Predstavljena sabrana djela akademika Mira Vuksanovića u kripti podgoričkog Sabornog hrama

U navečerje proslave praznika Svetog Simeona Mirotočivog u Podgorici, u kripti Sabornog hrama Hristovog Vaskrsenja, predstavljena su sabrana djela akademika Mira Vuksanovića, povodom četiri jubilarne godišnjice pisca, 80 godina od rođenja i 50 godina književnog, uredničkog i upravničkog rada.

Moderatorka večeri, Bojana Pejović je u pozdravnom slovu poželjela dobrodošlicu svima prisutnima:

,,Dobrodošli na predstavljanje sabranih dela akademika Mira Vuksanovića u dvadeset knjiga objavljenih povodom četiri jubilarne godišnjice pisca, osamdeset godina od rođenja, pedeset godina književnog, pedeset godina uredničkog i pedeset godina upravničkog rada u bibliotekama. Sabrana dela Mira Vuksanovića čine romani, pripovetke, poeme, putopisni dnevnici, besede, ogledi, portreti, eseji, autopoetička i autobiografska kazivanja, rečnih manje poznatih reči i bibliografija”

U svom počasnom slovu, Mitropolit crnogorsko-primorski g. Joanikije koji je u uvodnom dijelu čestitao gospodinu Vuksanoviću na rezultatima i njegovog književnog i njegovog uređivačkog rada:

,,U susret prazniku Svetog Simeona Mirotočivog uvijek smo priređivali svečanosti, različitog sadržaja, a večeras imamo svečanost književne riječi, a povodom osamdeset godina koje će uskoro napuniti naš autor, poznati srpski književnik gospodin Miro Vuksanović. Prije svega želim da čestitam gospodinu Vuksanoviću na rezultatima i njegovog književnog i njegovog uređivačkog rada”.

Vladika je istakao da je monumentalno književno djelo Mira Vuksanovića veliki doprinos srpskoj književnosti a isto tako i srpskoj pismenosti:

,,Njegovo monumentalno književno djelo je veliki doprinos srpskoj književnosti a isto tako i srpskoj pismenosti. Međutim. Isto tako njegovo uređivačko djelo prije svega moram da pomenem da je bio pored mnogih uređivačkih odbora i mnogih uredništava, da je bio član i uređivačkog odbora srpskog biografskog rečnika i započeo tu veliku i veoma značajnu ediciju, a pokretač je i urednik velike edicije ,,H vjekova srpske književnosti” već je štampano 140 tomova veoma luksuzno opremljenih, a njegov rad je od neprocjenjivog značaja na oba polja”.

,,Prije svega zahvalni smo gospodinu Vuksanoviću koji nam se uvijek odazivao na našim crkvenim svečanostima, dajući nam svojim sjajnim besjedama i svojom ljubavlju veliku podršku i veliku duhovnu i bratsku snagu. I večeras mu se zahvaljujemo zato što ovo književno veče uoči sjutrašnje Svetosimeonovske Liturgije, a poslije toga Litije nas uvodi u praznik našeg duhovnog roditelja i nebeskog zaštitnika – Svetoga Simeona Mirotočivoga rođenoga u Podgorici, ali, onoga koji je objedinio srpske zemlje i nadahnuo svoje sinove i cio narod sa se bore za svoje ime, da stvaraju i da za sobom ostavljaju svijetle i nezaboravne tragove. Na tom putu kao stvaralac, književnik je i gospodin Miro Vuksanović”. – poručio je Mitropolit Joanikije.

Mitropolit Joanikije je potom dodijelio arhipastirsku gramatu, visoko odlikovanje Mitropolije crnogorsko-primorske, gospođi Branki Vuksanović koja je otkupila ovu sjajnu ediciju ,,H vekova srpske književnosti” u sto pedeset tomova da krase biblioteku Mitropolije crnogorsko-primorske istakavši: ,,Na ovom rijetkom i izuzetno važnom poklonu mi joj veoma zahvaljujemo i gospođa Branka će biti upisana u naše crkvene knjige kao veliki dobrotvor”.

