- Na današnji dan, 5. oktobra 2005. godine u naletu uragana Sten, u planinskom dijelu Gvatemale, gdje žive potomci Maja, poginulo je oko 2000 ljudi.
Civilizacija Maja sa prostora drevne Srednje Amerike obavijena je velom tajni i misterija. Maje su uspjele da razviju svoju jedinstvenu kulturu na jednom od najnegostoljubivijih mjesta na Zemlji. Nizije sjeverne Gvatemale, zapadnog Hondurasa, Belizea i poluostrva Jukatan su tople i vlažne, vrve džunglama sa godišnjim prosjekom padavina od čak 300 cm. A ipak, ovaj narod odlučan da istraje do kraja, stvorio je jednu civilizaciju čiji tragovi postoje, do dana današnjeg, kao potvrda genijalnosti i kreativnosti drevnog čoveka.
Odakle potiču Maje? Najraniji arheološki dokazi otkriveni su u i oko današnje države Belize, a datiraju još oko 1200 godina prije Hrista. Maje su postali dominatan narod u regionu između 300. i 150. godine prije Hrista. Majanska sela prerastaju u veće i više naseljene gradove, u kojima vladaju kraljevi i plemićke porodice. U ovom periodu društvo Maja definiše svoj kulturni identitet. To je takođe bilo vrijeme kada su Maje počele da obožavaju sve više i više bogova, od tvorca univerzuma, do kreatora čovjeka, od za sve seljake važnog stvoritelja kiše do boga mladog kukuruza i na kraju od boginje do gospodara smrti. Sa porastom broja bogova rastao je broj rituala da se bogovi odobrovolje, a samim tim se pojavila potreba za nastankom sekte sveštenika koji bi te ceremonije obavljali. Kao za mnoge civilizacije toga doba, i za Maje je jedna od najvažnijih ceremonija bio čin ljudske žrtve. Iako ga Maje nijesu tako često praktikovale kao Asteci, razni činovi puštanja krvi su postala uobičajeni i od suštinskog značaja za životni put Maja.
Majanski kraljevi su vladali po polubožanskom pravu, i onu su vjerovali da se njihova veza sa bogovima može održati jedino kroz ritual žrtvovanja. Svi hramovi (napravljeni u stepenastom dizajnu) su konstruisani sa žrtvenikom na vrhu. U doba kraljeva društvo Maja je bila podijeljeno na gradove-države, a svaki od tih gradova-država sa svojim sopstvenim kraljem je bio kulturni centar. U tom periodu vojska Maja je izrasla u jaku organizovanu silu. Maja vojnik je bio naoružan nožem, kopljem i štitom od jaguarove kože, buzdovanom, ili lukom i strijelama. Maje su koristile i poseban način da šire paniku i zabunu među protivnicima, usavršili su bacanje osinjaka u neprijateljske redove.
Ratovima su Maje prikupljali prvenstveno robove za žrtvovanje svojim bogovima. Od 800. do 950. godine civilizacija Maja je počela da opada do svog konačnog nestanka. Jedan po jedan grad je počeo da blijedi u ovom periodu a stanovništvo je potuno nestalo.
Gdje su Maje otišle? Ne postoji saglasnost oko odgovora na ovo pitanje, postoje samo mnoge teorije. Ekološki dokazi ukazuju na to da je ogromna suša (ubrzana vulkanskom aktivnošću) pogodila Jukatan u ovo doba i da je trajala decenijama. Druga teorija sugeriše da se narod nezadovoljan svojim gospodarima pobunio. Neki tvrde da je bolest desetkovala stanovništvo i uništilo ekonomiju Maja. Šta god da je razlog, do 1100. godine i poslednji od velikih gradova Maja je progutan od strane džungle. Tamo su ležali godinama, dok ih nijesu pronašli španski konkvistadori u potrazi za bogatstvom, a arheolozi iskopali njihove čudesne ostatke i svijetu prikazali kulturu Maja.
