Njegova Svetost Patrijarh srpski gospodin Porfirije otvorio je, 4. jula 2023. godine, u Galeriji RTS-a u Beogradu, veliku jubilarnu izložbu Akademije Srpske Pravoslavne Crkve za umetnost i koservaciju pod nazivom „Svetost umetnosti”. Ova jedinstvena izložba je postavljena povodom trideset godina neprekidnog plodonosnog rada ove visoke umetničke škole Srpske Pravoslavne crkve i predstavlja svojevrsnu retrospektivu stvaralaštva sadašnjih i ranijih profesora i studenata.
Svečanom otvaranju je prisutvovao gospodin Dragan Bujošević, generalni direktor RTS-a, kao i zvanice iz prestoničkog kulturnog i umetničkog sveta.
U pozdravnom govoru direktor Akademije Srpske Pravoslavne Crkve za umetnost i konzervaciju, protojerej-stavrofor dr Željko Đurić, je istakao blaženog spomena Episkopa budimskog dr Danila Krstića kao osnivača akademije koja je imala za cilj obrazovanje i usavršavanje budućih naraštaja koji bi svojom verom i znanjem živopisali hramove, ikonostase i sve što je stradalo i nije obnavljano dugih niz godina. U skladu sa tim, Akademija je uspešno akreditovala četiri studijska programa. Krajnji cilj akademije jeste korisnost svršenih studenata koji daju nesebični doprinos kao čuvari kulturne baštine širom naše Crkve. Tri decenije ova visoka školska ustanova propoveda bogoslovlje u bojama i promoviše srpsku crkvenu kulturu kako u zemlji, tako i širom planete. Ovo je jedina škola kod nas koja umetnost sagledava u okvirima Crkve, a kroz prizmu teologije ikone. Nismo nastojali da ovu izložbu ograničimo na crkveni kanon u umetnosti, nego je svaki nastavnik i umetnik mogao da se prikaže i druge vidove likovne umetnosti. Možete videti i mozaik i ulje na platnu. Ali je ikona osnova, s obzirom na delatnost naše škole.
Zatim se prisutnima obratio jedan od najvećih srpskih stručnjaka i poznavalaca likovne umetnosti, gospodin Nikola Kusovac, koji je u osvrtu o ovoj izložbi naglasio: Mi smo se utemeljili kao ljudi ikone, Srbi su ljudi ikone. To ne znači da isključujemo sliku. Naprotiv. Razumemo je i tumačimo kao i ljudi na Zapadu, ali smo ljudi ikone. To što smo ljudi ikone znači da smo i po prirodi i po duhu koji su oblikovali veliki duhovnici, kao što je Ava Justin. Zato sebe smatram čovekom koga je obeležila ikona. Ova izložba u čast tri decenije Akademije Srpske Pravoslavne Crkve predstavlja mozaični put koja me podseća na mozaičnu ikonu Bogorodice koju je na samrti imao otac Svetog Save koji nas je ovekovečio kao ljude ikone, Sveti Simeon.
Na kraju prisutnima se obratio Njegova Svetost Patrijarh srpski gospodin Porfirije, koji je, blagoslovivši sve prisutne i proglasivši jubilarnu izložbu Akademije otvorenom, istakao: – Samo kroz dela umetnosti i književnosti identitet jednog naroda može živeti i opstajati vekovima i nakon našeg ovozemaljskog života. Ta činjenica predstavlja ujedno i veoma veliku odgovornost za sve koji se bave crkvenom umetnošću, a posebno za umetnike koji su kao svoj životni put izabrali da prenose stečeno znanje na mlađe i neiskusnije od sebe. Sveto Pismo nas neumorno, već vekovima na to podseća — ”Onaj koji sadi i onaj koji zaliva – jedno su, i svaki će primiti svoju platu prema svom trudu.” (1 Kor 3-8). Velika je vaša odgovornost, ali veliki je i vaš blagoslov, jer nema uzvišenije umetnosti, nego one koja je nadahnuta Bogočovekom Hristom. Neka bi ova godišnjica i prigodna izložba u jednoj od najboljih beogradskih galerija bila podstrek svim pregaocima u domenu crkvene umetnosti da nastave da stvaraju, deleći svoje talante na opšte dobro svih nas.
U umetničkom delu svečanosti nastupio je hor Škole pojanja pri Crkvenoj opštini novosadskoj „Sveti Jovan Damaskin“, pod rukovodstvom đakona dr Vladimira Antića.
Posetioci ove izložbe, postavljene do 31. avgusta, su u prilici da vide brojna inventivna umetnička viđenja izlagača, sadašnjih i bivših profesora i studenata Akademije, prvenstveno iz crkvene umetnosti, konzervacije i restauracije, iznedrena trodecenijskim trudom. Deo radova biće i njihova intimna sagledavanja nekih umetničkih tema. Izloženi radovi ukazuju na veliki dijapazon mogućnosti crkvene umetnosti, koja je predočena u gotovo svim tehnikama stvaralaštva. Tu su ikonopis, freskopis, vajarstvo, kaligrafija, moaik, iluminacija, drvorez i razne kombinovane tehnike… Radovi su oblikovani i tradicionalnim materijalima i tehnikama izrade (jajčana tempera na lipovom drvetu, freskopis na svežem malteru, tuš na papiru, ulje na platnu, prirodni mozaički kamen i pasta, akvarel, tehnika pozlate na polimentu…), ali i primenom savremenih pristu_pa svojstvenih modernom društvu, njegovim potrebama i tehnološkim uzletima (al secco tehnika sa akrilima, akril na drvetu, platnu i guščijem peru, beton, pozlata na akrilnom polimentu…).
***
Akademija Srpske pravoslavne crkve za umetnosti i konservaciju je osnovana 17. novembra 1993. godine, sa blagoslovom Svetog Arhijerejskog Sinoda Srpske Pravoslavne Crkve i blaženopočivšeg Episkopa budimskog Danila (Krstića) kao Akademija za konservaciju umetnina srpskih u Beogradu.
Prvi dekan bio je upravo Episkop budimski Danilo, koji je 1995. godine osveštao novi prostor u kome su se održavala predavanja i vežbe, koji je bio zakupljen, a u martu iste godine Akademija ulazi u sastav Univerziteta današnjeg Istočnog Sarajeva.
Naziv Akademija za konservaciju umetnina srpskih izmenjen je od 18. juna 1997. godine u Akademija Srpske Pravoslavne Crkve za umetnosti i konservaciju u Beogradu.
Sveti Arhijerejski Sabor je 7. juna 2002. godine odlučio da Akademija Srpske Pravoslavne Crkve za umetnosti i konservaciju bude priključena Bogoslovskom fakultetu u Beogradu. Međutim, posle vraćanja Bogoslovskog fakulteta pod okrilje Univerziteta u Beogradu, Akademija je postala samostalna ustanova.
Na akademiji su savremeni studijski programi kao što su živopis, ikonopis, mozaik, kaligrafija, vajarstvo, pozlatarstvo, konzervacija i restauracija. Stručni kadar ove akademije je u mogućnosti da trajno doprinese očuvanju već postojeće kulturne baštine, ali je i spreman za nove umetničke poduhvate. Danas je to jedinstvena visoka škola na prostoru Srbije, sa visokim obrazovnim mogućnostima i sa kvalitetnim profesorskim kadrom.
