Navršava se 14 godina od upokojenja Patrijarha Pavla

Dana 15. novembra 2023. godine navršava se 14 godina od upokojenja Patrijarha srpskog Pavla. Svetu Arhijerejsku Liturgiju će u manastiru Rakovica povodom godišnjice od mnogih duša voljenog Patrijarha srpskog, toga dana služiti Preosvećeni Episkop novobrdski g. Ilarion, vikar Svjatjejšeg Patrijarha srpskog g. Porfirija sa početkom u 8 časova saznaje Radio „Slovo ljubve“. Potom će Vladika sa sveštenstvom, na grobu blaženopočivšeg Patrijarha, služiti i pomen.

Patrijarh srpski Pavle upokojio se 15. novembra 2009. godine na Vojno-medicinskoj akademiji u Beogradu, u snu, nakon primanja Svetog Pričešća, u 10 časova i 45 minuta, tek što je u većini pravoslavnih srpskih hramova završena Sveta Liturgija. Napustio je ovaj svet u 96. godini. Zaupokojene Arhijerejske Liturgije služene su od 16. do 18. novembra 2009. godine, u Sabornoj crkvi, kraj odra blaženopočivšeg Patrijarha, a hiljade ljudi su spontano priticale u beogradsku Sabornu crkvu, u neprekidnoj koloni, danju i noću, u miru i tišini, kako bi celivali sveto telo i oprostili se sa voljenim Patrijarhom. Dana 19. novembra, kada se u crkvenom kalendaru slavi spomen na Sv. Pavla Ispovednika, sahranjen je 44. poglavar Srpske Pravoslavne Crkve, Njegova Svetost Patrijarh srpski g. Pavle u Manastiru Rakovici. U ispraćaju su učestvovali predstavnici svih pomesnih Pravoslavnih Crkava.

Životopis blaženopočivšeg Patrijarha Pavla

Njegova svetost arhiepiskop pećki mitropolit beogradsko-karlovački i patrijarh srpski Pavle (svetovno Gojko Stojčević) rođen je 11. septembra 1914. godine u selu Kućanci, srez Donji Miholjac (tada u Austrougarskoj, a sada u Hrvatskoj) u zemljoradničkoj porodici.

Gimnaziju je završio u Beogradu, šestorazrednu Bogosloviju u Sarajevu, a Bogoslovski fakultet u Beogradu.

Rano je ostao bez roditelja – otac je otišao da radi u SAD, tamo je dobio tuberkulozu i “vratio se kući da umre” kad su dečaku bile tri godine, ubrzo mu je umrla i majka. Odgajila ga je tetka. Uvidevši da je dete „vrlo slabačko”, poštedela ga je teških poslova i omogućila mu da se školuje: iako je mali Gojko bio sklon „predmetima gde ne mora da memoriše, kao što su matematika i fizika”, iako je iz veronauke imao dvojku, uticaj rodbine je prevagnuo i njegov konačan izbor bio je bogoslovija.

Posle završene niže gimnazije u Tuzli (1925-1929) i bogoslovije u Sarajevu (1930-1936) došao je u Beograd gde je upisao Bogoslovski fakultet.

Tu je vanredno završio preostale razrede gimnazije da bi mogao uporedo da upiše i Medicinski fakultet. Na Medicinskom fakultetu je stigao do druge godine studija, a Bogoslovski je završio i tu ga zatiče Drugi svetski rat.

Da bi se izdržavao radio je na beogradskim građevinama, što mu nije odgovaralo zbog slabog zdravlja. Na poziv svog školskog druga Jeliseja Popovića odlazi u ovčarsko-kablarske manastire gde je proveo ostatak rata i gde počinje svoj monaški život.

Prvo je bio u manastiru Svete Trojice u Ovčaru a potom veroučitelj deci izbeglica u Banji Koviljači. Tada se teško razboleo „na plućima” i lekari su verovali da je to tuberkuloza predviđajući mu još tri meseca života. Izvesno vreme proveo je u manastiru Vujan gde se izlečio i u znak zahvalnosti je izrezbario jedan drveni krst i poklonio ga manastiru. Zamonašen je u manastiru Blagoveštenju 1946. godine, kada je unapređen u čin jerođakona.

