Izjava protojereja-stavrofora Slobodana Zekovića

Zbog održavanja tradicionalne litije, koja je sinoć prošla ulicama Bara u čast Svetoga Jovana Vladimira, nebeskog zaštitnika grada pod Rumijom, sveštenici Mitropolije crnogorsko primorske jutros su u Centru bezbjednosti dali izjave. Izjavu protojereja-stavrofora Slobodana Zekovića prenosimo integralno:

ZAPISNIK O OBAVJEŠTENJU PRIMLJENOM OD GRAĐANINA

Izjava Arhijerejskog namjesnika Barskog gospodina Slobodana Zekovića od 05.06.2020. godine diktirana na zapisnik službenicima MUP-a CB Bar.

Započeto dana 05. 06. 2020. godine u 08:05 časova.

Na pitanje policijskog službenika:

1. Povodom kojeg crkvenog praznika je Mitropolija Crnogorsko-primorska – Crkvena Opština Bar organizovala služenje molebana u Sabornom hramu Svetog Jovana Vladimira a nakon toga litiju gradskim ulicama?

• U sklopu tradicionalne manifestacije ”Dani Sv. Jovana Vladimira” koja se održavala od 31. 05. 2020. godine do 04. 06. 2020. godine, zbog opšte epidemiološke situacije u Crnoj Gori program manifestacije sveden je isključivo na liturgijska sabranja. Izostavljeni su uobičajeni prateći sadržaji i raznovrsna kulturna dešavanja. Centralni dan ove proslave bio je 04.06.2020. godine kada se i proslavlja praznik Sv. Jovana Vladimira. U jutarnjim časovima služena je sveta liturgija u Sabornom hramu Sv. Jovana Vladimira na Topolici, a poslije podne u 18.00 časova u istom Hramu služen je moleban kako je i bilo najavljeno u ovogodišnjem programu proslave. Tradicionalna litija koja se održava već više od 20 godina na ovaj dan ovoga puta nije bila najavljena niti planirana. Poslednjih 10-ak dana svi sveštenici u Baru među kojima sam i ja dobijali smo nebrojeno veliki broj poziva od strane naših vjernika i sugrađana koji su se interesovali za održavanje litije koja za sve njih predstavlja veliki blagoslov i najsvečaniji događaj u godini.

2. Da li ste upoznati sa mjerama Nacionalnog koordinacionog tijela Vlade Crne Gore, odnosno Naredbama Ministarstva zdravlja za preduzimanje privremenih mjera za sprečavanje unošenja u zemlju, suzbijanje i sprečavanje prenošenja novog Korona virusa a koje se tiču javnog okupljanja sa jasno definisanim uputstvom za vjerske objekte-crkve, kao i da na otvorenom i zatvorenom prostoru može biti najviše 200 lica koja poštuju fizičku distancu najmanje 2 metra i drugih preporuka u skladu sa odgovarajućim uputstvom Instituta za javno zdravlje Crne Gore?

• Upoznat sam djelimično s obzirom da se te mjere iz dana u dan mijenjaju. A zvanično kao stariješina Hrama nisam dobio nikakvo zvanično uputstvo po tom pitanju. A iz sredstava javnog informisanja sam saznao da je 02. 06. 2020. godine proglašen kraj epidemije.

3. Da li ste prije početka službe putem razglasa ili na bilo koji drugi način upozorili prisutne građane i vjernike na poštovanje mjera Nacionalnog koordinacionog tijela Vlade Crne Gore?

• Na ulazu u Saborni hram postoji istaknuto obavještenje o poštovanju svih mjera u vezi sprečavanja virusa ”KOVID-19”.

4. Koliko je po vašoj procjeni građana i vjernika prisustvovalo služenju molebana a zatim i učestvovalo u litiji ulicama Bara?

• Po nekoj mojoj slobodnoj procjeni bilo je oko 200 građana unutar Hrama i isto toliko u dvorištu uz poštovanje fizičke distance. Kako je vrijeme odmicalo pridruživalo se još građana. Kapacitet Hrama je tri hiljade ljudi a dvorišta trideset pet hiljada ljudi.

5. Kada ste završili sa služenjem molebana da li ste putem razglasa ili na bilo koji drugi način pozvali okupljene građane i vjernike da se raziđu?

