Njegova svetost Patrijarh srpski g. Porfirije načalstvovao je danas, 15. oktobra 2023. godine Svetom arhijerejskom liturgijom u Sabornom hramu Hristovog Vaskrsenja u Podgorici, povodom desetljeća njegovog osvećenja.
Predstojatelju Srpske pravoslavne crkve sasluživali su visokopreosvećena gospoda mitropoliti dabrobosanski Hrizostom, crnogorsko-primorski Joanikije i krfski, paksonski i diapontijski Nektarije, preosvećena gospoda episkopi žički Justin, vranjski Pahomije, šumadijski Jovan, mileševski Atanasije, diseldorfski i njemački Grigorije, raško-prizrenski Teodosije, slavonski Jovan, budimljansko-nikšićki Metodije i zahumsko-hercegovački i primorski Dimitrije. Preosvećenoj gospodi arhijerejima sasluživalo je brojno sveštenstvo i sveštenomonaštvo Mitropolije crnogorsko-primorske i drugih eparhija SPC.
Obraćajući se vjernom narodu, Patrijarh srpski g. Porfirije je rekao da je veliki blagoslov za sve sabrane što su u ovom divnom hramu posvećenom Spasitelju i Gospodu našem Isusu Hristu, hramu koji je duša Podgorice “i što projavljujumo ko smo i šta smo”.
“Projavljujemo da smo narod pravoslavne vere, pravoslavni hrišćani, a isto tako potvrđujemo da je pravoslavna vera naš kontekst života i postojanja, stvaralaštva, međusobnih odnosa, izgrađivanja duhovne kulture, što je to prostor koji je oblikovao naš narod kroz vekove i kroz istoriju vodio. Naša vera jeste vera u živoga, ličnoga Boga, jednoga u Trojici Boga, Oca Sina i Svetoga Duha. Naša vera jeste vera u ovaploćenog Sina Božjeg Isusa Hrista bogočoveka, koji u svojoj punoći otkriva meru Božiju nama ljudima, i u isto vreme otkriva sobom i meru savršenstva ljudskog, meru savršenog čoveka. A odlika i kriterijum istinske i prave vere, današnje Jevanđelje nam to otkriva, jeste ljubav”, kazao je Patrijarh i poručio: ” A i samo Jevanđelje Hristovo moglo bi se svesti na jednu reč, a ta reč je ljubav. I, naravno, da ljubav podrazumeva drugog, bližnjeg, ali ne u kontekstu etičkih normi i pravnog sistema u kojima važi pravilo da voliš onoga koji voli tebe, da daruješ onoga koji daruje tebe, da jednom rečju daješ onoliko koliko dobijaš. Vera na koju nas Gospod poziva jeste vera koja će se ovaplotiti u ljubavi po pravilima da ne činimo drugima ono što ne želimo da čine oni nama, i da ne činimo samo onima koji nama čine jer, u čemu je tu veličina? U čemu je tu hvala? To čine i oni koji ne znaju Boga! Uzvraćaju meru za meru, ljubav za ljubav. Gospod nas poziva na veru koja se ovaploćuje kroz ljubav i koja nas poziva na to da volimo i neprijatelje svoje.”
Na kraju Svete liturgije Njegovo viskopreosveštensto Mitropolit crnogorsko-primorski g. Joanikije pozdravio je sve prisutne i zablagodario Njegovoj svetosti i braći arhijerejima, sveštenstvu i bogoljubivome narodu što su došli da podijele sa nama ovu veliku radost.
“Trideset je godina od osvećenja kamena temeljca i deset godina od osvećenja ovoga svetoga hrama. Kada slavimo jubilej, obično se sjećamo i nekih događaja iz prošlosti, ne zato da bismo otišli u prošlost, kao što nam često govore, nego da bismo sagledali bolje Božji promisao koji djeluje u istoriji, da bismo bolje razumjeli život Crkve i da bismo našli lakše smisao života i svega onoga što u životu činimo i radimo”, kazao je Mitropolit.
Podsjetio je da je blaženopočivši Mitropolit Amfilohije bio glavni inicijator da Podgorica vrati svoje staro ime, da se više ne zove Titograd. Ali, da bi se Podgorica zaista vratila sebi, vidio je blaženopočivši Mitropolit da treba učiniti nešto značajno i došao na ideju da podiže u Podgorici hram Vaskrsenja Hristovoga:
“Naravno, imao je podršku cijele Crkve, posebno svetopočivšeg Patrijarha srpskoga, vašega prethodnika Pavla, koji je ovdje, zajedno sa vaseljenskim Patrijarhom i sa našim Mitropolitom osveštao kamen temeljac. I hvala Bogu, trudom ogromnim, brigom i molitvom, i ulaganjem svega što je imao, Mitropolit je zajedno sa ocem Draganom Mitrovićem, sa ostalim mudrim graditeljima i umjetnicima, a posebno uz pomoć velikih dobrotvora, uspio u toj velikoj zamisli i namjeri. I ovdje je okupio na osvećenju ovoga hrama trojicu patrijaraha i više predstojatelja svetih Božjih Crkava, predstavnike svih Pravoslavnih crkava. To je bio veliki događaj kada je svima bilo jasno da se Podgorica vratila sama sebi i da se Crna Gora vraća samoj sebi. Samo što to mnogi nijesu dobro razumjeli, ali se nadam da danas svi razumiju – da se Crna Gora vraća samoj sebi, Svetom Jovanu Vladimiru, Svetom Steafanu Nemanji i Svetome Savi!”
