Povodom godišnjice upokojenja arhimandrita Varnave (Gvozdenovića), igumana savinskog

Na današnji dan, praznik Svetog Onufrija Velikog, 25. juna 2018. godine, u manastiru Savina u Herceg Novom, upokojio se u Gospodu arhimandrit Varnava (Gvozdenović), iguman savinski.

Blaženopočivši arhimandrit Varnava je rođen 8. avgusta 1934. godine u Deževi kod Novog Pazara. Bogoslovsku školu završio je 1973. godine u Prizrenu. Zamonašen i rukopoložen u manastiru Visoki Dečani 1963. g. Poslije dugogodišnje službe u Raško-prizrenskoj eparhiji, bio je nastojatelj manastira Mileševa i manastira Miholjska Prevlaka. Nastojatelj manastira Savine je bio od februara 2005.

Ko hoće da ide za Mnom neka se odrekne sebe, neka uzme krst svoj i neka ide za Mnom. Ove Hristove riječi su postale putovođa života našega oca Varnave od Raške, Kosova, Prizrena, Pećke patrijaršije, do svete lavre Visoki Dečani i manastira Mileševa. Pred kraj svog zemnoga života bio je i u drevnoj lavri Svetih arhangela na Prevlaci kao nastojatelj učestvujući u njenoj obnovi, i na kraju okončao je svoj zemaljski život u drevnoj svetinji Savini. Neprekidno slušajući taj glas Hristov, hodeći za Njim i trudeći se da prinese sebe samoga i sav život svoj Hristu Bogu na dar. Ovako je blaženopočivši Mitropolit Amfilohije govorio nad odrom arhimandrita Varnave, koji je imao blagoslov Božiji da mu putovođa na zemlji bude jedan od najznačajnijih jeraraha naše Srpske pravoslavne crkve, Vladika raško-prizrenski Pavle, potonji Patrijarh srpski, koji mu je bio duhovni otac, koji ga je zamonašio i rukopoložio i sa kojim je proveo najznačajnije godine svoga života.

Govoreći o njegovom životnom putu, Vladika raško-prizrenski Teodosije je opraštajući se od oca Varnave kazao da stojeći nad odrom, vidimo da je blažen ne samo put kojim ide njegova duša, nego i njegov zemaljski život jer je to bio život u Hristu. Svoj zemaljski život je posvetio Gospodu predavši sebe u službu Njemu, Crkvi, svetinjama, bližnjima, vjernom narodu. Susret sa ocima Varnavom, Justinom i Dorotejem u Dečanima 1983. godine, bio je za Vladiku Teodosija prvi susret sa svetinjom i monasima:

“Bio je slika monaha.Tada nisam mogao da razlikujem freske sa zidova dečanske crkve i njih koji su služili toj svetinji. Ono što sam zapazio i što me je pratilo kroz cio život jeste taj osjećaj da su oni sebe predali Gospodu na službu. Shvatio sam da je Sveti kralj koji obitava u Dečanima, tražio takve služitelje. Cijelog sebe predati u službu Bogu i toj svetinji. Oni su bili primjer ne samo sveštenoslužiteljima i monasima nego i vjernima i mučeničkom narodu koji je živio na Kosovu, da opstanu i istraju na putu Hristovom noseći krst svoj, znajući da u svom tom trpljenju, stradanju i nevolji nisu sami. Na prvom mjestu Sveti kralj, Sveti patrijarsi, arhiepiskopi, Sveti Joanikije Devički, Sveti Petar Koriški, svi oni koji su ostali u Eparhiji raško-prizrenskoj na KiM, koji su se tu podvizavali a koji su i danas živo prisutni u našem životu, znali su da noseći preveliki krst ne nose ga sami, i da je potrebno da istrajemo na tom putu, predani volji Božjoj . I taj primjer i ta slika nam više govori nego sve ostalo što pročitamo ili čujemo.”

Blaženog spomena o. Varnava je ovako govorio o svom monaškom putu, koji je započeo u manastiru Sopoćani:

“Rodom sam iz Raške oblasti, iz Novog Pazara, tačnije, Deževe. Odatle sam došao 1963. godine u manastir Sopoćane, gde sam bio iskušenik. Onda smo prešli nas četvorica: dva iskušenika i dva jeromonaha, u manastir Dečane. Tad je u Dečanima bio iguman arhimandrit Teodosije, Rus. Dobar je arhimandrit bio. Nas četvorica koji smo došli iz Sopoćana nismo se u Dečanima dugo zadržali, iz nekih razloga, tako, to je bilo ono vreme – Udba je tad rovarila. Vratili smo se po blagoslovu tadašnjeg Episkopa žičkog Germana, i došli smo u manastir Studenicu. Tu smo bili jedno godinu dana, a onda smo se vratili u Sopoćane.