• U toku molebana prolazio sam kroz okupljeni narod. Opšti zahtjev i traženje svih prisutnih je da se ne prekida tradicija nego da se održi svečana litija kao i svih prethodnih godina. Pošto sam procijenio da postoji realna mogućnost da veći dio sabranih vjernika krene samostalno u molitveni hod i bez sveštenika smatrao sam kao najodgovorniji potez u datom trenutku da do kraja budemo sa narodom i ne dozvolimo da bilo ko samostalno bez prisustva sveštenika povede narod ulicama grada Bara. Dana 03. 06. 2020. godine zahtijevao sam sastanak sa načelnikom CB Bar gospodinom Magočevićem i komandirom stanice Predragom Buškovićem. Na tom sastanku obavijestio sam pomenute čelnike policije da postoji mogućnost i ako litija nije organizovana i planirana, da dobar dio vjernika poštujući tradiciju samostalno krene u molitveni hod. Obavjestio sam načelnika i komandira policije da ćemo ja i ostali sveštenici u tom slučaju biti prinuđeni da budemo uz narod kako bi cijela situacija bila pod kontrolom. Dana 04. 06. 2020. godine kada je na osnovu situacije u Hramu i oko Hrama procijenjeno da je teško izbjeći prolazak naroda kroz litiju otišao sam kod gospodina Magočevića i Buškovića koji su se nalazili kod Benzinske pumpe preko puta Hrama i obavijestio ih da ćemo na insistiranje naroda krenuti u kratki molitveni hod. Obavijestio sam ih detaljno o putanji kojom će se molitveni hod kretati, a ta putanja je 3 puta kraća od uobičajene. Tako da konstatacija službenika policije da ovaj molitveni hod njima nije najavljen nije tačna. Po povratku vjernog naroda u Saborni hram lično sam preko razglasa pozvao sve prisutne da se u miru raziđu svojim kućama što su i učinjeli.

6. Da li ste putem društvenih mreža pozivali građane da prisustvuju molebanu u Sabornom hramu Svetog Jovana Vladimira a nakon toga i litiji gradskim ulicama?

• Putem naše zvanične Fejsbuk stranice obavijestili smo javnost o cjelokupnom programu manifestacije ”Dani Svetog Jovana Vladimira”. Sastavni dio toga programa bio je moleban u Sabornom hramu dana 04. 06. 2020. godine sa početkom u 18:00 časova. Nije bilo nikakvog obavještavanja o litiji pošto ista nije bila planirana niti organizovana.

7. Da li ste planirali organizaciju litije nakon održavanja služenja molebana na dan 04. 06. 2020. godine?

• Kao što sam gore naveo ove godine litija nije bila planirana niti pripremana.

8. Kako objašnjavate prisustvo dječjeg hora Svetog Jovana Vladimira?

• To nije dječji hor već mlađa postava KUD Sveti Jovan Vladimira koji su bili obučeni u narodne nošnje sa ciljem da u svečanom špaliru dočekaju Mitropolita Crnogorsko-Primorskog Amfilohija koji je trebao da dođe na moleban, ali je u poslednjem trenutku otkazao svoj dolazak zbog neplaniranih obaveza koje nije bio u mogućnosti da odloži.

9. Kako objašnjavate unaprijed pripremljeno vozilo sa ozvučenjem u Porti Sabornog hrama Svetog Jovana Vladimira?

• S obzirom da smo prethodnog dana obavijestili nadležne u policiji na postojanje mogućnosti samostalnog polaska u litiju vjernika bez sveštenstva pomenuto vozilo je bilo pripremljeno kako bi u slučaju potrebe poslužilo da se okupljeni narod može kontrolisati i da ne bi došlo do nekih skandiranja i slično.

10. Da li ste za organizaciju litije imali blagoslov hijerarhijski nadređenog sveštenstva?

• Odluku o polasku na litiju donijeli smo u toku služenja molebana nakon procjene cjelokupne situacije i nismo tražili za to bilo kakvo odobrenje od viših crkvenih vlasti. Kasnije sam dobio informaciju da se na pojedinim društvenim mrežama prenosila informacija o navodnom Mitropolitovom blagoslovu za litiju što je najobičnija dezinformacija.

11. Koji su sve sveštenici bili angažovani u organizaciji litije 04. 06 .2020 godine i koja je njihova pojedinačna uloga?

• Nije bilo nikakve organizacije litije, sve se dešavalo u trenutku i spontano a sva odgovornost i uputstva lično sam davao ja kao starješina Saobornog hrama i Arhijerejski namjesnik Barski.

12. U kojoj funkciji su bila fizička lica-građani koji su organizovali trasu litije, blokirali raskrsnice i gradske saobraćajnice i usmjeravali saobraćaj u ul. Jovana Tomaševića, ul. Vladimira Rolovića, ul. Obala 13. Jula, ul. Branka Čalovića?

• S obzirom da je policija u dva navrata u toku dva dana bila obaviještena o mogućem polasku litije kao i o trasi kretanja iste, profesionalna i moralna obaveza policijskih službenika koji su cijelom putanjom pratili litiju, među kojima su bili gospodin Magočević i Bušković bila je da osiguraju bezbjednost okupljenih građana. Pošto oni nisu htjeli da ispune svoju profesionalnu i moralnu obavezu građani su bili primorani da se sami pobrinu o bezbjednosti svih učesnika ovog molitvenog hoda. Pri povratku litije na raskrsnici ulica Jovana Tomaševića i Vladimira Rolovića na očigled policijskih službenika došlo je do incidenta kada je jedan bahati vozač velikom brzinom uletio u kolonu građana koja se kretala i tom prilikom okrznuo jednu ženu i istom brzinom nastavio kretanje ne obazirući se na ženu koja je prestravljeno zapomagala. Pouzdano znam da je vozilo fotografisano, ali nemam informaciju da li je naknadno policija postupala po ovom pitanju. Taj incident smatram velikim i neoprostivim propustom prisutnih pripadnika policije.