- Na današnji dan, 5. oktobra 1969. godine BBC je emitovao prvu epizodu serije „Leteći cirkus Montija Pajtona“, koja je postala kultna emisija širom svijeta.
Istinski čudaci i nekonformisti svih vrsta stvarali su novu vrstu humora – humora dovedenog do protivrječnosti zdravom razumu, prepunog pretjerivanja i rafiniranosti, kojem se urnebesno smijemo, a da nam često nije baš sasvim jasno čemu se, ni zašto, zapravo smijemo. Ključno poglavlje u istoriji čudesnog humora predstavljao je tim poznat pod nazivom Leteći cirkus Montija Pajtona, kojeg su činili: Džon Kliz, Erik Ajdl, Grejam Čepmen, Teri Džouns, Majkl Pejlin i Teri Gilijam, grupa entuzijasta sa univerziteta Oksford i Kembridž. Svestranost, visokoobrazovanost i izuzetan talenat budućih Pajtonovaca veoma brzo su došli do izražaja. Parodija, satira, kvalitetna muzika i sjajna gluma već tada trijumfuju nad bezidejnošću i rutinom okoštalih TV šema. Stekavši neophodno iskustvo i uigranost, ekipa veoma brzo dolazi u kreativnu autorsku fazu, čiji plodovi će im doneti svjetsku slavu i uspjeh. Naime,u periodu između 1969. i 1975. godine nastaje antologijski pajtonološki ciklus uvrnutih i sasvim različitih antiskečeva – parodija, smještenih u četiri serijala od 45 epizoda. Serijal o nečemu sasvim različitom po formi je predstavljao polučasovni šou humora, satire, animacije, muzike i koječega sve ne, stilski bitno različit od bilo čega do tada viđenog. Antiskečevi u kojima se Pajtonovci pojavljuju kao: autori, režiseri, glumci, animatori, scenografi, muzičari, producenti…Bili su neviđena parodija društva u kojem su nastali i života uopšte. Pozadinski efekat činila je uparložena i letargična birokratski organizovana TV mreža i država u žabokrečini tradicije – idealno tlo za uspon novih ideja i parodiju starog. Kao studenti književnosti, prava, istorije i medicine Pajtoni su sa ogromnim predznanjem vješto ismijavali sve i svakoga. Naravno, uvijek sa stilom i rafiniranošću.
Istorijske ličnosti, političari, kraljevska porodica, umjetnici i filozofi, domaćice i radnici, malograđanština našli su se na udaru ove šeretske ekipe. Bio je to do tada neviđeni totalni trijumf humora nad stupidnom uobraziljom tzv. ozbiljnih i uspješnih ljudi. Oduzimajući stvarima nepotrebnu preuzvišenost, Pajtonovci su ih svodili na pravu mjeru. Kreativni vrhunac Monti Pajton trupe uslijedio je sedamdesetih godina dvadesetog vijeka. Na red je došao niz igranih filmova, a uz njih i knjige, ploče i glumačka ostvarenja kod drugih reditelja. Kultna trilogija ostaće zauvijek upamćena, a čine je filmovi: Monti Pajton i sveti Gral, Brajanovo žitije i remek-djelo nadrealizma, totalni filozofski trijumf nečeg sasavim različitog – Smisao života. Bile su to religiozne i istorijske teme, obrađene iz posebnog filozofsko-pajtonološkog ugla. Bez ikakvog lažnog moralisanja i autocenzure na vidjelo dana su isplivale mnoge vječne istine i nepobitne činjenice propuštene kroz satirični filter otkačene trupe. Niko nije pošteđen – svidjelo se to nekom ili ne. Sve je ogoljeno do granice beskompromisnog humorističnog bola. Iako u potonjim ostvarenjima nijesu uspjeli da se uzdignu do nadrealnog nivoa prvih petnaestak godina stvaralaštva, legenda o njima ostala je neokrnjena. Ono što su ostavili za sobom pomjerilo je lavinu novih nadrealista i okrenulo sliku svijeta.
