Sjutra se navršava 80 godina od Mrtovskog puča
Tim povodom razgovarali smo sa istoričarem, dr Pavlom Kondićem, sabratom manastira Stanjevići, koji nas je podsjetio na odjek ovog događaja u Mitropoliji crnogorsko-primorskoj i uopšte cijeloj Srpskoj crkvi, na čelu sa blaženog spomena Patrijarhom Gavrilom Dožićem.
Otac Pavle o ovom događaju između ostalog kaže:
„Podstaknut brigom za sudbinu naroda i Crkve u danima kada je sve bilo neizvesno, kada je mač nacifašizma zlokobno vitlao nad državom, Sveti arhijerejski sinod na čelu s patrijarhom Gavrilom sazvao je hitno u vanredno zasedanje Sveti arhijerejski sabor za 27. mart 1941. godine. Telegrami s pozivom upućeni su arhijerejima u zemlji svega nekoliko dana pred zakazani termin.
S ove istorijske distance, činjenica da su se pod krovom Patrijaršije našle gotovo sve srpske vladike – njih 24, osim arhijereja iz inostranstva: američko-kanadskog Dionisija (Sjedinjene Američke Države), mukačevsko-prjaševskog Vladimira (Mađarska), češko-moravskog Gorazda (Čehoslovačka) i budimskog Georgija (Mađarska) – na dan koji je po svojim posledicama neosporno od presudnog karaktera u savremenoj istoriji i našeg naroda i šire, može se tumačiti kao prst Božji. Zapisnik sa zasedanja Sabora potresno svedoči koliko je visoka svest i briga obuzimala saborske oce.
Toga dana patrijarh Gavrilo izgovorio je istorijsku besedu, čiji je sadržaj uobličen na prvoj Saborskoj sednici. Patrijarhove a jednako i svih saborskih otaca reči: „Čeda moja u Duhu Svetome, ponizimo se pred Bogom i uspravimo pred ljudima. Ako je Bog sa nama, šta nam mogu ljudi? Ako je živeti, da živimo u svetinji i slobodi; ako je umreti, da umremo za svetinju i slobodu kao i mnogi milioni pravoslavnih predaka naših!“
