U okviru programa 11. Trga od ćirilice, 17. avgusta 2024. godine, na Trgu Hercega Stefana u Herceg Novom, obilježen je značajan jubilej: 700 godina od prestavljenja Nikodima I, arhiepiskopa srpskog.
Sveti Nikodim Hilandarac, sabrat, a onda i iguman hilandarski i isposnik karejski, koji je nakon gotovo četrdeset godina podvizavanja na Svetoj Gori pozvan od Svetog arhijerejskog i državnog sabora zemlje na čelu sa Sv. kraljem Milutinom natrag u Srbiju i na arhiepiskopski presto Svetoga Save uzveden 1317. g, i pridržavao ga do svoje smrti, 1324. živeo je u vreme čak četvorice srpskih kraljeva – Uroša Prvog i njegovih sinova Dragutina i Milutina, i Stefana Dečanskog, uvažavan od trojice poslednjih ne samo kao prvopastir Crkve već i kao lični duhovnik. Budući jedan od najobrazovanijih i najsposobnijih arhiepiskopa svetosavske Crkve, i poput Svetoga Save, Sveti arhiepiskop Nikodim proslavlja se i kao veliki prosvetitelj Crkve srpske. Nastavljajući verno Savino delo u svakom pogledu, Sveti Nikodim dovršio je i svetosavsko saobražavanje njenih bogosluženja sveštenom jerusalimskom obrascu, i kao vrsni poznavalac grčkog jezika, ostavio svojoj Crkvi i prevod čuvenog „Jerusalimskog ustava“ Save Jerusalimca, i marljivo brinuo o prepisivanju crkvenih knjiga. Upamćen je takođe i kao veliki izmiritelj ljuto zavađenih. Uspio je da izmiri i kraljeve Dragutina i Milutina, i kralja Milutina i sina mu Stefana Dečanskog.
Predavanje na temu: „Sveti Nikodim I, arhiepiskop srpski – život i djelo”, održao je dr Radoje Femić iz Podgorice.
Primijetivši da su životi naših arhijereja i inače bili usmjereni na više različitih ravni, dr Femić je istakao da je i Sv. Nikodim, u tom duhu, „u isti mah morao biti ne samo duhovnik, ne samo monah nego i upravnik i diplomata, i političar, i ratnik… Sve ono dakle, u simboličkoj ravni naravno, što je bio Sveti Sava i što su bili njegovi naslednici”. U ličnosti Sv. Nikodima i njegovom djelu ostvaruje se, dakle, nekoliko značajnih kontinuiteta – kontinuitet predvodništva Srpske crkve, kontinuitet stilističke i prevodilačke djelatnosti, kontinuitet diplomatske umješnosti i staranja o dobrobiti srpske države. Sve to svjedoči da je pozvanje Sv. Nikodima isto kao i njegovih prethodnika, a i prejemnika, od Sv. Save pa sve do našeg doba: da predstavljaju u svakom pogledu dragocjene orijentire, kazao je dr Femić.
Govoreći o značaju djela Svetog Nikodima, dr Femić je naglasio da on pripada krugu učenika arhiepiskopa Danila I, po duhu i po onome što je uradio za Srpsku pravoslavnu crkvu, i po ugledanju na Danila kao na duhovni uzor.
U književno-prevodilačkom djelu Sv. Nikodima ističe se prevod Tipika Sv. Save Osvećenog, i to ne bez razloga sačinjen u jednom trenutku u kome je opet valjalo potvrditi kontinuitet – 100 god se navršavalo tada od samostalnosti Srpske crkve. Značaj tog prevoda ne leži samo u njegovom bogoslužbeno-praktičnom aspektu, već i u tome što je on primjer izuzetnog prevodilačkog i stilističkog dara koji je krasio Sv. Nikodima.
Dr Femić je svoje izlaganje zaključio opaskom da od Danila I, pa preko niza pregalaca, a među njima i „jedne takve markantne, preduzimljive ličnosti, sa takvim darovima i blagoslovima” kakva je bila ličnost Sv. Nikodim, pa do ovog našeg vremena, mi svjedočimo da su djela sakralne književnosti veoma značajni čuvari onog životnog i obnavljajućeg žara koji Crkva baštini kroz svu istoriju.
Vokalna solistkinja pevačke grupe „Prepodobna Kasija Konstantinopoljska“ Magdalina Jakšić iz Herceg Novog je izvela pesmu „Oda Hilandaru“ Etno-muzičkog sastava Fenečki biseri. Autor pesme je Ana Ivanović, aranžman Nikola Anastasijević.
Program je vodila Aleksandra Miljanić, a urednici večeri su protojerej–stavrofor Radomir Nikčević i Aleksandra Miljanić.
Izvor: SPCO topaljsko-hercegnovska
