Promocija knjige „Tamo daleko“, autorke Jelisavete Karađorđević održana je sinoć u prepunoj porti crkve Svetog Nikole u kotorskom Starom gradu.
O knjizi, autobiografiji sastavljenoj od dnevnički bilježaka i narativnih cjelina, pored autorke su govorili: novinar Dušan Davidović, Manojlo Manjo Vukotić direktor izdavačke kuće „Vukotić medija“ i Dušanka S. Subotić Homen, u čijoj kući u Starom gradu je princeza Jelisaveta bila čest gost, a u galeriji izlagala svoje slike i otvarala izložbe poznatih slikara.
Princeza Jelisaveta Karađorđević je kao četvorogodišnje dijete protjerana iz zemlje, nakon puča 27. marta 1941. godine, kada je njen otac knez Pavle (1893-1976) sa porodicom morao da napusti Jugoslaviju i ode u izgnanstvo u Afriku.
Njen se život, nakon surovih uslova odrastanja u Keniji, odvijao na zapadu Evrope i u Americi, nakon čega se na svom turbulentnom životnom putu u rodnu zemlju vratila tek nakon više od 40 godina. Kako se čulo na promociji, dolazak u Beograd i u Beli dvor 1987. godine, među najuzbudljivijim su segmentima knjige „Tamo daleko“.
Dušan Davidović je podsjetio da je princeza Jelisaveta Karađorđević bila čest gost Kotora, između ostalog promovisala knjigu pjesama za djecu “Bajke”, a kao ljubitelj umjetnosti, slikar, predstavila je svoja djela u Galeriji kod Homena, dirigovala Gradskom muzikom…
“Dobro veče kotorska gospodo, blagougodni žitelji Boke “Nevjeste Jadrana”, dobro veče časni oci”, započeo je svoje izlaganje Manjo Vukotić, kazavši da je lijepo doći ovakvim povodom u grad bogate istorije i kulture, star preko 2.200 godina, kao i da nema nijednog istoričara koji može da nabroji koje su sve vlasti, horde, carstva, kraljevine, dinastije, prošli kroz Kotor.
Za “Tamo daleko” je rekao da je “knjiga opojnog naslova iz sigurne ruke i čistog i otvorenog srca princeze Jelisavete Karađorđević, uzburkanih talasa na okeanskim prostorima”.
“Ona je rođena u dvoru i to baš u Belom dvoru, krstio je srpski Patrijarh Varnava, a kumovi su bili grčki princ Nikola i britanski vojvoda od Kent, a kume kraljica Marija i engleska kraljica Meri. Imala je jedva četiri godine kada je protjerana iz zemlje. Bila je politički zatvorenik u afričkim državama. Komunistička vlast joj je, kao i cijeloj porodici zabranila povratak u domovinu, oduzela državljanstvo, pasoš, pravo glasa… Decenijama je živjela kao državni izdajnik. Prva se hrabro i dostojanstveno obrela u Beogradu, poslije progona koji je trajao 46 godina i otvorila zlatne dveri potomcima velike dinstije Karađorđević da se vrate na ustanička i kraljevska ognjišta”, kazao je Vukotić.
U knjizi se, nastavio je dalje, kao u jednoj bisernoj ogrlici povezuju različiti životni trenuci.
“Smjenjivale su se porodične drame i veselja, prerana i tragična smrt brata Nikole, bolni odlasci roditelja u pariskom okruženju, vratolomni brakovi, neodržive neke ljubavi, magloviti ulazak u političke seanse, predan humanitarni rad. Stizala je na mnoge strane svijeta, od Paname, Himalaja, do Japana, Moskve… Sretala je svjetske glavešine. Plesala je sa Džonom Kenedijem. Čak joj je jednom prilikom šapnuo na uvo povjerljivu državnu tajnu. Nadgornjavala se sa, tada moćnim, Gorbačovom. Vozila se na jahtama gdje može da ulazi samo izabrani svijet “plave krvi”. Šepurila se u društvima belosvetskog “džet – seta”. Bila je foto-model poznatih modnih kuća, nudili su joj filmske uloge, ali ona je sve to ostavila svojoj naslednici (Katarina Oksenberg) i to da igra baš u seriji koja se zove “Dinastija”, rekao je Vukotić.
Princeza je, nastavio je dalje, u svim tim naslaganim životnim pričama i okolnostima imala veliku tajnu za kojom je tragala – “ko sam ja, hoću da znam, hoću da imam svoju kuću, svoju državu, hoću da se vratim tamo daleko”.
