Slavna Revolucija

Ljetopis, 11. jul

Ime: Ljetopis 11.07.2019 ( 1690 Bitka kod Bojna); Opis: Ljetopis, 11. jul Tip: audio/mpeg
  • Na današnji dan, 11. jula 1690. godine u bici kod Bojna, u „Slavnoj revoluciji“, engleski kralj Vilijam III Oranski pobijedio je katoličke snage Džejmsa II.

Slavna RevolucijaOvaj dan protestanti u Sjevernoj Irskoj, „Oranžisti“, obilježavaju nizom parada i marševa, što izaziva revolt katolika i dovodi do sukoba sa policijom. Slavna revolucija, takođe poznata i kao revolucija iz 1688. godine, predstavljala je svrgavanje kralja Džejmsa II od Engleske, od strane saveza engleskih parlamentaraca sa nizozemskim štathalterom Vilijamom III Oranskim. Vilijamova uspješna invazija Engleske sa nizozemskom flotom i vojskom dovelo je do njegovog uspona na engleskom prijestolu kao Vilijam III od Engleske.

Revolucija je trajno okončala bilo kakvu nadu da se katolicizam ponovo uspostavi kao dominantna vjeroispovest u Engleskoj. Za britanske katolike njeni efekti su bili katastrofalni i socijalno i politički. Katolicima su uskraćeno pravo da glasaju i sjede u Vestminsterskom parlamentu za više od jednog vijeka. Takođe im je zabranjeno da budu oficiri u vojsci, a monarhu je zabranjeno da bude katolik ili da se vjenča sa katolikom. Ova potonja zabrana je bila na snazi u Ujedinjenom Kraljevstvu sve do stupanja na snagu Zakona o naslijeđivanju krune iz 2013. godine. Revolucija je za posledicu imala ograničenu toleranciju nekomformističkih protestanata, iako će proći neko vrijeme prije nego što su dobili puna politička prava. Zbacivanje kralja Džejmsa započelo je modernu parlamentarnu demokratiju u Engleskoj. Povelja o pravima iz 1689. godine je postao jedan od najvažnijih dokumenata u političkoj istoriji Velike Britanije i nikada više nijedan monarh nije imao apsolutnu moć . Na međunarodnom planu, revolucija je vezana za rat Velike alijanse u kontinentalnoj Evropi. Ona je bila poslednja uspješna invazija Engleske. Ovo je okončalo sve engleske pokušaje u Anglo-holandskim ratovima da potčini Nizozemsku republiku vojnom silom. Međutim, ekonomska integracija koja je uslijedila i vojna saradnja između engleske i nizozemske mornarice je pomjerila prevlast u svjetskoj trgovini od Nizozemske republike ka Engleskoj i kasnije Velikoj Britaniji. Slavna revolucija se takođe povremeno naziva „Revolucija bez krvi“, iako je to netačno. Slavna revolucija se smatra jednim od najznačajnijih događaja u dugom razvoju odnosa moći Parlamenta i Krune u Engleskoj.

Sa usvajanjem Povelje o pravima, revolucija je uklonila sve šanse za uspostavljanje katoličke monarhije i okončala sve korake prema apsolutnoj monarhiji propisujući monarhova ovlašćenja. Ova ovlašćenja su bili značajno ograničena; kralj ili kraljica više nijesu mogli da suspenduju zakone, nameću zakone, vrše kraljevska postavljenja ili drže stajaću vojsku u mirnodopsko vrijeme bez odluke Parlamenta – do današnjih dana vojska je poznata kao „Britanska vojska“, a ne „Kraljevska vojska“, pošto je ona u nekom smislu vojska Parlamenta, a ne Kralja. Od 1689. godine vladavina pod sistemom ustavne monarhije u Engleskoj, a kasnije u Ujedinjenom Kraljevstvu je neprekinuta. Od tada je moć parlamenta postepeno proširivana, dok je moć Krune postepeno opadala. Slavna revolucija nije pogodila mase običnih ljudi u Engleskoj i zbog toga mnogi istoričari smatraju da događaji u Engleskoj više podsjećaju na državni udar nego na revoluciju.