13. Ko je odobrio iznošenje crkvenih obilježja i rekvizita iz Sabornog hrama Svetog Jovana Vladimira i ko su lica koja su nosila gore navedena obilježja?

• Iznošenje litijskih barjaka sam odobrio ja a iste su nosili vjernici.

14. Ko je bio zadužen za raspoređivanje i koreografiju učesnika litije; (misli se lica sa crkvenim obilježjima, vozilo sa ozvučenjima, dječji hor Svetog Jovana Vladimira sa pratećom koreografijom?

• Bio sam zadužen lično ja za sve navedeno.

15. Ko je od sveštenstva predvodio litiju gradskim ulicama?

• Ja kao starješina Hrama.

Konstatacija: Svoj iskaz želim da dopunim ličnim mišljenjem da postupanje policije i ostalih nadležnih institucija dana 04.06.2020. godine kako u toku održavanja same litije, tako i poslije do kasno u noć kao i današnje saslušavanje u prostorijama CB Bar, predstavljaju otvorenu diskriminaciju i nastavak sistematskog progona Srpske Pravoslavne Crkve, njenog sveštenstva i vjernog naroda od strane aktuelnog režima u Crnoj Gori. Brojne odluke NKT-a su upravo i donijete u funkciji sistematskog progona Srpske pravoslavne Crkve, njenog sveštenstva i vjernog naroda od strane aktuelnog režima u Crnoj Gori. Brojne odluke NKT-a su upravo i donijete u funkciji nastavka progona Srpske Pravoslavne Crkve i na najgrublji način se zloupotrebljavaju od nadležnih institucija. Kao dokaz da se radi o diskriminaciji navodim cjelodnevne manifestacije i javna okupljanja u Baru i drugim gradovima Crne Gore koje su održana 21. 05. 2020. godine povodom proslave dana nezavisnosti Crne Gore. I ako su toga dana u Baru i drugim gradovima održana javna okupljanja i druge manifestacije, koje su trajale od jutra do kasnih večernjih časova, niko od organizatora i učesnika tih javnih okupljanja nije procesuiran i ako se radilo o otvorenom kršenju propisanih mjera NKT-a koje su tada bile neuporedivo strožije nego dana 04. 06. 2020. godine. Zbog ovakvog postupanja policije i drugih nadležnih institucija bićemo primorani da zatražimo zaštitu od međunarodnih institucija koje se bave zaštitom ljudskih prava i sloboda.

Konstatacija advokata: Prigovaram na način na koji se ispituje ovaj predmetni događaj obzirom da proslava dana Sv. Jovana Vladimira ne predstavlja samo duhovnu tradiciju grada Bara, već su pojedini njeni segmenti upisani kao kulturno dobro države Crne Gore kod međunarodne organizacije UNESKO. Značaj neprekidnog održavanja ove tradicije, makar i u skromnoj formi, ima težinu i daljeg postojanja i održavanja ovog kulturnog dobra, kao dijela kulturne baštine države Crne Gore i Pravoslavne crkve, ne samo na nacionalnom nivou, nego i u međunarodnim razmjerama. Kao takav gest održavanja kontinuiteta ove proslave u svim njenim segmentima predstavlja javni interes i smatram da su institucije države a naročito MUP bile dužne da pronađu formu i način kako da se svi ovi segmenti u postojećem stanju, sa postojećim ograničenjima ipak održe. Dodao bih da kod najšire laičke pa i stručne javnosti, postoji nedoumica oko toga koje su mjere u određenom trenutku na važnosti i snazi, koje od tih mjera predstavljaju naredbu, koje preporuku, a koje su prestale da važe. Ističem da je neprofesionalno da predstavnici institucija ovaj događaj obrađuju kao krivični događaj prikupljajući obavještenja od građana samo zbog toga što je ovaj kulturni događaj održan, a ne zbog bilo koje činjenice, okolnosti i incidenta koji zaslužuje krično-pravnu, prekršajnu ili bilo koju drugu penalnu pažnju. Takođe je neprimjereno da se sveštenici zbog vršenja svoje svešteničke dužnosti pozivaju da daju obavještenja kao građani u kasnim noćnim satima, a tek nakon insistiranja brojnih građana u 06:00 časova. Predlažem da se u budućnosti ovakve neprijatne situacije u potpunosti iskorijene jer one ne služe na čast niti institucijama niti predstavljaju primjenu bilo kog zakona, naredbe ili pravila pa čak ni onih propisanih od strane Nacionalnog Koordinacionog tijela.

Završeno dana 05. 06. 2020. godine u 09:50 časova.