Sveti Arhijerejski Sabor Srpske Pravoslavne Crkve je na svom redovnom zasjedanju u Beogradu 24. maja 2017. godine, na predlog Eparhije budimljansko-nikšićke na čelu sa Njegovim Preosveštenstvom Episkopom g. Joanikijem, u diptih Svetih uvrstio Svete mučenike pivske, veličke i gornjepolimske.
Sveti Arhijerejski Sabor pribrojao je liku Svetih novomučenika srpskih žrtve nacističkog terora iz Velike Ržanice i Gornje Ržanice postradale 28. jula 1944. godine, pridružujući im i 28 djece umorene glađu u plavskom zatvoru 1941. godine. Nacistička Princ Eugen divizija je, na praznik Svetih mučenika Kirika i Julite, za samo dva sata u ovim selima (prema nepotpunom spisku) zvjerski poklala ili žive u vatru bacila 427 nejači – djece, žena, staraca i ostalog nenaoružanog stanovništva. Samo djece i omladine do 20 godina je 171 na pravdi Boga pobijeno.
Velika, kao najstradalnije selo u Gornjem Polimlju, postala je mjestom sabornog pominjanja svih gornjepolimskih žrtava postradalih od naci-fašista tokom Drugog svjetskog rata. Dan spomena Svetih novomučenika veličkih i gornjepolimskih biće, kao i do sada, 28. jul – na dan Svetih Kirika i Julite.
U sjećanje na njihovo mučeništvo gradnju crkve Svetih Kirika i Julite započeli su potomci. Njegovo Visokopreosveštenstvo Mitropolit crnogorsko-primorski g. Amfilohije osveštao je temelje 28. jula 1994. godine. Crkvu su 28. jula 2001. godine osveštali Njegovo Visokopreosveštenstvo Mitropolit crnogorsko-primorski g. Amfilohije i Njegovo Preosveštenstvo Episkop budimljansko-nikšićki g. Joanikije.
Sveti Arhijerejski Sabor Srpske Pravoslavne Crkve kanonizovao je i žrtve zločina u Pivi, u čijim selima je od 6. do 12. juna 1943. godine nacistička Princ Eugen divizija pobila 1290 nedužnih duša, među kojima 549 djece i mladih do 20 godina. Samo u Dolima 7. juna stradalo je 522 nejači, od kojih 109 djece mlađe od 15 godina. Dola su, kao najveće stratište u ovom kraju, postala mjesto sabornog spomena svih pivskih novomučenika. Dan njihovog spomena biće i dalje 7. jun.
U sastavu njemačke Princ Eugen divizije, koja je izvršila zločin u Pivi, bio je veliki broj folksdojčera i bosansko-hercegovačkih ustaša, a u pokolju u Velici su, osim Njemaca, učestvovali i balisti i vulnetari (tzv. muslimanska milicija) iz Plava, Gusinja, Bihora i sa Kosova i Metohije, od kojih su mnogi poslije rata, čak, uživali povlastice.
Ovi nacističko-fašistički zločini se, srazmjerno broju stanovnika Velike i Pive, po monstruoznosti i roku izvršenja smatraju među najtežim u Evropi. To stradanje je zbratimilo Veličane i Pivljane, tako da se poslednjih godina zajednički sjećaju žrtava u Dolima 7. juna i Velici 28. jula.
U već postojećem spomen kompleksu u Dolima, srodnici i potomci potomaka postradalih, složna braća Pivljani su sa velikom ljubavlju sagradili spomen crkvu Trećeg obretenja glave Svetog Jovana Krstitelja, a za pokoj duša pivskih mučenika pobijenih na pravdi Boga. Crkvu je 7. juna 2006. godine osveštao Preosvećeni Episkop budimljansko-nikšićki g. Joanikije.
Izvor: Eparhija budimljansko-nikšićka