Nakon povratka u Beograd princeza se posvetila humanitarnom radu, obilazila ranjenike u Republici Srpskoj, odnosila medicinsku pomoć, obezbjeđivala stipendije za srpske đake, pisala knjige za djecu, slikala i crtala…
“Vaskrsnula je kao punokrva Srpkinja, kao onaj crveni kosovski božur. Rehabilitovala je svog oca kneza Pavla 2011. i sa njegovih epoleta očistila ljagu srpskog izdajnika, koju su mu izmislili osvetnički komunisti i engleski intriganti. Godinu kasnije, oca, majku Olgu i brata Nikolu uvela pod raskošne svodove crkve Svetog Đorđa, one crkve koju je podigao kralj Petar oslobodilac. Danas u kripti te predivne crkve prebiva 28 potomaka velikog vožda”, kazao je, između ostalog, Vukotić, istakavši da mnogo toga nakon ove knjige sa 400 stranica, u kojoj su i neke senzacionalne informacije, “nije više ni daleko, a ne tamo daleko”.
Pozvao je “nešto vještije i radnije istoričare” da se pozabave samo sa nekim od podataka iz ove knjige, kao što su pripreme atentata na kneza Pavla u par navrata.
Možda bi, kako je rekao, istorija Srbije i Jugoslavije tada bila malo drugačije tumačena, prije svega u odnosu na 27. mart 1941. godine.
Gospođa Dušanka Subotić Homen je kazala da prijateljstvo sa princezom Jelisavetom Karađorđević datira preko četvrt vijeka, s’tim što se iz jednog profesionalnog odnosa advokata i klijenta razvilo veliko poštovanje.
“Upoznati princezu, odnosno kneginju, bila je čast za mene, da se upoznam sa njenim životom, njenom borbenošću, istrajnošću… Ona je prava narodna princeza. Knjiga je neki pogled sa druge strane, ali ono što možda nije dovoljno vidljivo u ovom izdanju jeste njena borba da ispravi nepravdu koja je učinjena njenoj porodici. U knjizi je njeno sjećanje odlaska kao petogodišnje đevojčice iz Beograda iz Belog dvora, kada je rečeno “imate samo četiri sata, da se spakujete i napustite zemlju”, nepravda koja je učinjena njenom ocu knezu Pavlu, koji je označen kao veleizdajnik, što je kasnije imalo velike posledice mo njen sam život”, kazala je Subotić Homen, istakavši da princezina borba da rehabilituje članove svoje porodice, govori o njenim borbenim genima, njenom porijeklu sa svih evropskih dvorova preko majke i oca, od Romanovih do Grčke.
Nakon što je Jelisavete Karađorđević ponovo dobila državljanstvo, u vrijeme predsjednika Zorana Žižića, nije se zaustavila njena borba koja je podrazumijevala povratak bar dijela imovine.
“Borba Jelisavete Karađorđević treba da bude primjer na koji se ugledaju ljudi. Međutim, borba da ispravi istoriju još uvijek traje. Zaslužila je, kao narodna princeza svaku pažnju koju joj pružamo u njenom životu”, kazala je dalje Subotić Homen, istakavši detalj iz humanitarnih aktivnosti prilikom poplava u Obrenovcu, kada je lično nosila pakete, a mnogi nisu ni znali da je princeza.
Voditelj programa Dušan Davidović osvrno se na detalje iz takođe dugogodišnjeg poznanstva sa princezom Jelisavetom Karađorđević, koja je željela da upozna ambijent Boke, Grblja…
Poveo se interesantan razgovor sa princezom koja je kazala da joj je drago što je ponovo u Boki.
“Vi ste naši gosti, mi smo vaši gosti. Dosta puta sam bila gost Dušanke Subotić Homen, koja je vaša mecena. Uvijek je imala divne izložbe koje sam dosta puta i otvorila. Bile su u galeriji izložene i moje slike, slike Milića od Mačve i drugih poznatih ljudi”, rekla je Karađorđević.
Na pitanje kada je definitivno donijela odluku da piše, kazala je da je vodila dnevnik za koji se zainteresovao Manjo Vukotić predloživši da se napiše knjiga, što je prihvatila.
Za naslov da se zove “Tamo daleko”, kaže da je sasvim logičan s obzirom na dugogodišnju udaljenost od zemlje.
“U knjizi sam objavila dva dokumenta – u vezi atentata (na njenog oca) i Nobelove nagrade (nominacije) koje sam otkrila u arhivi u Beogradu. Do sada to niko nije pomenuo, a to su važni detalji za našu istoriju. Znam da istorija može biti dosadna. Nadam se da će ono što sam ja pisala biti interesantno, pošto nije samo suva istorija To je dio mog života, to sam baš preživjela i doživjela .Zavičaj nije samo zemlja, to su i ljudi i život. Kada nešto mora da bude urađeno čovjek mora da nađe energiju da to i završi”, kazala je između ostalog Karađorđević.
U okviru promocije, Dječiji hor Srpskog pjevačkog društva Jedinstvo (1839) Kotor otpjevao je pjesme „Tamo daleko“ i “Tiho noći”, uz muzičku pratnju Ane Mihaljević na klaviru i Petra Bukilice na gitari, a pod dirigentskom palicom Ivane Krivokapić.
Izvor: SPCO Kotor