Potom je Mitropolit Patrijarhu srpskom g. Porfiriju uručio skromni dar – patrijaraški žezal sa grbom Crnojevića, ktitora Cetinjskog manastira, stolice mitropolita crnogorsko-primorskih i patrijaraške insignije.
Pozdravljajući Visokopreosvećenog Mitropolita Krfa, Paksona i Dijapontijskih ostrva g. Nektarija, Mitropolit Jonikije je istakao da nas je obradovao svojim dolaskom, svojom bratskom ljubavlju koju je pokazao i time što nam je donio desnicu Svetoga Spiridona Trimiduntskog Čudotvorca punu iscjeljenja i Božjega blagoslova za sve one koji joj sa ljubavlju pristupaju.
“I ovaj njegov dolazak podsjeća nas na zajedničku istoriju i na izuzetno važne duhovne veze između grčkog i srpskog naroda još od Svetih Kirila i Metodija pa do dana današnjega. Ali, naročito ističemo to da nas je sa grčkim narodom, a posebno sa ostrvom Krfom i Vidom, i sa Svetim Spiridonom sjedinila Plava grobnica. Kao što je Hristova grobnica, Hristov grob živonosni objedinio sve narode hrišćanske, tako je Plava grobnica zasvagda objedinila u ljubavi i istoj vjeri grčki i srpski narod”, kazao je Mitropolit crnogorsko-primorski g. Joanikije
Sabrane je pozdravio Visokopreosvećeni Mitropolit Nektarije sveradosnim pozdravom: Hristos Vaskrse – Vaistinu vaskrese!
“Ne postoji veći i važniji pozdrav za sve hrišćane, posebno za nas pravoslavne, koji nas sve sjedinjuje i koji je uticao da se promijeni naš život. Danas kada se proslavlja deset godina osvećenja ovoga hrama koji je posvećen Vaskrsenju Hristovom koji je blaženopočivši Mitropolit Amfilohije zajedno sa svima vama podigao i osvetio, ja uznosim blagodarnost Bogu što sam danas sa vama, sa vama Vaša svetosti i Visokopreosvećeni Mitropolite. Veliki je dan danas zbog toga što sam sa Vama Vaša svetosti i sa Vama Visokopreosvećeni Mitropolite služio Svetu liturgiju, to pokazuje ne samo jedinstvo naša dva naroda, već i jedinstvo u Crkvi i ova današnja Liturgija jasno oslikava to naše jedinstvo”, poručio je Visokopreosvećeni Mitropolit krfski, paksonski i diapontijski Nektarije.
Tokom službe sa ljubavlju i najvećim poštovanjem vjerni narod bez prekida od sinoć, prilazi i poklanja se desnici Svetog Spiridona Trimitunskog Čudotvorca, koju je sinoć, na blagoslov vjernom narodu sestrinske Srpske crkve, donio Visokopreosvećni Mitropolit Krfa, Paksona i Diapontijskih ostrva g. Nektarije.
Svetom sabranju prisustvovovalo je više hiljada vjernih, radosni što u ovom događaju učestvuje naš duhovni otac i pastir, nasljednik Svetog Save, Njegova svetost Patrijarh srpski g. Porfirije koji će svojim molitvama i blagoslovima staviti trajni pečat na duhovne svečanosti organizovane povodom desetogodišnjeg jubileja Sabornog hrama.
Molitvenom sabranju prisustvovali su predstavnici tradicionalnih crkava i vjerskih zajednica, uvaženi predstavnici diplomatskog kora, javnog i političkog života Crne Gore i okruženja.
Današnje liturgijsko sabranje centralni je događaj dvodnevnih svečanosti povodom obilježavanja značajnog jubileja Sabornog hrama Hristovog Vaskrsenja u Podgorici, koji su osveštali i u njemu se zajedno molili sedmorica prvojeraraha pomjesnih pravoslavnih Crkava, patrijarsi: vaseljenski Vartolomej, ruski Kiril i srpski Irinej, arhiepiskopi: kiparski Hrizostom, atinski Jeronim i albanski Anastasije i Mitropolit varšavski i sve Poljske Sava..
Svjatjejši Patrijarh Porfirije i Visokopreosvećeni Mitropolit Joanikije danas u 13 časova osveštaće kamen temeljac Crkve Svetoga Save, kao i temelje Pravoslavne gimnazije “Sveti Sava, čija izgradnja je počela u podgoričkom naselju Stari aerodrom.
