Na praznik Preobraženja Gospodnjeg, 19. avgusta 2023. godine, u porti hrama Vaznesenja Gospodnjeg na Toploj, održano je peto veče Trga od ćirilice.
O temi „Srbulje i Srbljaci – sveštene knjige naše Crkve“, koja je okupila veliki broj posjetilaca, govorili su dr Viktor Savić iz Beograda, dr Milena Martinović sa Cetinja i đakon dr Nikola Lukić iz Beograda. Autor i voditelj večeri bila je protinica Ivana Jovanović.
Ovo veče je u znaku nekolikih značajnih godišnjica: 530 godina od rada Cetinjske (Obodske) pečatnje, 500 godina od štampanja goraždskog molitvenika, 430 godina od štampanja Skadarskog molitvenika i 309 godina rakovačkog srbljaka. Iako je ova tema sveobuhvatna i teško je svesti na samo jedno veče, govoriti o srbuljama i srbljacima je vrlo značajno, jer je “svaka reč o tom sveštenim blagu pre svega nama korisna, jer nas čini jednom od niti tog zlatnog tkanja bogonadahnutog stvaralaštva koje je započeto pre više od hiljadu godina“.
Ovo veče ulepšano je radovima polaznika škole kaligrafije iz Herceg Novog, koju uspješno vodi jerej Zoran Miljanić.
Nešto podrobnije o srbuljama govorio je prvi predavač dr Viktor Savić. U samom uvodu, on je upoznao publiku sa značenjem riječi srbulja, koju je definisao Vuk Karadžić. „ U srbuljama ima mnogo važnih informacija za istoriju srpske kulture“, istakao je dr Savić, dodavši da su se naše stare srbuljske knjige štampale između 1494. i 1638. godine.
Dr Milena Martinović govorila je o službama, pohvalama i kanonima u rukopisnim knjigama koje su nastale ili se danas čuvaju na teritoriji naše Mitropolije.
„U srpskom rukopisnom nasleđu, za osam vjekova svog nastajanja i trajanja na teritoriji pod jurisdikcijom Cetinjske mitropolije, obrazovane su značajne zbirke rukopisnih knjiga namijenjenih za liturgijsku upotrebu“, istakla je dr Martinović, podsjećajući da se najveća zbirka nalazi u Cetinjskom manastiru i da je nastala polovinom 19. vijeka.
Đakon dr Nikola Lukić, docent na Katedri za Liturgiku na PBF u Beogradu, upoznao je okupljene sa Srbljakom, kao bogoslužbenoj knjizi. Govoreći o tome zašto je Srbljak nastao, dr Lukić je podsjetio: „Koristeći Srbljak, mi ne proiznosimo samo reči bogoslužbenih tekstova, nego se podsećamo i najlepših asketskih primera iz istorije naše Crkve, iz istorije našeg naroda i pozivamo bogoslužbeno sve nas da, upravo te primere sledimo. Jer pevati Srbljak, znači upravo živeti Srbljak.“
Veče je svojim pojanjem uljepšao čtec Đorđe Pavlović, koji je pojao stihire iz večeras pomenutih srbulja i srbljka.
Jovica Vukasović, vjeroučitelj
