U organizaciji Mitropolije crnogorsko-primorske, Bogoslovije Svetog Petra Cetinjskog u nedjelju veče, 31. marta 2024. godine, održana je svečana akademija povodom Nedjelje pravoslavlja u kripti Sabornog hrama Hristovog Vaskrsenja u Podgorici.
Ovo duhovno okupljanje bilo je posvećeno pobjedi pravoslavlja nad jeresima, kao i uspomeni na 220 godina od saradnje Svetog Petra Cetinjskog i Karađorđa, 25 godina od NATO bombardovanja i 20 godina od Kosovskog pogroma.
U uvodnoj riječi je istaknuto da ova svetkovina zapravo podsjeća na tri životna zadatka. Prvi zadatak jeste zahvalnost Bogu što nas je udostojio neiskazane počasti da budemo žive ikone Njegove. Drugi zadatak je briga svakoga od nas o ikoni Božijoj u sebi, da uvijek bude čista i pravoslavna, molitvama okađena, suzama omivena i svakom vrlinom ukrašena. A treći zadatak je poštovanje svakoga čovjeka kao žive ikone Božije. Radovanje ako neko u sebi drži tu ikonu svijetlu i čistu, tugovanje ako je kvari i ponižava.
Rektor cetinjske Bogoslovije protojerej Blagoje Rajković je blagoslovio i otvorio svečanost i u uvodnom slovu se osvrnuo na genezu i hronologiju borbe Crkve Božije protiv jeresi i jeretičkog učenja kroz vjekove:
,,Ove godine, možemo slobodno reći, obilježavamo početak tih sporova, početak epohe vaseljenskih sabora. Naime 1700 godina ranije, 313. godine car Konstanin je pobijedio konačno cara Likinija i zavladao čitavim Rimskim carstvom od Atlanskog okeana pa sve do Persije. Već 325. godine je sazvan Prvi vaseljenski sabor i od tada pa do 843. godine traje ta epoha borbe za čistotu pravoslavne vjere. Ovu smo akademiju prenijeli na ovu nedjelju koja je takođe posvećena pobjedi pravoslavlja ne samo u IX nego u XIV veku za vrijeme Svetoga Grigorija Palame, koji se odlučno suprotstavio nekim zapadnim uticajima koji su u tom trenutku bili loši, a došli su preko Varlaama Kalabrijskog, i zato ima smisla da i ove nedjelje priredimo akademiju koja govori o pobjedi pravoslavlja”, zaključio je prota Blagoje.
Prazničnu besjedu na temu ,,Pravda Božija i sloboda naroda”, održao je profesor Cetinjske bogoslovije gospodin Dragan Radoman.
,,Gledano sa današnje vremenske udaljenosti, ali i bliskosti, podvig Svetog Petra Cetinjskog i Karađorđa svrstava ih u sami vrh srpske crkvene i narodne istorije. Pisano je o njima podosta raznim perima, dobronamjernim, istinoljubivim, ali i zavidnim – neprijateljskim. U desnoj apsidi ove kripte počiva jedan od najumnijih ljudi našega vremena koji je o njima govorio i pisao oslonjen na biblijski temelj istine i pravde Božije.”
On je naglasio da se kroz djelovanje i lik i djelo i Svetog Petra Cetinjskog i Karađorđa imali isti cilj:
,,Trudeći se da opstanu na balkanskom, ali i evropskom vrtlogu sukoba interesa Sveti Petar Cetinjski i vožd Karađorđe imali su istu zvijezdu vodilju izgrađenu na najvišim dometima srpskog državotvornog i istorijskog nasljeđa. Nemanjićko i svetosavko predanje bila im je neraskidiva poveznica, a neoborivi dokaz visoke svijesti o tome jesu riječi koje je Sveti Petar ispisao u istoriji Crne Gore i znamenitom spisu o slaveno-srpskom carstvu.
Karađorđe da ništa drugo nije izgovorio ili napisao u bezbrojnim proglasima i diplomatskim spisima, dovoljno je pročitati riječi koje je uputio u pismu Svetom Petru Cetinjskom od 4. aprila 1806. godine uoči bitaka na Mišaru i Veligradu. Iz njihove prepiske vidi se državotvorna snaga koja je obojicu podsticala u jednomisleni i jednodušni nastup u borbi za oslobođenje i ujedinjenje cijelog naroda na svojim istorijskim prostorima.”