Moderatorka Bojana Pejović je pročitala odabrane odlomke tekstova koje su objavljeni u prvom kolu sabranih dela akademika Mira Vuksanovića koje je odabrao Milan Tasić iz literature o knjigama Mira Vuksanovića odabrane su rečenice: arhijereja, akademika, profesora univerziteta, književnih kritičara i pisaca koji više nisu sa nama a od kojih izdvajamo posebno birane rijeli blaženopočivšeg Mitropolita Amfilohija:

,,Moram priznati da se čudim otkud Miru Vuksanoviću takva snaga i krepost da vaskrsne ono što se činilo da ga nema, da je nestalo. A ne može da nestane, jer je prava riječ nastala iz živog i živonosnog susreta čovjeka u jednom mjestu sa samim sobom, s najdubljom riječju u njemu, sa božanskom tvorevinom, u susretu sa Semolj gorom, Semolj zemljom i Semolj ljudima. Prava riječ se uvijek iznova rađa i rađaće se.”

Dr Radoje Femić je rekao da obilježavanje četvorostrukog jubileja rada akademika Mira Vuksanovića pokazuje kako individualno i životno profesionalno opredjeljenje na krilima istrajnosti može da uzraste do istinske praznične svečanosti cijelog jednog naroda:

,,Izdanjem drugog kola sabranim dijela zapravo je zaokružena jedna impozantna književna arhitektonika. Večerašnje obilježavanje četvorostrukog jubileja i osamdeset godina života i pedeset godina književnog uredničkog i upravničkog rada akademika Mira Vuksanovića pokazuje kako individualno i životno profesionalno opredjeljenje na krilima istrajnosti može da uzraste do istinske praznične svečanosti cijelog jednog naroda, na osnovu njegove kulture”.

,,Osam tomova drugog kola Sabranih dela, objedinjene su imenom: ,,Klesan kamen”, ova prirodna organska tekstovna cjelina u okviru sabranih dela funkcioniše kao žanrovski džep u kojem se nalaze, besjede, eseji i portreti. U njima se autor određuje prema najznačajnijim orjentirima Srpske književnosti, kulture i duhovnosti, kakvi su Sveti Sava, Vuk Stefanović Karadžić, Petar II Petrović – Njegoš, Ivo Andrić i drugi. Njihovo djelo, to je sasvim jasno uklesano je u kamen našeg kolektivnog postojanja. Uzimajući iz srpskog jezičkog kamenoloma sirovu građu, akademik Vuksanović je tokom pet desetljeća izdvajao fine slojeve, strpljivo ih bruseći u vlastitoj književnoj radionici iz koje je naposlijetku diskretno, pa sve jasnije – zasijala svjetlost dragog kamena čiji čuvari treba da budu odnjegovani u generacijama novih čitalaca kojima se ovo bescjen blago predaje u amanet”. – zaključuje dr Radoje Femić.

Mr Aleksandar Čuković je istakao da je antologijska edicija ,,X vekova srpske književnosti” jedan od najvećih izdavačkih poduhvata u Srba u Andrićevoj zadužbini i drugim ustanovama:

,,Klesan kamen je ogledalo Vuksanovićevog rada u književnosti, kulturi, prosvećenosti, Srpskoj akademiji nauka i umetnosti i njenoj biblioteci, u Matici Srpskoj – njenoj biblioteci, Izdavačkom centru čiji je osnivač i u kom je začeta antologijska edicija ,,X vekova srpske književnosti” jedan od najvećih izdavačkih poduhvata u Srba u Andrićevoj zadužbini i drugim ustanovama”.

