Uoči Nedjelje Svetih otaca Prvog vaseljenskog sabora, u subotu 31. maja, u kripti Sabornog hrama Hristovog Vaskrsenja u Podgorici održala se svečana akademija povodom 1700 godina od održavanja Prvog vaseljenskog sabora u Nikeji.
Pozdravno slovo izgovorio je Njegovo visokopreosveštenstvo Arhiepiskop cetinjski Mitropolit crnogorsko-primorski g. Joanikije, koi je u uvodnom dijelu govorio o značaju Prvog vaseljenskog sabora u Nikeji, čija se 1700. godišnjica proslavlja, pojašnjavajući koncept sabornosti koji prožima život Crkve.
„Sama Sveta Trojica, Otac i Sin i Sveti Duh, projavljuje se kao jedan Sveti sabor i to projavljivanje otkriveno je nama kroz Sveto pismo, ne prilikom stvaranja svijeta – makar ne tako jasno, nego kada se govori o stvaranju čovjeka. I tamo piše da se Sveta Trojica sabrala, to iščitavamo kroz one riječi Božije: Da stvorimo – u množini. Prethodno se čita da: Stvori Bog nebo i zemlju – govori se u jednini, a kada Bog stvara čovjeka bio je jedan sabor, jedno savjetovanje. I tu se projavljuje Sveta Trojica kao sabor Svete tri ličnosti, sabrane u ljubavi Božanskoj, u mudrosti Božanskoj, u dobroti, u pravdi, istini.“
U nastavku Mitropolit Joanikije je govorio o posebnom značaju Prvog vaseljenskog sabora koji je, kako je ocijenio, bio Svetoduhovski događaj:
„Možemo računati da je poslije Apostolskog sabora u Jerusalimu, bio ključni, temeljni, upravo ovaj Sabor svetih otaca koji proslavljamo ove godine. Prvi vaseljenski sabor, koji je zaista bio pod nadahnućem Duha Svetoga, bio je Svetoduhovski događaj, jer su tada donešene izuzetno značajne odluke za život Crkve Božije. Treba imati u vidu da se Crkva tek bila oslobodila od gonjenja, počela da živi slobodu, ali su se odmah projavila iskušenja unutar same Crkve. Arijeva jeres koja je razdirala iznutra i razjedinjavala Crkvu Božiju i nanosila ogromnu štetu, a onda, po inicijativi Svetih otaca sa različitih krajeva vaseljene i uz podršku Svetoga cara Konstantina, održan je Prvi vaseljenski sabor u carskom gradu Nikeji i u carevoj palati, i opovrgnuta je Arijeva jeres.“
Mitropolit Joanikije je zaključio da zapravo ono što čini jedan sabor Svetoduhovskim događajem jeste kada stavimo ljubav prema Crkvi iznad ličnih interesa i egoizama.
„Sabor je Svetoduhovski događaj kada uspijemo da blagodaću Božijom, prevaziđemo naše ljudske slobosti i mane i kada iznad naših slobosti stavimo našu ljubav prema Crkvi i kada smo spremni da se žrtvujemo i da žrtvujemo svoju sebičnost, ponekad i svoja neka razmišljanja, jedinstvu Crkve Božije, odnosno Gospodu i Spastelju našemu Isusu Hristu koji Duhom Svetim rukovodi Svete sabore. Naročito to važi za Prvi vaseljenski sabor
Neka bude srećan praznik i posebno srećan ovaj veliki jubilej 1700 godina Prvog nikejskog sabora. Sa ovom akademijom tek počinjemo da proslavljamo ovaj veliki jubilej“, poručio je Njegovo visokopreosveštenstvo Arhiepiskop cetinjski Mitropolit crnogorsko-primorski g. Joanikije.
Besjedu svečane akademije proiznio je protojerej Blagoje Rajković, rektor Bogoslovije Svetog Petra Cetinjskog na Cetinju.
U besjedi prota Blagoje razmatra istoriju hrišćanske Crkve, fokusirajući se na Prvi vaseljenski sabor u Nikeji i počinje objašnjavanjem kako se crkvena istorija tradicionalno dijeli na tri perioda: Od Pedesetnice do Milanskog edikta (313. godine), od 313. godine do Velikog raskola – Velike šizme (1054. godine) i od 1054. godine do danas.
On je istakao da je vladavina cara Konstantina označila istinsku prekretnicu za Crkvu Božiju. Godine 313. Konstantin i njegov savladar Licinije izdali su Milanski edikt, dajući slobodu vjeroispovijesti hrišćanima. Međutim, progon se nastavio u istočnim provincijama pod Licinijem sve dok ga Konstantin nije pobijedio 324. godine.
Prota Blagoje se zatim fokusira na arijansku jeres koja se pojavila tokom ovog perioda. Arije, obrazovani prezviter iz Aleksandrije, dovodio je u pitanje prirodu Svete Trojice, posebno u pogledu učenja da je Sin Božiji stvoren i da ima početak. Ovo učenje je osudio episkop Aleksandar Aleksandrijski, ali je Arije dobio podršku od episkopa Jevsevija Nikomidijskog i drugih, što je izazvalo podjelu unutar Crkve.
Car Konstantin, zabrinut zbog ovih podjela, sazvao je Prvi vaseljenski sabor u Nikeji 325. godine. Sabor je okupio 318 episkopa iz cjelog hrišćanskog svijeta, sa približno 2.000 učesnika, uključujući njihovu pratnju. Sam Konstantin je prisustvovao sjednicama i pokušao da olakša diskusije.
Dostignuća Sabora
Konačno, Sabor je osudio arijanizam i formulisao Nikejski Simvol vjere, koji je kasnije dopunjen na Drugom vaseljenskom saboru u Halkidonu. Sabor je takođe utvrdio pravila za izračunavanje datuma Vaskrsa i izdao 20 kanona kojima se regulišu različiti aspekti crkvenog života, uključujući mitropolitski sistem i zahtijev da se episkopi sastaju najmanje dva puta godišnje, naglašavajući pritom važnost sabornosti.
Duhovni značaj Svetih otaca I vaseljenskog sabora
Protojerej Blagoje Rajković zaključuje svoje obraćanje naglašavajući da se crkveni Oci poštuju ne samo zbog odbrane vjere kao filosofskog sistema, već i zato što je njihova odbrana proistekla iz njihovog unutrašnjeg duhovnog života, iz njihovog unutrašnjeg bića, njihovih srca i svetosti njihovih života. Rektor Cetinjske bogoslovije podstakao je i na sledovanje njihovom primjeru, napominjući da vrijeme jeresi nažalost nije prošlo ni do danas.
U kulturno-umjetničkom programu akademije učešća su uzeli: Hor Svetog apostola i jevanđeliste Marka iz Podgorice sa svojim podmlatkom – dječijim horom, Hor Prepodobne mati Angeline iz Nikšića, narodni guslar Maksim Vojvodić, kao i vokalni solista Tijana Vučetić.
Tekst, foto: Boris Musić