Na Sv. Vrače, 14. jula, Vladika Pavle dolazi u Sopoćane, prvi put ga viđamo. To je najveći sabor u godini. Tada mi ništa nije kazao, ali mi je, kada se vratio, iz Prizrena napisao da dođem u Prizren, da skratim kosu (ja sam nosio kosu, brade nisam imao) i da skinem podrasnik (to je donja mantija, koju nam je Patrijarh German dao u Studenici) – da učim bogosloviju. Imao sam tada oko 24 godine. Vladici odgovorim da želim biti monah, i da ne mogu da skratim kosu. Na to on meni odgovori pismom: Kad sam ti pisao da dođeš u Prizren, mislio sam na dobro Crkve, na dobro tvoje. Kad sam ti pisao da skineš podrasnik i kosu, smatrao sam da nisi monah, nego da si iskušenik. Ako smatrate (sad on meni persira) da povodom ovog pitanja znate više od mene, nemam ništa protiv da potražite neki manastir van moje Eparhije. A ovako, sa ovakvim vašim mišljenjem i ne treba da dođete. I ja pođem u Prizren. Došao sam tamo na Malu Gospojinu. I ošišam se, i stavim podrasnik u kofer… Kada sam ušao u Episkopiju u holu sam sreo Vladiku. Uzmem blagoslov, a on mi kaže: Vladislave, stiže li? – Stigoh, rekoh. Nije mi nikad pravio pitanje zašto nisam pre došao; zašto je morao i drugo pismo da piše. I tako sam ostao u Prizrenu… Vladika Pavle me je zamonašio u Dečanima u rasu. Posle sedam dana u Deviču me je rukopoložio za jerođakona, a sledeće nedelje, isto u Deviču, za jeromonaha. U Dečanima sam bio desetak godina.”

O osuđivanju braće ovako je govorio:

“U Blaženstvima stoji: Blaženi milostivi… Blaženi čistoga srca… Blaženi mirotvorci… Blaženi, izgnani pravde radi, jer je njihovo Carstvo nebesko, Blaženi kada na vas kažu svakojake rđave riječi lažući, mene radi… Nigde ne piše: Blaženi koji se sablažnjavaju. Ne smemo dozvoliti sebi da se sablažnjavamo. Treba da razumemo – čovek je, pa greši. Ne smemo osuđivati. Ali ne treba ni da govorimo da nam je svejedno.

Ako vidimo u manastiru da brat nešto loše radi, treba da ga dvaput opomenemo. Odnosno da kažemo starešini, pa neka ga on opomene. Nek on vidi. Ali da se sablaznimo, to nikada nemamo pravo. Tome nigde nema mesta. Mi smo ljudi slabi.

Svako će od nas samo za sebe dati odgovor. Druga je stvar kad je neko iguman, pa je odgovoran za red u manastiru. Ali prvo ljubav mora da ima, da ne ozlojedi brata svoga. (Izvor: Svetigora br. 272 – Elza Bibić)

Monah dr Pavle (Kondić): Oca Varnavu je rukovodio blagoslov Svetoga Save koji je poneo iz rodne Deževe!

Uoči molitvenog spomena druge godišnjice upokojenja arhimandrita Varnave (Gvozdenovića), 2020. godine objavljeno je drugo, prošireno izdanje knjige „Tihi sin utjehe”, posvećene ovom uzornom monahu Srpske pravoslavne crkve koji je služio Bogu i narodu tokom druge polovine 20. i bezmalo dvije decenije 21. vijeka.

Knjiga se sastoji iz 17 svjedočenja osoba iz klira i naroda, koje su imale ličnog duhovnog iskustva sa ocem Varnavom na prostorima i svetinjama u kojima je služio od 1954. do 2018. a to su manastiri Dečani, Gorioč, Sokolica, Zočište, Sopoćani, Mileševa, Miholjska Prevlaka i Savina.

Kroz životopis arhimandrita Varnave i svjedočenja o njegovom duhovnom liku može se sagledati jedan dio povijesti srpskog monaštva u teško komunističko vreme progona vjere i Crkve kao i prelomnog vremena kraja 20. vijeka sa duhovnim buđenjem i novim stradanjem našeg naroda. Posebno je istaknuta duhovna veza učitelja, Episkopa raškoprizrenskog Pavla, potonjeg Patrijarha srpskog i učenika, oca Varnave i njeni blagodatni plodovi.

Knjiga je obima 184. strane, bogato ilustrovana faksimilima dokumenata i rukopisa i fotografijama koje su vizuelno svjedočanstvo vremena i rada blaženopočivšeg o. Varnave. Izdavač je manastir Savina, a urednik izdanja je monah dr Pavle Kondić, upravnik Arhiva Mitropolije crnogorsko-primorske i sabrat sveštene obitelji manastira Stanjevići, koji je o njoj govorio u emisiji “Živonosni istočnik” TV Hram, 2020. godine, kao i prof. dr Zoran Ilić, redovni profesor Poljoprivrednog fakulteta Univerziteta u Prištini.

Vječan ti spomen vjerni služitelju Hrista Boga našega!