Njegovo visokopreosveštenstvo Mitropolit crnogorsko-primorski g. Joanikije danas, 31. marta 2024. godine, u drugoj nedjelji Velikog i časnog posta, koju naša Sveta crkva proslavlja u spomen Arhiepiskopa solunskog – Svetog Grigorija Palame, odslužio je Svetu arhijerejsku liturgiju u Sabornom hramu Hristovog Vaskrsenja u Podgorici, sa sveštenstvom i vjernim narodom.
Tokom Svete službe Božije sabranima se obratio Visokopreosvećeni Mitropolit Joanikije nadahnutom i prazničnom besjedom u kojoj se osvrnuo na spor Svetog Grigorija Palame i svetogorskih monaha oko Varlaamovih optužbi i oko samog Varlaama, koji je oboženje svodio na podražavanje Boga, tokom kojeg je Sveti Grigorije Palama odbranio isihazam, koji su na Svetu Goru Atonsku donijeli Sveti Jovan Lestvičnik i Sveti Nikifor Isihasta, tvrdeći da poznanje ili “viđenje” Boga jeste čin iskustva:
,,Ove nedjelje proslavljamo jednu značajnu pobjedu. Nije ta borba unutar Crkve dugo trajala, možda dvadesetak i više godina, ali 1351. godine, kao rezultat velikog podviga Svetoga Grigorija Palame protiv onih koji su nipodaštavali duhovno iskustvo Crkve Božije, koji su nipodaštavali podvig svetogorskih monaha i smatrali ga besmislenim, Crkva je izvojevala pobjedu.”
Mitropolit Joanikije je potom naglasio da je Sveti Grigorije Palama pored toga što je bio učen i veoma obrazovan imao ono što je još važnije, a to je istinito duhovno iskustvo kojim je lako opovrgao lažno jeretičko učenje:
,,Sveti Grigorije Palama, koji je tada bio svetogorski monah, veoma obrazovan, imao je svjetsko znanje i obrazovanje, ali je imao ono što je još važnije – i duhovno iskustvo. On je opovrgao lažno učenje, lažno hrišćanstvo Varlamovo, koji se bio otuđio od punoće pravoslavlja iako se ispočetka predstavljao kao pravoslavni, čak kao branič pravoslavlja, ali je njegova takozvana odbrana pravoslavlja zapravo bilo razaranje pravoslavlja, jer je svo njegovo znanje bilo zatrovano gordošću i visokoumljem. Sveti Grigorije Palama je govorio da nije dovoljno samo svjetsko obrazovanje, iako je ono korisno, već da je potreban prosvijetljen um Božijom svjetlošću i očišćeno srce i duša da bi čovjek pravilno razumjevao ovaj život i svijet i smisao života i da bi pravilno pristupao Božijim tajnama i tajni ličnosti i Boga i čovjeka”, besjedio je Vladika.
U drugom dijelu svog arhipastirskog prazničnog slova Mitropolit Joanikije je posebno podvukao da se hrišćani kroz vjekove po mjeri svoga očišćenja i otvorenosti svoje duše i srca zapravo udostojavaju Božijih darova – nestvorene Božije svjetlosti:
,,Kao što su se Sveti apostoli Petar, Jovan i Jakov udostojili da budu pričasnici te svjetlosti na Gori tavorskoj, tako se hrišćani kroz vjekove, svi oni koji idu putem Božijim, koji se trude da postom i molitvom ugađaju Bogu, koji se drže svetog pravoslavnog blagočešća, pravoslavne vjere i duhovnosti – oni se po mjeri svoga očišćenja i otvorenosti svoje duše i srca udostojavaju Božijih darova, nestvorene Božije svjetlosti.”
On je na kraju zaključio da je duhovni život neodvojiv od duhovnog učenja, te da je upravo to zamka u koju su upali Varlaam i njegovi učenici budući da su nipodaštavali duhovno iskustvo i sadržaj duhovnoga života:
,,Ne možemo da odvojimo duhovni život od dogmatskog učenja, mada na prvi pogled bilo je više rasprave oko sadržaja duhovnog iskustva i to je ono što takođe Svete crkva njeguje, čuva i kada je potrebno brani. Zato što duh ovoga svijeta povremeno, zbog gordosti čovječije, ustaje da razara Crkvu Božiju, kao što su ranije ikonoborci razarali Crkvu, to je dugo trajalo, i ovi učenici Varlamovi i on sam su nipodaštavali duhovno iskustvo i sadržaj duhovnoga života, nipodaštavajući post i molitvu i asketski podvig, upravo ovo što mi njegujemo u toku ovoga Velikoga posta. To je Sveti Grigorije branio i razorio lažna učenja i bezbožnika Varlaama i njegovih učenika. Kao što je Gospod u ono vrijeme poslao svetogorskim monasima Svetoga Grigorija Palamu, da odbrani duhovno iskustvo koje su oni njegovali vjekovima, tako Gospod šalje svoje ugodnike, apostole u svakom vremenu i svakom narodu da čuvaju Crkvu Božiju i da sačuvaju svetu i neporočnu pravoslavnu spasonosnu vjeru kroz sva vremena”, poručio je na kraju svog obraćanja Mitropolit crnogorsko-primorski g. Joanikije.
Boris Musić