Od 1949. do 1955. bio je sabrat u manastiru Rača. Školsku godinu 1950/51. proveo je kao učitelj zamenik u prizrenskoj Bogosloviji sv. Kirila i Metodija. U čin jeromonaha unapređen je 1954, protosinđel je postao 1954, a arhimandrit 1957. Od 1955. do 1957. godine bio je na postdiplomskim studijama na Bogoslovskom fakuletu u Atini.

Izabran je za episkopa raško-prizrenskog 29. maja 1957. godine, a posvećen je 21. septembra 1957. godine, u beogradskoj Sabornoj crkvi. Čin posvećenja obavio je patrijarh srpski Vikentije. Za episkopa raško-prizrenskog ustoličen je 13. oktobra 1957. godine, u prizrenskoj Sabornoj crkvi.

U Eparhiji raško-prizrenskoj gradio je nove crkve, obnavljao stare i porušene, posvećivao i monašio nove sveštenike i monahe. Starao se o Prizrenskoj bogosloviji, gde je povremeno držao i predavanja iz crkvenog pevanja i crkvenoslovenskog jezika.

Često je putovao, obilazio svoju eparhiju i služio u svim mestima. Sa kosovskim egzodusom, prizrenska Bogoslovija sv. Kirila i Metodija je privremeno premeštena u Niš, a sedište Raško-prizrenske eparhije iz Peći u manastir Gračanicu.

Kao episkop raško-prizrenski svedočio je u Ujedinjenim nacijama pred mnogobrojnim državnicima, o stradanju srpskog naroda na Kosovu i Metohiji.

Bavio se i naučnim radom. Objavio je monografiju o manastiru Deviču, „Devič, manastir Svetog Joanikija Devičkog” (1989, drugo izdanje 1997).

U Glasniku Srpske pravoslavne crkve, od 1972. godine objavljuje studije iz Liturgike u obliku pitanja i odgovora, od kojih je nastalo trotomno delo „Da nam budu jasnija neka pitanja naše vere I, II, III” (1998).

Priređuje dopunjeno izdanje „Srbljaka”, koje je Sinod Srpske pravoslavne crkve izdao 1986. godine. Takođe, priređuje „Hristijanskije prazniki” od M. Skabalanoviča.

Autor je i izdanja „Trebnika”, „Molitvenika”, „Dopolniteljnog trebnika”, „Velikog tipika” i drugih bogoslužbenih knjiga u izdanju Sinoda. „Pitanja i odgovori čtecu pred preoizvodstvom” objavljuje 1988. godine, a „Molitve i molbe” 1990.

Zaslugom patrijarha Pavla umnožen je u 300 primeraka „Oktoih” iz štamparije Đurđa Crnojevića.

Patrijarh Pavle dugo godina je bio predsednik Komisije Svetog arhijerejskog sinoda za prevod Novog zaveta, čiji je prvi prevod, koji je crkva odobrila, objavljen 1984. godine, a ispravljeno izdanje tog prevoda 1990. godine.

Isto tako, bio je predsednik Liturgičke komisije pri Svetom arhijerejskom sinodu, koji je pripremio i štampao „Službenik” na srpskom jeziku.

Od kada je postao srpski patrijarh, obnovljeno je i osnovano više eparhija. Obnovljena je Bogoslovija na Cetinju 1992. godine. Otvorena je 1994. godine Duhovna akademija Svetog Vasilija Ostroškog u Foči i Bogoslovija u Kragujevcu 1997. godine, kao odsek Bogoslovije Svetog Save u Beogradu. Osnovana je i Informativna služba Srpske Pravoslavne Crkve.

U Beogradu je 1993. godine počela da radi Akademija SPC za umetnosti i konservaciju, sa nekoliko odseka (ikonopis, freskopis, konzervacija).

Godine 2002. nastava veronauke je vraćena u škole, kao i Bogoslovski fakultet u okvire Beogradskog univerziteta iz koga su ga komunističke vlasti izbacile 1952. godine.

Imajući u vidu zasluge Patrijarha srpskog Pavla na naučnom bogoslovskom polju, Bogoslovski fakultet Srpske pravoslavne crkve u Beogradu, dodelio mu je 1988. godine zvanje počasnog doktora bogoslovlja.

Srpski Patrijarh postao je 1990. godine, kada je na tom mestu nasledio patrijarha Germana. Bio je 44. patrijarh Srpske Pravoslavne Crkve.

Izvor: Radio „Slovo ljubve“
Foto: Arhiva, Jelena Jež, Radio „Slovo ljubve“