Pored mnogih zasluga Svetog Save koje zaista nije lako nabrojati, uvijek ističemo osnivanje Žičke arhiepiskopije kao jednu od njegovih glavnih zasluga, rekao je večeras na Svetosavskoj akademiji u Tivtu Visokopreosvećeni Mitropolit crnogorsko-primorski g. Joanikije.
“To njegovo veliko Božansko djelo mogao je da izvrši samo čovjek koji je primio apostolsku blagodat, koji se obukao u silu s visine kao apostol Hristov da propovijeda Jevanđelje Božije i da prosvijetli riječju Božjom svoj od Boga mu povjereni narod”, rekao je Mitropolit crnogorsko-primorski.
On se iz Svete Gore javio kao svjetilnik cijele vaseljene, rekao je Vladika Joanikije, što se pokazalo naročito nakon njegove arhijerejske hirotonije i poslije njegovoga dolaska u otačastvo u kome je osnivao episkopije, među njima i zetsku.
“Među svim zaslugama poslije osnivanja Žičke arhiepiskopije ističemo i njegovu nesagledivu zaslugu osnivanja manastira Hilandara, iako Hilandar, možemo reći, kanonski ne pripada Srpskoj pravoslavnoj crkvi. To je, prije svega svetogorski manastir, pod jurisdikcijom Vaseljenske patrijaršije. Ali je Sveti Sava osnovao Hilandar, zajedno sa svojim ocem Svetim Simeonom, a bogme i sa svojim bratom Stefanom Prvovjenčanim koji je tada bio vladar Srbije. On je osnovao Hilandar da bi monasi iz srpskog roda imali krov nad glavom na Svetoj Gori”, kazao je Vladika.
Vladika je rekao da je Bog dao da Hilandar vjekovima svijetli srpskom rodu sa Svete Gore.
“Od ogromnog je, takođe nedoglednog značaja što su mnogi hilandarski igumani ili ugledni Hilandarci postajali srpski arhiepiskopi a posle i patrijarsi. Ima ih veliki broj”, rekao je on.
Mitropolit Joanikije je dodao da to znači da se srpski narod preko njih neprestano sa tog Božjeg i Bogorodičinog izvora.
“A Hilandar je kroz vjekove svijetlio manastirima po svim srpskim zemljama. A njih ima kao zvijezda na nebu. Svi naši manastiri, od Svetog Save pa do danas se vezuju za Hilandar. Hilandar im je ideal, naravno nedostižni ideal”, naglasio je Mitropolit Joanikije.
Objasnio je da se duhovno zračenje Hilandara produžava i još osnažuje preko naših manastira – preko Visokih Dečana, preko Pećke Patrijaršije, preko Ostroga, Kovilja, fruškogorskih manastira…
“Interesantno, Cetinjski manastir je imao stalno kulturne i duhovne veze sa Svetom Gorom i Hilandarom. Sveti Vasilije ostroški je odrastao i duhovno se podigao u manastiru Zavali, Tvrdošu i upoznao se sa duhovnošću ostalih manastira. Svi ti manastiri su u tom vremenu imali žive veze sa Hilandarom i sa manastirom Svetoga Pavla na Svetoj Gori koji je takođe tada bio srpski manastir”, rekao je on.
Mitropolit Joanikije je naglasio da je obnovitelj naše Patrijaršije takođe bio Svetogorac – Sveti Makarije Sokolović.
“I svi ti episkopi koji su dolazili na tron žičkih episkopa, kasnije pećkih patrijaraha bili su Savinog duha. Ali imnogi drugi koji su se vaspitavali po manastirima po srpskim zemljama su takođe bili Savinog duha, kao što je bio patrijarh Jefrem, kao patrijarh Pajsije Janjevac, pa i naš svetopočivši patrijarh Pavle, koji takođe svijetli svome rodu kao novi Sveti Sava”, objasnio je Vladika Joanikije.
Vladika je istakao da je Sveti Vasilije, prije nego što je postao arhijerej, boravio oko godinu dana u Hilandaru.
“Ali pošto je već bio potpuno naredan da pocrpi sa tog izvora i da se osnaži duhom svetogorskih podvižnika – Savinih naslednika, vratio se svome otačastvu kao novi Sveti Sava. Zaista je Svetoga Vasilija naš narod posle spaljivanja moštiju Svetog Save doživio kao novoga Svetog Savu. I ako se iko može uporediti u našem rodu sa Svetim Savom, to može samo Sveti Vasilije Ostroški”, rekao je Mitropolit crnogorsko-primorski.
Svetosavsku besjedu održao je prof. dr Dušan Krcunović.
On je, između ostalog, rekao da svetosavska kultura pripada ambijentu mediteranske Evrope u kojoj se život uvijek odvijao između kopna i mora.
“Kao i život Svetoga Save koji je volio more o čemu su pisali mnogi, čak i strani autori kao veliki vizantolog Dimitrije Obolenski. Naročito je izgleda volio ovaj dio mora s kojeg je i počela državna i duhovno-kulturna istorija srpskoga naroda”, kazao je Krcunović.
U umjetničkom dijelu programa nastupili su mješoviti i dječji hor pri tivatskom hramu Svetog Save pod upravom Ivane Komnenović, recitatori Sava Petrović i Andrijans Dojkić i etno-gupa “Nevesinje”.
Radosav Rajo Vojinović
