren i četvrti, završni razred Karlovačke bogoslovije. Učenici su pored redovne nastave, bili u obavezi da svakog dana odlaze u crkvu na jutrenje, a nedeljom i praznikom na Liturgiju. Školska godina počinjala je 28. avgusta i trajala je 10 meseci. Prvi statut Pravoslavnog srpskog bogoslovskog učilišta donijet je 1897. a sledeći 1906. godine. Školske 1891/92. godine Bogoslovija je useljena u novu zgradu (dio zgrade današnje gimnazije), zadužbinu braće Anđelića – Patrijarha Germana i prote Stevana. Trudom i zalaganjem Patrijarha Georgija Brankovića 1903. godine za potrebe Bogoslovije izgrađena je i zgrada Bogoslovskog seminara.Tokom Prvog svjetskog rata škola nije radila, obnovljena je na kratko 1917/18. samo za učenike završne godine.
III PERIOD (1920-1941)
Nakon Prvog svjetskog rata nastavlja se sa bogoslovskim obrazovanjem u Sremskim Karlovcima. Tada se u zgradu Bogoslovskog seminara seli uprava Beogradske bogoslovije koja je tokom rata ostala bez svoje zgrade. Ona će raditi do početka Drugog svjetskog rata kao Bogoslovija Svetog Save.
IV PERIOD (1967-)
Karlovačka bogoslovija obnovljena je 1964. kao odsek Bogoslovije Svetog Save u Beogradu i tada je useljena u zgradu Narodno-crkvenih fondova, gdje i danas radi. Tri godine kasnije proglašena je, odlukom Svetog arhijerejskog sabora, za samostalnu prosvjetnu ustanovu pod nazivom Bogoslovija Svetog Arsenija.
Izvor; foto: Bogoslovija Svetog Arsenija Sremca u Sremskim Karlovcima
