U izveštaju o verskim slobodama za 2021. godinu američki Stejt department je posvetio posebnu pažnju kršenju prava Srpske Pravoslavne Crkve na Kosovu i Metohiji:
U pomenutom izveštaju posebno se pominje neizvršavanje odluke Ustavnog suda Kosova iz 2016. godine o zemlji manastira Visoki Dečani: Predstavnici opštine Dečani i centralne vlade nastavili su da odbijaju izvršenje odluke Ustavnog suda iz 2016. godine koja potvrđuje odluku Vrhovnog suda iz 2012. i priznaje vlasništvo srpskog pravoslavnog manastira Visoki Dečani nad 24 hektara zemlje u manastirskoj okolini. U toku godine nije bilo napretka uprkos ponovljenim zahtevima od strane Srpske Pravoslavne Crkve i međunarodne zajednice upućenih Kosovskoj agenciji za katastar i šire vladi da uknjiži vlasništvo Srpske Pravoslavne Crkve nad tom zemljom…
Izveštaj pominje da je od maja 2021. godine Eparhija raško-prizrenska prekinula službene kontakte sa kosovskim institucijama. U maju, Srpska Pravoslavna Crkva je prekinula službene kontakte sa vladom, navodeći da vlada nije ispunila ni odluku Ustavnog suda o manastiru Visoki Dečani, ni sporazum postignut uz posredovanje Italije iz novembra 2020. godine između SZZ (Saveta za zaštićene zone) i vlasti opštine Dečani o putevima u dečanskoj specijalnoj zaštićenoj zoni. Srpska Pravoslavna Crkva je objavila saopštenje da se suočava sa namernom pravnom opstrukcijom od strane kosovskih institucija na centralnom i lokalnom nivou, pod jakim uticajem formalnih i neformalnih centara moći kosovskih Albanaca, koji očigledno ostaju rešeni da se odluka Ustavnog suda nikada ne izvrši… Institucije su čvrsto u rukama onih koji sami samovoljno presuđuju bez obzira na odluke Ustavnog i Vrhovnog suda i zakone. Kao rezultat prekida razgovora Savet za zaštićene zone nije se sastajao tokom godine. Pomenuti sporazum je uključivao izgradnju zaobilaznice van granica zaštićene zone i posebnih lokalnih puteva unutar specijalne zaštićene zone….
U izveštaju Stejt Departmenta se dalje navodi: Srpspka Pravoslavna Crkva i zajednica kosovskih Srba nastavili su da navode da u mnogim opštinama sa većinom kosovskog albanskog stanovništva lokalne vlasti ne pružaju adekvatnu brigu za njihova groblja i da policija ne obezbeđuje dovoljnu bezbednost, dozvoljavajući povremene akte vandalizma. Prema pisanju medija na srpskom jeziku i Srpske Pravoslavne Crkve jedan broj grobova i krstova na pravoslavnom groblju u Orahovcu je uništenu u junu i oktobru. U julu mediji su izvestili o nedostatku brige, vandalizmu i skrnavljenju jednog broja crkava Srpske Pravoslavne Crkve i grobalja. Srpska Pravoslavna Crkva je prenela da je 19. juna policija zaustavila autobus sa srpskim poklonicima i vratila grupu u Srbiju iako je granična policija bustila autobus da uđe na Kosovo. Srpska Pravoslavna Crkva je izjavila da su vlasti naredile poklonicima koji su nameravali da posete svetinje Srpska Pravoslavna Crkva i učestvuju u verskim službama da napuste Kosovo bez pružanja validnog obrazloženja i da takvo pokanšanje predstavlja kršenje verskih prava poklonika i prava na slobodu kretanja.
U nastavku izveštaja govori se o drugim incidentima i problemima sa kojima se suočava Srpska Pravoslavna Crkvana Kosovu i Metohiji: 10. maja Srpska Pravoslavna Crkva je izdala saopštenje u kome se navodi zabrinutost zbog incidenata pljačke i skrnavljenja nekoliko objekata na Kosovu, navodeći nedavni incident kamenovanja crkve Svete Petke u Vitini i druge primere. Srpska Pravoslavna Crkva je rekla da je većina incidenata etnički i verski motivisana i kritikovala je kako je izjavljeno agresivnu retoriku protiv Srpske Pravoslavne Crkve koja dolazi od nekih najviših institucija kosovskih Albanaca i političkih vođa, uključujući premijera Aljbina Kurtija i Ministra za okolinu, prostorno planniranje i infrastrukturu Ljiburna Aljiua, koji su doprineli ovim incidentima…. Srpska Pravoslavna Crkva je takođe izrazila zabrinutost zbog provala i krađa u šest objekata Srpske Pravoslavne Crkve (crkava i pomoćnih zgrada) u toku deset dana u martu. Incidenti su se dogodili u Klokotu, Partešu, Gračanici, Peći i opštini Štrpce.
Izveštaj Stejt Departmenta posebnu pažnju posvećuje i uvršćenju manastira Visoki Dečani na listu od sedam najugroženijih spomenika u Evropi za 2021. godinu: U aprilu nevladina pan-evropska federacija za kulturno nasleđe Europa Nostra uključila je srpski pravoslavni manastir Visoki Dečani na listu od sedam naugroženijih objekata baštine u Evropi, navodeći rizike koji manastiru prete od projekata za lokalni razvoj.
Izvor: Eparhija raško-prizrenska
