U Svetom manastiru Hilandaru 2004. godine buknuo je požar koji je razorio više od polovine manastirskih zdanja
Za jedno veče, u noći između 3. i 4. marta, uništena je i oštećena čitava severna polovina manastirskog kompleksa. Požar je izbio iz dimnjaka konaka Igumenarija na jugozapadnoj strani i kroz pukotine koje su nastale usled sleganja temelja, zahvatio je krovnu konstrukciju. Preko tavana i povezanih objekata proširio se sve dok se nije zaustavio na praznom prostoru između Belog konaka i Pirga Svetog Save.
Od početka obnove izgorelih konaka manastira Hilandara, 2006. godine, pa do danas, kada Hilandar obeležava 825 godina od svog osnivanja, završena je kompletna rekonstrukcija i građevinska sanacija objekata konaka Sinodika, trodelnog kompleksa Velikog konaka sa paraklisom Sv. Nikole, jedinstvene graditeljske celine koju čini ulazni deo manastira sa Starim konakom, kao i Belog konaka, koji je sažegao gotovo do temelja. Na taj način severozapadno, severno i severoistočno krilo izgorele polovine manastira su oživeli. Potpuno opremljeni nameštajem i svim drugim potrebama i opremom, ovi objekti su predati na raspolaganje manastirskom bratstvu.
Da bi Sveti manastir Hilandar zablistao svojim nekadašnjim sjajem carske lavre preostalo je da se završe već odmakli radovi na konacima Dohija i Igumenarija sa paraklisima Sv. Save i Dimitrija. Konak Dohija će u najvećoj meri biti useljen do kraja ove godine, a na konaku Igumenarija završen je krov, radovi na ojačanju konstrukcija i većina grubih građevinskih radova, tako da se njegov završetak predviđa za narednu godinu. Do kraja ove godine očekuje se i realizacija radova na konsolidaciji spoljnjeg bedemskog zida koji povezuje ova dva objekta i manastirsku trpezariju. Ojačavanje temelja, zajedno sa merama preduzetim na učvršćivanju objekata koji su oslonjeni na njega, trajno će ukloniti slabosti zapadnog i jugozapadnog dela manastira – iste one koje su uzrok razaranju iz 2004. ali i koje bi mogle biti kobne u slučaju jačeg zemljotresa.
U skladu sa planom, završetak obnove izgorelog dela manastira očekuje se do kraja 2024. godine. Pored ovih radova i završetka hibridnog energetskog sistema za proizvodnju električne energije, u narednom periodu je u planu potpuna rekonstrukcija riznice sa izgradnjom depoa, konsolidacija istočnog bedemskog zida, kao i rekonstrukcija jugoistočnog konaka, gde se nekada nalazila prva srpska bolnica i obnova objekta eklisijarnice.
Obnova Hilandara, pored glavnog cilja – rekonstrukcije onoga što je požarom oštećeno i uništeno – sve vreme podrazumeva i sprovodi integralnu zaštitu nepokretnog i pokretnog nasleđa manastira Hilandara. Otuda su u proteklom periodu realizovani i brojni drugi projekti:
- Izgradnja osnovne infrastrukture – usmerena na obezbeđenje uslova i potreba za funkcionisanje obnovljenih objekata, ali i drugih (dovođenje vode, struje, kanalizacije, grejanja i sl. i izgradnja odgovarajućih razvodnih ormana, podstanica i slično)
- Rekonstrukcija drugih objekata graditeljskog nasleđa – obnova istorijskih delova manastira koji nisu stradali u požaru, ali su zubom vremena i raznim spoljnim uticajima oštećeni, prokišnjavaju i sl, a zbog čega su označeni kao neposredno ugroženo nasleđe (kompleks starih ekonomskih objekata – Senara – koji je ujedno prenamenjen u gostinske konake; pirg Sv. Đorđa sa crkvom na njegovom vrhu; Kambanski pirg koji je i manastirski zvonik; krov crkve Sv. Arhanđela, sanaciju objekata manastirske arsane – pristaništa u kome je za sada smeštena manastirska vinarija, sanaciju ostataka carske palate u Hrusiji, sanaciju crkve Skita Svete Trojice i dr.)
- Izgradnja novih infrastrukturnih sistema – koji su sastavni deo savremene integralne zaštite i obezbeđenja zaštićene celine manastira Hilandara. Pored toga što podržavaju život manastira, oni štite i unapređuju dosadašnja ulaganja u zaštitu srpskog nasleđa u Hilandaru (protivpožarni rezervoar sa hidrantskom mrežom; centralna kotlarnica sa toplovodom; kanalizaciona mreža sa kolektorom i sistemom za prečišćavanje otpadnih voda; solarna elektrana sa energetskom mrežom – sistem koji manastiru i okruženju obezbeđuje električnu energiju; kao i lokalne sisteme za solarno zagrevanje tople vode; sanacija vodotokova i zaštita od bujičnih voda oko manastirskog kompleksa, putevi i dr.
- Radovi na unapređenju manastirske ekonomije u oblasti šumarstva i poljoprivrede, radi osiguranja održivosti monaške zajednice.
Izvor: MANASTIR HILANDAR
