Sveti slavni i svehvalni ravnoapostolni učitelji slovenski Kirilo i Metodije, divni su ukaras Crkve Hristove i najpoštovaniji svetitelji među slovenskim narodima jer ostaviše neizbrisiv i blagosloveni trag u pismenosti, ali i dubokoj vernosti Crkvi Hristovoj i ljubavi koju svedočiše.
Braća Kirilo (Konstantin) rođen u julu 826. godine, a upokojio se 14. februara 869. u Rimu. Metodije je rođen između 816. i 820, a upokojio se 6. aprila 885. godine, obojica su rođena kao pravoslavni Grci u Solunu.
Rođeni su od pobožnih i blagočestivih roditelja Lava i Marije. Otac Lav bio je vizantijski vojni zapovednik. Budući da su rođeni u Solunu, svoju mladost su tu i proveli, a važno je naglasiti da je Solun u to vreme bio okružen Slovenima. Prema istorijskim svedočanstvima Metodije biva postavljen za upravnika jedne arhontije u istočnoj Makedoniji, dok je njegov brat Kiril odgojen na carskom dvoru, nakon završenih filosofskih i teoloških studija postavljen za bibliotekara Hrama Svete Sofije u Carigradu i učitelja filosofije na carigradskoj visokoj školi. Godine 851. Kiril postaje član vizantijskog poslanstva arapskom kalifu u Samari.
Sveta braća svoju glavnu ulogu odigrali su prilikom poslanja od strane vizantijskog cara i carigradskog patrijarha da propovedaju među Slovenima. Oni su najpre otišli u Centralnu Evropu, na prostore današnje Moravske i Češke, gde je njihova propoved imala velikog uspeha, te je narod počeo masovno da prihvata pravoslavnu veru. Njihova priprema za ovo poslušanje ogledala su u sastavljanju slovenskog pisma i prevođenju bogoslužbenih knjiga, kako bi narod mogao da bogosluži na svom jeziku. Tako Kiril najpre sastavlja prvo slovensko pismo glagoljicu. Sveti Kiril je napisao slovensko pismo, koje danas nazivamo ćirilicom, a za zapadne Slovene sastavio je glagoljicu. Tako od Svetog Kirila potiču oba pisma i ćirilica i glagoljica. Ova Sveta braća su prevodila i bogoslužbene knjige na tadašnji govorni jezik, kao i Sveto pismo. Možemo slobodno reći da su oni postavili osnove slovenske pismenosti i kulture, ubrajajući tu sve slovenske narode: Ruse, Bugare, Srbe, Hrvate, Slovence, Slovake, Čehe i Poljake. Svi su oni zajedno kao Sloveni primili pravoslavnu veru od Svetih Kirila i Metodija.
U svojoj bogougodnoj misiji imali i dosta iskušenja koja su sa verom prevazilazili, a najveće iskušenje bilo je gonjenje koje su podnosili sa zapada. Jedan od najvećih razloga za njihovo gonjenje i protivljenje njihovom bogougodnom delu bila je poznata trojezična teorija prema kojoj postoje samo tri jezika na kojima se mogu savršavati sveta bogosluženja: jevrejski, grčki i latinski. Kada su Sveti Kirilo i Metodije prognani iz Češke i Moravske, išli su u Rim radi blagoslova, kod pape, koji je tada, treba naglasiti, bio pravoslavne vere, jer Crkva još uvek nije bila podeljena na Istočnu i Zapadnu. U Rimu se Sveti Kirilo upokojio, a Sveti Metodije je postavljen za Episkopa panonskog.
Njihovo bogougodno delo i misija nisu završeni njihovim upokojenjem jer njihovi verni učenici i naslednici revnosno nastvaljaju rad na polju prevođenja i širenja reči Božje, ali i završavaju tu bogougodnu misiju. Njihovi sveti učenici nazivaju se petočislenici: Kliment, Naum, Angelarije, Sava i Gorazd. Neizmerni značaj Svete braće Kirila i Metodija, ali i njihovih učenika, ogleda se u prevođenju bogoslužbenih knjiga, te ih zbog toga himnografija sa posebnom pažnjom veliča i proslavlja nazivajući ih vrednim trudbenicima na polju prevođenja. Tako se u jednom od sjedalnih na jutrenju nabrajaju sva njihova dela, i govori se kako su oni zaslužni što mi danas razumemo reči Evanđelja i bogosluženja, a pre svega reči Evharistije. Himnografija njihovog praznika naziva ih i ravnoapostolnim jerarsima i prosvetiteljima koji slovenskom narodu posejaše seme bogopoznanja i pobožnosti.
***
Kao Apostolima jednaki životom i učitelji slovenskih zemalja, bogomudri Kirilo i Metodije, molite Gospodara svega da učvrsti sve slovenske narode u pravoslavlju i jednomisliju, da podari svetu mir, i dušama našim veliku milost. (tropar)
Dvojicu sveštenih prosvetitelja naših poštujemo, koji su nam kao izvor, prevođenjem božanskih knjiga, istočili bogopoznanje, iz koga čak do danas neoskudno zahvatamo. Proslavljamo vas, Kirilo i Metodije, koji predstojite prestolu Svevišnjeg i toplo se molite za duše naše. (kondak)
Katiheta Branislav Ilić