Na kraju profesor Dragan Radoman podsjetio je na riječi Svetog Petra Lovćenskog Tajnovidca koje svjedoče o nadi i vaskrsenju bez obzira na stradanje i nepravde kojima ovaj svijet pao u grijehu, zapljuskuje istinu i pravdu:
,,Vazda imamo na umu riječi Lovćenskog Tajnividca: Nada nema pravo ni u koga do u Boga i u svoje ruke, Nadanje se naše zakopalo na Kosovu u jednu grobnicu, a mi znamo gdje je ta grobnica. Ona je podno oltara Pećaršije i znamo i vjerujemo da će odatle vaskrsnuti jer će ga vaskrsnuti vaskrsli Hristos – Sunce pravde i istinski branič slobode narodne.”
Kako nalaže tradicija Bogoslovije, nastavnički savjet početkom drugog polugodišta, negdje oko praznika Svetog Save, raspisuje konkurs za svetosavske temate. Ti temati su prvi naučni radovi učenika Bogoslovije u formi seminarskih radova koji se rade na određene teme iz određenih predmeta. Kao i prethodnih, i ove godine je raspisan konkurs za dodjelu svetosavskih temata koji je internog karaktera u Bogosloviji.
Komisija koja se bavila ocjenjivanjem temata, a sačinjavali su je predmetni nastavnici Novoga zaveta, Istorije Srpske pravoslavne crkve i Dogmatike, pod predsjedništvom rektora protojereja Blagoja Rajkovića, dodjelila je ovom prilikom nagrade za pet radova. Nagrade je svečano uručio Mitropolit crnogorsko-primorski g. Joanikije.
Treću nagradu u novčanom iznosu od 150 evra osvojio je rad iz Istorije Srpske pravoslavne crkve pod naslovom ,,Patrijarh Pajsije Janjevac – čuvar pravoslavlja” učenika petog razreda Bogoslovije Stefan Petrović.
Drugi rad koji je isto osvojio treću nagradu obradio je temu ,,Uloga sveštenstva u Prvom svjetskom ratu”, a izradili su ga učenici petog razreda Lazar Šćepanović i četvrtog razreda Miloš Pušonjić.
Drugu nagradu u novčanom iznosu od 200€ zavrijedjeli su sledeći radovi:
Rad iz Novoga zaveta na temu: ,,Apostol Pavle i njegove poslanice” koji je izradio učenik petog razreda Mihailo Drašković.
Drugi rad je iz Dogmatike sa uporednim bogoslovljem na temu: ,,Bog je postao čovjek da bi čovjek postao Bog po blagodati” koji je izradio učenik petog razreda Miloš Babović.
Prva nagrada u novčanom iznosu od 250€ pripala je radu iz oblasti Istorije Srpske pravoslavne crkve na temu: ,,Sveštenstvo u Velikom ratu” koji je izradio učenik četvrtog razreda Luka Martinović.
Takođe, tokom ove večeri dodjeljene su i nagrade za svetosavske temate za konkurs koji je raspisala SVŠ Gimnazija ,,Sveti Sava” iz Podgorice na temu: ,,Svetosavsko opredjeljenje u našem vremenu” u cilju podsticanja kreativne svijesti i u cilju podsjećanja na duhovno, moralno i materijalno nasljeđe i značaj naših korijena.
Direktor škole gospodin Jugoslav Blagojević je proglasio najbolje radove konkursa, naglasivši da je ovaj drugi po redu literarni konkurs privukao mnogo više pažnje u odnosu na prvi, gdje je osim radova učenika iz Crne Gore dosta radova stiglo i iz Srbije i Republike Srpske.
23 pristigla rada je pregledala Komisija iz Srpskog jezika i književnosti. Predsjednik Komisije je Veselin Matović, profesor i književnik iz Nikšića, a članovi profesorice Marija Živković i Sandra Bijegović.
Specijalna nagrada dodjeljena je ovog puta za umjetničko-stilsku izražajnost učeniku Ognjenu Boškoviću iz Gacka – Republika Srpska. Treću nagradu je dobio Milan Krezović iz Šavnika. Drugu nagradu dobila je Milica Vlahović, učenica iz Bara. Prvu nagradu u iznosu od 500€ uz knjigu i diplomu dobila je učenica iz Bara Ivana Zeković.
U kulutrno-umjetničkom programu akademije nastupili su Kamerni hor Bogoslovije Sveti Petar Cetinjski, narodni guslar Miladin Anđelić, kao i Hor Svetog novomučenika Stanka iz Nikšića.
Tekst: Boris Musić
Foto: Željko Drašković i Boris Musić