Akademik Miro Vuksanović: Veliko je zadovoljstvo što imam priliku da ovde na ukrašenom i sabornom mestu podnesem svoj književni izveštaj u svom književnom zavičaju

,,Mislim da nema pisca srpskog jezika, pa ni ovog za kojeg ste čuli da obeležava ukupno 230 godina, koji ne bi iskazao svoju zahvalnost i svoje veliko zadovoljstvo što ima priliku da ovde na ukrašenom i sabornom mestu podnese svoj književni izveštaj u svom književnom zavičaju, jer, svi se mi kad tad vraćamo tamo gdje smo se rodili sa tim što je o njegovom radu počasnu reč rekao Visokopreosvećeni Mitropolit Joanikije, što se glasom Bojane Pejović čulo kako su pisali poznati srpski akademici, profesori, kritičari, pisci, ali su odabrani samo oni koji više nisu sa nama, kojima tako odsjemo počast i kojima se samo sjećanjem možemo oduživati”.

Akademik Miro Vuksanović je zatim pročitao iz prve knjige ,,Klesnaog kamena” odlomak iz eseja počivšem Mitropolitu Amfilohiju napisan 30. oktobra 2020. godine na dan upokojenja Mitropolita Amfilohija koje prenosimo integralno:

,,U svih trideset godina koliko je bio na uzvišenom mestu na Cetinju, u odajama gde su usnuli u Gospodu Petar I 30. oktobra i Petar II 31. oktobra, te je upokojen došao 30. oktobra i zatvorio Lučindansko trojstvo, od kako je monaški čin primio do potonje svoje reči, kao Njegoš za Lesendrom, goreo je Mitropolit Amfilohije za oburdanom Kapelom na Lovćenu i dovijao se kako će na njeno mesto vratiti, kako će zatravljeni kamen oživeti sa gomile na Ivanovim Koritima.

Uspeo je što niko nije mogao poverovati, da na crnogorskoj ateističkoj tvrđi, nigde takvoj i nigde tolikoj, sa mačem u rečima i sa molitvom ljubavi, dvostrano kao što je dvoznačno ime Amfilohije, koje je sebi odabrao da bi video na obe strane, da bi se oslonio na obe ruke, odsječan u govoru i lekovit u namerama, uspeo je da obnovi, podigne i osvešta više od šest stotina svetih mesta, kapela, crkava, manastira i dva hrama kakvih gotovo da pravoslavlje nema – onaj u domorju i ovaj u podgoričkoj ravnici, svima za susret sa Bogom, sebi za večni počinak.

Pred njim su se ispovedali najčuveniji srpski zatočenici, Haškii Spuški i oni čija su imena mala, a grehovi veliki. Čitao je opelo sirotnima i tajkunima, čitao je opelo Danilu Kišu i Miodragu Bulatoviću, Jovanki Broz i četničkom vojvodi Bojoviću, Momiru Vojvodiću i Ranku Jovoviću, učenima i nepismenima, u selima gde su dok služba traje galamili i praznili pivske flaše i u crkvama dok se čuje grobna tišina. Besedio je na veseljima i na sahrani Goraždevske dece i u svim prilikama što vam padaju na pamet dok ovu istinu slušate.

A u koronskom vremenu, napem srodniku po zajedničkom pretku, Vojvodi Bogiću, u Donjoj Morači, blizu nove crkve kraj kuće u kojoj je rođen, blizu zadužbine sinovca Svetog Save, gdje je kršten, započeo je da zida kapelu, istu kao što je bila Lovćenska, na grobu roditelja srpskog Patrijarha Gavrila Dožića.

Znao je Mitropolit Amfilohije Radović da Gavrilo Dožić njegov prethodnik na cetinjskom tronu dok je Njegoševa kapela obnavljana najuticajniji glas na ujediniteljskoj Podgoričkoj skupštini 1918. čije su mošti u beogradskoj Sabornoj crkvi kod Patrijaršije, znao je sigurni smo da na boljem svetu morački srodnik koga je proglasi za svetog ispovednika čeka da mu kaže: ,,Da li je i  sada Kapela na svom mestu, onamo gdje je Njegoš obeležio na Lovćenskom vrhu?”

