Zlatibor

Ljetopis, 19. avgust

Ime: Ljetopis 19.08.2019 (232 Sremsko Vinogorje, 1893 Zlatibor); Opis: Ljetopis, 19. avgust Tip: audio/mpeg
  • Na današnji dan, 19. avgusta 1893. godine kralj Aleksandar Obrenović posjetio je Zlatibor a ovaj datum obilježava se kao početak organizovanog turizma na ovoj planini.

ZlatiborZlatibor je planina i park prirode u Srbiji koja se prostire na površini od oko 1.000 km², dugačka je 55 km, a široka i do 20 km. Poznato je ljetovalište i zimovalište, kao i klimatsko lječilište. Zlatibor se nalazi na sjeverom dijelu oblasti Stari Vlah, granične oblasti između Raške, Hercegovine i Polimlja. Obuhvata predjele tri opštine Republike Srbije: Čajetinu i jedan dio opštine Užice (Kremanska oblast) i jedan manji dio opštine Nove Varoši. Administrativni centar Zlatibora je varošica Čajetina. Zlatibor se nalazi na pola puta od Beograda do Podgorice. Preko njega prelaze mnogi značajni magistralni putevi i pruge, među kojima je i pruga Beograd-Bar. Najbliži veći grad je Užice. Postoji više pretpostavki kojima se objašnjava porijeklo imena Zlatibor. U srednjem vijeku, ovaj kraj se nalazio u okviru župe Rujno, administrativne oblasti Raške, pa je i cijeli Zlatibor nosio takvo ime. Ono potiče od kržljave biljke ruja koja se koristila za bojenje (štavljenje) kože i izvozila se u Dubrovnik. Od XVIII vijeka, sve više se koristi naziv Zlatibor, a i 1855. godine je, prilikom nove administrativne podjele Srbije, Rujanski srez podijeljen na Ariljski i Zlatiborski, pa ime Zlatibor dospijeva i u zvanična dokumenta. Prvi pisani tragovi o nazivu Zlatibor postoje u izveštajima koje su u toku Prvog srpskog ustanka odavde slali ustanici. Postoje više predanja o postanku imena Zlatibora. Izvjesno je da je to ime nastalo od riječi zlato, odnosno zlatni i bor, ali ne zna se na koji način. Predanje, vjerovatno najtačnije, kaže da je to ime postalo od jedne veoma rijetke vrste bijelog bora, tzv. zlatnog bora, čije je naučno ime Pinus Silvestris Variegata Zlatiborica. Zlatnog bora još samo ima u selu Negbini i stavljen je pod zaštitu države. Na Zlatiboru postoji dosta srednjovjekovnih stećaka, gotovo u svakom zlatiborskom selu, iako su mnogi korišćeni kao građevinski materijal. Ovi spomenici su u narodu poznati kao grčka, rimska ili latinska groblja. Predanje, koje je utemeljeno u narodu, kaže da su prvi stanovnici Cetinja bili doseljenici sa Zlatibora.

 

  • Na današnji dan, 19. avgusta 232. godine rođen je Marko Aurelije Prob, rimski imperator koji je zasadio prvi čokot loze u sremskom vinogorju.

Sremsko VinogorjePodno fruškogorskog Olimpa, poznatijeg kao Stražilovo, nalazi se sremskokarlovačko mikro vinogorje, u okviru Fruškogorskog vinogorja, Poznato je da je „otac“ fruškogorskog vina bio rimski car Aurelije Probus, ili Prob, kako je još nazvan. On je prema jednoj verziji čak i glavom platio ljubav prema vinu, jer je u pauzama ratovanja tjerao vojnike da obrađuju vinograde. Bilo kako bilo,vinova loza se kraj Sremskih Karlovaca uzgajala od pamtivijeka. Mjesto se prvi put spominje 1308. godine, kao tvrđava, pod imenom Karom, a prvi srpski naziv Karlovci prvi put je nađen 1532. godine. U XV vijeku Galeoti, bibliotekar Ugarskog kralja Matije Korvina, zapisuje da je ovdašnje vino „tako ugodno da bi se bolje, ili čak isto, teško u cijeloj zemlji moglo naći“. Kasnije, i razni putopisci, trgovci i ostali namjernici su često svraćali u varoš i kao po pravilu bilježili da se tu pilo kvalitetno vino. Izvjesni Melhior Belzot je 1584. godine zabilježio je da je „bio gdje rađa dobro vino lijepe i čiste boje, te da od Beča nije boljega pio“, a Antun Vrančić, diplomata i putopisac, zapisuje da je karlovačko vino – najbolje sremsko vino. U XVIII vijeku kreće pravi procvat mjesta, a paralelno s tim i vinogradarstva. U Sremskim Karlovcima tada se godišnje proizvodilo 60.000 akova vina, a bolja godina je donosila i do 80.000 akova. A berba je bila pravi praznik, praćena pjesmom, igrom i veseljem. Filoksera je harala vinogradima punih 10 godina (1885. – 1895. godine), trgovina vinom je potpuno prestala, a karlovački trgovci osiromašili. Ali, vinogradari se ubrzo iz pepela dižu, a tada su izvozili vina u svijet, pa karlovački nektar dolazi na vinske karte prekookeanskih brodova od Evrope do Amerike. Ali, nije se karlovačko vino pilo samo na brodovima, već i na carskim dvorovima, onima u Beču, Moskvi…Najveću slavu pronio je Bermet, tradicionalno aromatizovano vino, plemenito i elegantno, za prefinjene ukuse, često rezervisan za one najbogatije. Osnova proizvodnje ovog vina su travne smjese u kojima se obavezno nalazi pelen. Nije bilo kakve važne odluke po srpski narod pod Austrijom, a da u njoj nije učestvovalo bar akovče bermeta… Ono se i danas, poslije izvjesne pauze, spravlja po starim porodičnim receptima koji se čuvaju kao najveća tajna. A poseban, veliki šmek ovom vinogorju pružaju stari podrumi, lagumi. Građeni su tako da je u njima uvek ista temperatura, bez obzora na spoljnu, i to oko 12 stepeni. Organske materije ne trpe temperaturne oscilacije, a vino najbolje zri baš u takvim uslovima. Vinograde obasjavaju „dva sunca“: jedno sa nebesa, a drugo od dunavskog odsjaja. Uopšte, smatra se da je ova velika rijeka dobrim dijelom zaslužna i za ljepotu i opstanak vinogorja, jer činjenica da vinogradi karlovački nikada nijesu izmrzavali pripisuje se pojavi da Dunav, kao velika vodena površina, u studenim razdobljima ispušta dio toplote nakupljene u toplijim danima.