U organizaciji NVO ”Reanimacija” sinoć, 27. decembra, u knjižari Matice srpske – Društva članova u Crnoj Gori, održana je prva u nizu tribina ”Hod ka Nemanjinom gradu”, povodom obilježavanja dvije godine od prve protesne litije.
Urednik programa, Mato Uljarević, pozdravio je sve prisutne i približio koncept ovogodišnjeg Festivala omladinske kulture – Nemanjin grad, koji će se održavati u formi tribine pod nazivom “Hod ka Nemanjinom gradu” u znaku jubileja kome je prva tribina posvećena, a to je prva protestna litija koja je krenula ka Nemanjinom gradu, ali je zaustavljena i nikad nije došla do njega.
“To prekidanje bilo je razlog da se taj hod umnoži i da se digne glas cijelog naroda da se do Nemanjinog grada moralo doći”, rekao je i dodao da sve litije možemo da razumijemo kao simbolično kretanje ka tom gradu. “Bio je to najavangardniji i najutentičniji događaj u toj godini, rijetko se dešava da istinski duhovni pokret ima tako savremeni karakter”, rekao je Mato Uljarević. Osvrnuo se na internet litije kao inteligentni mehanizam otpora cenzuri i zabrani kretanja i poručio: “Naš cilj je da danas uvežemo ovo kolektivno iskustvo sa jednim značajnim lokalitetom kao što je Nemanjin grad.”
Milorad Durutović je istakao da za proteklih 30 godina nije bilo dana kada nije bilo potrebe u ovom gradu i svim gradovima Crne Gore da ljudi izađu i protestuju. “Tek onda kad je došla noć, po sudbinu Crne Gore najopasnija u ovom vijeku, a to nije bila samo noć jednog dana, već noć jednog naraštaja ostrašćenih političara”, rekao je i dodao da te noći 2019. narod nije bio obuzet pripremama za doček Nove godine, već probuđen molitvama blaženopočivšeg Mitropolita Amfilohija i sveštenstva, spreman da stane u odbranu svetinja. “Oslobođen bilo kakvog političkog mentorstva, narod započinje svoj hod ka Nemanjinom gradu i u bukvalnom i simboličkom značenju te riječi”, naglasio je mr Milorad Durutović.
”Litije su potvrdile da su prvi i pravi pokret urbane kulture u ukupnom postojanju Crne Gore”, rekao je Durutović, objasnivši da tome nije doprinijelo samo masovno prisustvo mladih ljudi već njihova ukupna intelektualna i kreativna reakcija. Osvrnuvši se na djelo Mitropolita Amfilohija, ukazao je na to da kada se Mitropolit vratio iz evropskih metropola, nije došao samo da digne narod iz bezvjerja jednog vremena, jedne epohe koja je pola vijeka svetkovala svog maršalskog boga, već je došao kao svjedok, saputnik i saučesnik najboljih intelektualnih, kulturnih i urbanih epizoda Evrope iz druge polovine prošlog vijeka.” Došao je kao dokazani duhovnik i intelektualac da donese jednu evropejsku misao mnogo prije današnjih integracija i inkluzija za kojima hrlimo”, zaključio je mr Milorad Durutović.
Istoričar Tomaš Damjanović je govorio o interpretativnom okviru, odnosu načinu na koji se iz različitih uglova tumači jedno složeno pitanje naše istorije. Podsjetio je da se svaka polemika u vezi sa karakterom građevine koja se nalazi na ušću Ribnice u Moraču, obično završava riječima ”Nemanjin grad ili osmanska tvrđava”. Napomenuo je da je prvi izvor u kome se pominje Ribnica, Žitije Svetog Simeona, nadalje govoreći hronološki o izvorima u kojima se pominje i istraživanjima ovog lokaliteta. ”Da bismo vodili kvalitetnu i činjenično neupitnu kulturnu politiku, moramo se ili posvetiti daljim arheološkim istraživanjima naznačenog lokaliteta, ili prebaciti težište na drugi nivo, odnosno usmjeriti pažnju na istorijski neosporne segmente naše prošlosti, odnosno na njihovu simboliku”, naglasio je Damjanović.