Patrijarh će u 19 časova posjetiti Crkvu Svetog Đorđa pod Goricom, najstarije bogoslužbeno mjesto u Podgorici, gdje je po predanju Svetu tajnu krštenja primio Sveti Simeon Mirotočivi.
***
Saborni hram ove godine proslavlja deceniju od svog osvećenja, koje je ostalo zabilježeno kao veliki i slavni događaj ne samo za našu Crkvu i narod, nego za čitavo pravoslavlje jer su ga osveštali i u njemu se zajedno molili sedmorica prvojeraraha pomjesnih pravoslavnih Crkava, patrijarsi: vaseljenski Vartolomej, ruski Kiril i srpsk Irinej, arhiepiskopi: kiparski Hrizostom, atinski Jeronim i albanski Anastasije i Mitropolit varšavski i sve Poljske Sava.
Saborni hram Vaskrsenja Hristovog u Podgorici gradio se punih 20 godina, njegova gradnja je počela 1993, a osveštan je 7. oktobra 2013. godine. Idejno rješenje, po blagoslovu blaženog spomena Mitropolita Amfilohija, uradio je blaženopočivši arhitekta dr Predrag Ristić.
Te 1993. godine, 9. avgusta Arhiepiskop Carigrada i Patrijarh vaseljenski g. Vartolomej zajedno sa Arhiepiskopom pećkim i Patrijarhom srpskim g. Pavlom, položili su u pripremljenom mjestu ukopanom ispod Časnog krsta prvo Povelju, a potom kamen temeljac. Tada su se, poslije ovog istorijskog čina, koji je Podgorica i Crna Gora čekala još od prije Drugog svjetskog rata, sa bine postavljene na iskopanim temeljima hrama, vjernicima i sveštenstvu obratili patrijarsi Vartolomej i Pavle, protojerej Vasilije Tarasjev, izaslanik Patrijarha Aleksija Drugog moskovskog i cijele Rusije, i Mitropolit Amfilohije.
U Crnoj Gori 18. maj 1994. ostaće upamćen jer su tog dana blagoslovene apostolske noge Njegove svetosti Patrijarha moskovskog i sve Rusije Aleksija Drugog prvi put stupile na tlo Crne Gore. Zapravo to je bila i prva posjeta u istoriji jednog ruskog patrijarha Mitropoliji crnogorsko-primorskoj i Crnoj Gori. Na temeljima Hrama Hristovog Vaskrsenja, na starom Hilandarskom metohu u Momišićima, u 9 časova, 18. maja 1994, dva patrijarha, srpski Pavle i ruski Aleksij, sa domaćinom Mitropolitom Amfilohijem, arhijerejima i brojnim sveštenstvom služuli su prvu Svetu arhijerejsku liturgiju u prisustvu hiljade vjernih.
Podgorički Saborni hram Hristovog Vaskrsenja osveštan je u ponedjeljak, 7. oktobra 2013. u 8 časova. Odmah nakon osvećenja počela je Sveta liturgija, po čijem završetku su besjedili srpski Patrijarh Irinej, vaseljenski Patrijarh Vartolomej, koji je tom prilikom uručio na dar sveti putir i diskos, kao i ruski Patrijarh Kiril, koji je takođe uručio dar – ikonu Presvete Bogorodice Znamenje, a Mitropolitu Amfilohiju arhijerejsku panagiju. Potom su pravoslavni prvojerarsi sa ulaza u Hram Hristovog Vaskrsenja pustili golubove mira koji su simbol Duha Svetoga, a u spomen na ovaj veliki istorijski dan zasadili masline pored Sabornog hrama.
Proročke riječi blaženopočivšeg Mitropolita crnogorsko-primorski Amfilohije izgovorene te 2013. godine uoči osvećenja podgoričkog hrama, a kojima svjedočima svih ovih godina, posebno kada je narod ustao u odbranu svojih svetinja, su da ništa ne može tako duboko pomiriti ljude i očistiti ih od mržnje, zavisti i zlobe, i zacijeliti rane, koliko sabiranje oko ovoga Svetoga hrama i mirenje bratsko Hristovim Vaskrsenjem i hramom podignutim u čast Hristovog Vaskrsenja.
„Hram Hristovog Vaskrsenja u Podgorici, pored svoje suštinske namjene, pored vaskrsavanja njime svega onoga što je hrišćansko predanje ostavilo kroz vjekove na ovim našim prostorima, pored obnavljanja pamćenja na život Crkve Hristove od apostolskih vremena pa sve do našeg vremena, pored cilja da treba da sabira oko sebe i u sebi bližnje i daljne, ima jednu suštinsku funkciju i suštinsko značenje – on jeste i treba da bude poziv na pomirenje“, riječi u blaženopočivšeg Mitropolita Amfilohija, istinskog ktitora Sabornog hrama Hristovog Vaskrsenja, u čijoj kripti je i sam našao mjesto pokoja.
Vesna Dević
Foto: Boris Musić
