”Monaški preporod i Bogomoljački pokret zauzimaju posebno mesto u istoriji srpskog naroda u 20. veku. Prvi se razvijao po manastirima, a drugi među narodom po našim selima i gradovima, a oba su utemeljena u težnji za autentičnim hrišćanskim življenjem”, rekao je protojerej- stavrofor Branko Ćurčin na tribini „Otac Justin i Bogomoljački pokret“, koju je održao 15. juna, na platou ispred Hrama Vaskrsenja Hristovog u Valjevu, u organizaciji valjevske Crkvene opštine. Tribini je prisustvovao Preosvećeni Episkop valjevski gospodin Isihije.
Duhovnik Centra za psihosocijalnu rehabilitaciju i resocijalizaciju obolelih od bolesti zavisnosti „Zemlja živih“ Eparhije bačke, protojerej- stavrofor Branko Ćurčin, lično je poznavao Prepodobnog Oca Justina, jednog od najvećih ispovednika pravoslavne vere u veku za nama, duhovno povezanog sa Bogomoljačkim pokretom u periodu u kome je ovaj pokret bio pod duhovnim vođstvom Svetog Vladike Nikolaja.
Sam nastanak Bogomoljačkog pokreta dogodio se sredinom 19. veka među „prečanskim Srbima“ na prostoru Austrougarske monarhije, usled pojave agresivnih protestantskih sekti („mnogoverci“), koje su propovedale „hrišćanstvo bez Hrista“, izvan Crkve i Svetih tajni, te da je Duh Sveti na svakom čoveku i da svako može da propoveda, nasuprot izvornom učenju prema kome samo Crkva može da tumači reč Božju. Pravoslavni Srbi su se organizovali oko svoje Crkve i nastao je Bogomoljački pokret kao reakcija na sektaško delovanje, ponajviše zajednice Nazarena (u Vojvodini i danas postoji), koja u svom učenju ima borbu protiv ratovanja oružjem. To je, ukazao je prota Branko Ćurčin, tendenciozno plasirano među Srbima, ne bi li se raslabio nacionalni korpus i austrougarska vojska, čiji su značajan deo činili upravo ratovanju vični Srbi. Bogomoljački pokret se kasnije širio preko Dunava i Save u Slavoniju, a potom i Mačvu i Šumadiju, da bi nakon Prvog svetskog rata posebno dobio na značaju, budući da je srpsko društvo prolazilo kroz moralne i duhovne promene i, ratom opustošeno, tražilo utehu. Veliki impuls pokretu dao je Sveti Vladika Nikolaj, koji u svom pastirskom radu poziva na unutrašnju obnovu, pokajanje, molitvu i povratak izvornom hrišćanstvu. Video je u Bogomoljačkom pokretu veliki duhovni potencijal i počeo je da radi sa njim.
Zbog nepoznavanja teoloških nauka i preterane revnosti, pojedini sveštenici i episkopi su sa rezervom gledali na bogomoljce. Otac Justin je kritikovao crkvenu inteligenciju što je zatajila u svojoj ulozi čuvanja vere u narodu, ostalom nepovezanim sa večnošću, naveo je prota Branko Ćurčin, podsetivši na reči ćelijskog bogomudraca o lutanju srpske inteligencije tekovinama sekularnih kultura, ateizma, masonerije, kao i „dremež“ predstavnika Crkve.
Ravnodušnost koja ide do okamenjenosti i neosetljivosti za sve što je natčulno, ateizam koji ide od strasne vere u neverje, crkvoborstvo koje ide do hristoborstva- pustoš je duše naše inteligencije, koja je tome posredno ili neposredno najviše kriva. Na prvom mestu mi- zvanični predstavnici Crkve, naša inteligencija, koju stvara naša škola, a krajeugaoni kamen naše škole nije ateizam- reči su Oca Justina, kojima je, kao savest svog vremena, kritikovao sve one koji nisu u bomoljcima prepoznali one koji žele da revnuju i autentično da žive po jevanđelju. Zahvaljujući njegovoj i mudrosti Vladike Nikolaja, pokret je sve više prihvatan. Bogomoljci su bili stubovi Crkve, kada je opšta pobožnost slabila. Školovan u Beogradu, Petrogradu, Oksfordu i Atini, autor čuvene „Dogmatike“, „Žitija Svetih“ i brojnih drugih dela, Otac Justin je posvetio svoj život propovedi jevanđelja i duhovnom preobražaju naroda.
Teologija Oca Justina u središtu ima Boga Logosa, kao jedini izvor smisla. Borba Oca Justina za našeg čoveka protiv zapadnog ateizma ukoronjena je u ličnom iskustvu u Crkvi. „Svetitelji nisu teorija, već praksa Carstva Božjeg i ko ne poznaje svetitelje, ne poznaje Hrista“, piše Otac Justin. Ovo jasno povezuje njegov bogoslovski pristup sa duhom Bogomoljačkog pokreta, koji nije težio apstraktnoj veri, već konkretnom životu u Hristu. Otac Justin je izuzetno cenio Bogomoljački pokret- rekao je otac Branko Ćurčin, prisetivši se svojih dolazaka Ocu Justinu.
Otac Justin je u Bogomoljačkom pokretu prepoznavao vapaj naroda za Bogom, ali i snagu vere koja ne dolazi iz knjiga, već iz srca. U svojim tekstovima piše da je Bogomoljački pokret bio „narodna liturgijska revolucija“, povratak naroda Hristu, Crkvi i jevanđelju. Kao profesor Karlovačke bogoslovije, Otac Justin je u vannastavnim aktivnostima organizovao Bogomoljački pokret među učenicima pod imenom „Bratstvo Svetog Save“. Oko 90 učenika se obavezalo da će raditi na versko- moralnom preporodu i usavršavanju svojih članova sledstveno metodama SPC. Na čelu pokreta bio je predsednik Nikola Udicki, potonji Episkop zapadnoamerički Grigorije, blagajnik- Ljubisav Vojinović, potonji Episkop braničevski Hrizostom, koji je imao misionarski žar do kraja života, poverenik za časopis pokreta „Misionar“ Milisav Matić, potonji Sveštenomučenik Mitrofan- upoznao je predavač posetioce tribine sa velikanima „pokreta naroda ka živom i istinitom Bogu“, kako je Otac Justin o njima pisao, ne skrivajući divljenje prema prostim ljudima koji su bili učitelji vere. Među njima je bio i izuzetno učeni otac Jakov Arsović, danas Sveti Jakov Tumanski, koji je sa Ocem Justinom ostao u Srbiji, dok su se mnogi sveštenici sa četničkim jedinicama povlačili.
U okviru predavanja, prota Branko Ćurčin podelio je sećanje na dane u Ćelijama, susrete sa Ocem Justinom, za života smatranim svetiteljem među potomcima članova Bogomoljačkog pokreta. Takođe, on je proveo posetioce kroz bogomoljačke sabore, na kojima su se po manastirima okupljale hiljade ljudi, istakavši da je uloga ovog pokreta srpskih težaka bila od neizmerne važnosti u duhovnoj obnovi srpskog naroda.
Predavanje prote Branka Ćurčina upotpunile su duhovne pesme Grupe „Nektarija“
Izvor: Eparhija valjevska