Zbog toga i svega što nije kazano Arhiepiskop cetinjski Amfilohije s velikom ranom na duši je otišao, nama poručio da je to jedini sveti posao koji nije završio, jer su stamen otpor davali potomci onih što su Njegoševu kapelu razminali, tunel na vrhu planine napravili, Lovćen skratili i pesnika svetlosti u svoj mrak spustili. U predsmrtnoj besedi sa bolesničkog kreveta, rekao je da mauzolej treba ostaviti kao znak vremena u kome je sazidan, ali, da Njegoševu kapelu treba što pre na Lovćen vratiti.

Kada oporuku Mitropolita Amfilohija ispunimo, sami će se oglasiti stihovi iz Gorskog Vijenca: ,,Duša bi mi tada mirna bila, kako mirno jutro u proljeće!” – takav mir je zaslužio čovek koji je Crnoj Gori vratio proleće”.

Drugi tekst koji je akademik Vuksanović pročitao, napisao je 5. septembra 2021. godine pod naslovom ,,Čestitka” koji je uputio povodom ustoličenja Mitropoliita crnogorsko-primorskog g. Joanikija na tron cetinjskih mitropolita:

,,Vaše Visokopreosveštenstvo, gospodine Joanikije Mićoviću,

Vi sa milošću Božijom sa uzvišenim arhijerejskim blagoslovom i sa oduševljenjem vjernika, stupate na slavni presto svetih crnogorsko-primorskih mitropolita poslije dvadesetogodišnje velike obnove budimljansko-nikšićke Eparhije. Vi kao naslednik svog duhovnog zaštitnika, Arhiepiskopa Amfilohija i kao sledbenik zadužbinara Vladičine Vode kraj kuće u kojoj ste rođeni, Vi dostojni i zaslužni kao malo ko u ovome vremenu koje nanosi oblake na srpsku vjeru, srpsko ime i srpsku riječ i crnogorsku čast. Vi sposobni kao niko među savremenicima da pokorite bijedne napade i podvale naše odrođene braće. Vi prosvijetljeni u duši, umu i srcu, mudri i hrabri, uporni i dosledni, Božijom voljom obdareni i odabrani za vrhunsku svetu dužnost u Mitropoliji koja Vam je predata iz ruku svetih Petrovića na opjevanom Cetinju, na mjestu koje Vam je nebeskom voljom, a ne odborničkom ili policijskom odlukom namijenjeno, gdje ćete srećno stolovati, gdje ćete u istoriji Mitropolije crnogorsko-primorske ispisati veliko poglavlje, gdje ćete biti i uzor i primjer kako se služi vjeri pravoslavnoj koja se osam vjekova uvećava i širi, koja je Vaše nadahnuće, koaj nosi svetosavsko ime i srpsko prezime, a Vama Visokopreosvećeni Vladiko Joanikije Mićoviću bratski želim sreću, zdravlje, mir, slogu i uspjeh u svemu što ćete na svom budućem putu preći i skromno poručujem da mi je čast što tako povjeravam naše prijateljstvo koje traje dugo i koje će dugo da traje, a sve ovo upućujem s punom odanošću i Visokopreosvećnom Mitropolitu i svima vama sa zahvalnošću”.

Predstavljanjem sabranih djela Mira Vuksanovića zatvara se krug svečanosti upriličenih u susret prazniku Prepodobnog Simeona Mirotočivog – Stefana Nemanje, svetitelja koji je rođen u Ribnici, današnjoj Podgorici, već sjutra u subotu 24. februara u Podgorici Svetom arhijerejskom liturgijom a onda i prazničnom litijom otpočeti praznovanje Svetog Simeona Mirotočivog.

Svetu arhijerejsku liturgiju služiće Njegovo visokopreosveštenstvo Mitropolit crnogorsko-primorski g. Joanikije sa više arhijereja naše Crkve u Sabornom hramu Hristovog Vaskrsenja, sa početkom u 9 časova.

Nakon Liturgije, u 11 časova, ulicama Podgorice će se, od Sabornog hrama do Nemanjinog grada na ušću Ribnice u Moraču, kretati tradicionalna Svetosimeonovska litija. Nakon rezanja slavskog kolača na Nemanjinom gradu svetosimeonovsku prazničnu besjedu izgovoriće prof. dr Mikonja Knežević.