Pravnik Matija Stojanović je govorio o litijama sa pravnog aspekta objasnivši da se pravne norme, zakoni, koje donosi država, razlikuju od drugih normi kojima se rukovodimo u životu, samo po njenom porijeklu. Govorio je o momentu kada je državni zakon u sukobu sa nekom drugom normom, te se onda čovjek nalazi u dilemi kome zakonu će se privoljeti. ”Najbolji trenutak koji oslikava šta je svim ljudima koji su se okupili u litijskom sabranju bilo bitno, jeste trojčindanska zakletva koja se odigrala u Podgorici”, rekao je Stojanović, pročitavši dio zakletve sa Trojčindanskog sabora. Takođe je napravio paralelu između zakletve Trojčindanskog sabora i odluke sabranja pred bitku na Martinićima i uporedio gdje se crnogorska država nalazila prije dva vijeka, a gdje prije dvije godine.
Politikolog Goran Gačević, prisjećajući se događaja od prije dvije godine kada su, kako je kazao, počeli “ustančići” širom Crne Gore, slikovito rekao da je jedino vožd našeg ustanka, Mitropolit Amfilohije, imao instrument za mjerenje naprsline na jevanđelskom biću Crne Gore duboke kao Jadran. “Imao je lijek za njeno iscjeljenje, liječio je i na kraju je vaskrsao svetosavsko biće Crne Gore. Energija koju je pokrenuo, zajedno sa ostalima, nije mogla biti gubitnička. Nama ostaje za nauk da branimo svetosavsku i svetosimeonovsku kulturu, bez koje smo realno beskorijenovići, a što novi svjetski poredak od nas hoće da napravi, a ima svoje izvođače na terenu koji su trenutno, ali samo trenutno, poraženi”, zaključio je Gačević.
Aleksandar Ćuković, politikolog i književnik, govorio je o nekoliko segmenta vezanih za književnost na Nemanjinom gradu, osvrnuvši se na hod koji je počeo i završio se u Nemanjinom gradu zahvaljujući Crkvi, a koji je i kraj večerašnjeg hoda. On je naglasio da je nemoguće govoriti o savremenoj književnoj sceni u Crnoj Gori i njenim specifičnostima, a pritom previdjeti fenomen Nemanjinog grada. “Riječ je o kulturnom toponimu koji je u određenom momentu predstavljao dom, a potom svojesvrsni zbjeg obeskućenih pisaca Udruženja književnika Crne Gore. S druge strane, Nemanjin grad je postao stecište novih književnih glasova mahom mlađe generacije, ne samo kada je u pitanju Udruženje književnika, kao najstarije organizacija te vrste osnovana 1946. godine, već i novouspostavljeni festival kome večeras prisustvujemo.” Kazao je da bi za opisivanje podgoričke književne, a samim tim i kulturne kružnice, bilo važno iglu šestara pobosti upravo u Nemanjin grad.
Nakon izlaganja je uslijedila diskusuja, a na samom kraju učesnike tribine i sve prisutne je pozdravio o. Mirčeta Šljivančanin koji je govorio o slobodi koju pruža Crkva, naglašavajući da Crkva čovjeka nikada ne uslovljava, već poštuje njegovu ličnost, ostavljajući mu slobodu, a najbolji pokazatelj toga su upravo litije za odbranu svetinja koje su bile veličanstvene jer nisu ničim uslovljene.
Drugi Festival omladinske kulture – Nemanjin grad, sa simboličnim nazivom “Hod ka Nemanjinom gradu”, biće nastavljen tribinama na različite teme, u cilju aktivnog uključivanja mladih ljudi u kulturne i društvene procese u Crnoj Gori.
Festival omladinske kulture – Nemanjin grad posvećen je afirmacije kulturnog i naučnog stvaralaštva mladih ljudi u Crnoj Gori i promociji kulturno-istorijskog jezika Podgorice. Festival je svoje prvo izdanje doživio tokom 2020. godine, kada se u programu predstavilo više od trideset mladih kulturnih stvaralaca: književnika, umjetnika, glumaca, redatelja, arhitekata i muzičara.
Tijana Lekić
