Danas, 17. marta 2022. godine, navršava se 18 godina od martovskog pogroma nad srpskim i drugim nealbanskim življem na prostoru Kosova i Metohije, koji su počinili kosovski Albanci.
Kosovski Albanci su tokom pogroma, najpre u Kosovskoj Mitrovici, a potom i u drugim delovima Kosova i Metohije, organizovali proterivanje Srba, uništavanje njihove imovine i verskih objekata.
Godišnjica pogroma, kao i svake godine, obeležava se širom Eparhije raško-prizrenske. Ovogodišnje obeležavanje počelo je parastosom u Manastiru Gračanica, koji je služio Episkop raško-prizrenski g. Teodosije, zajedno sa sveštenicima Eparhije. Parastosu su prisustvovale porodice nevino postradalih žrtava, direktor Kancelarije za Kosovo i Metohiju, dr Petar Petković sa saradnicima, predstavnici lokalne samouprave i Srbi iz više sredina sa KiM.
Nakon parastosa položene su bele ruže kod spomen obeležja postavljenog u znak sećanja na nestale osobe na Kosovu i Metohiji.
Na akademiji koja je bila organizovana u znak sećanja na nevino postradale, Episkop se obratio rečima:
,,Danas, na osamnaestu godišnjicu Martovskog pogroma, molitveno se sećamo pre svega žrtava, koje su postradale tih dana u izlivu nasilja sa ciljem da se protera što više Srba sa Kosova i Metohije i što više naših svetinja uništi. Bilo je strašno videti i ruševine naših crkava i manastira, koji su stradali, od Prizrena, Đakovice, Peći, Južne Mitrovice, Podujeva, Vučitrna, Prištine, Pomoravlja, a još teže je bilo utešiti sve izbeglice koji su, i pored prisustva međunarodnih mirovnih snaga, ostali bez svega što su imali. Oni su proterani iz svojih domova u kojima su uz velike muke uspevali da opstanu svo vreme nakon 1999. godine.
Na ovu našu tragediju i stradanje, od čega nam je ostala duboko rana, sećamo se ne sa gorčinom, već, prvenstveno, sa bolom u srcu, zbog ljudskog bezumlja onih koji su, ne znajući šta rade, bezumno nasrtali na nezaštićene ljude i uništavali vekove naše istorije. Verovatno su oni, kao i svi koji su ih na to podsticali, mislili da će nas time uplašiti i proterati zauvek sa našeg svetog Kosova i Metohije. Ali nije bilo tako. Martovski pogrom, koliko god nam je bio težak udarac, još više nas je obavezao da istrajemo i ostanemo kao svoji na svome, i ne prepustimo ono što je naš narod vekovima stvarao drugima, koji su hrabri samo kada su pred njima nezaštićeni i nemoćni. Zato je naša Crkva vrlo brzo donela odluku da se obnove porušene i zapaljene svetinje. Mnogo je starog izgubljeno, ali ono što smo obnovili, sad je još sjajnije i lepše. Naše stradanje i obnova svedoče da nas nikakvo nasilje i pretnje ne mogu naterati da nasleđeno ostavimo i prepustimo onima, koji nisu imali poštovanja ni prema svetinji časnog Krsta, kao ni prema ikonama i grobovima pokojnika.”
Povod za pogrom bila je nesreća u kojoj su se 16. marta trojica dečaka albanske nacionalnosti utopila u Ibru, u selu Čabra u Ibarskom Kolašinu, za šta su Albanci optužili Srbe.
Tog dana je etnički očišćeno šest gradova i devet sela, a svoj dom moralo je da napusti više od 4.000 Srba.
Poginulo je osmoro Srba i 11 Albanaca, povređeno više od hiljadu ljudi a među njima i desetine pripadnika međunarodnih snaga.
Zapaljeno je ili teško oštećeno oko hiljadu srpskih kuća, deset srpskih škola, domovi zdravlja, pošte i druge institucije države Srbije.
Za samo 48 sati zapaljeni su manastiri Bogorodica Ljeviška i Devič kod Srbice, Prizrenska Bogoslovija i Hram Svetog Đorđa, crkva Hrista Spasa i konak manastira Svetih Arhangela kod Prizrena, miniran je manastir Svetih Kozme i Damjana u Zočištu.
U južnoj Kosovskoj Mitrovici zapaljena je crkva Svetog Save, u Prištini crkva Svetog Nikole, a u Podujevu su okupljeni Albanci polomili krst sa kupole crkve Svetog Andreja Prozvanog.
U dva dana osknavljeno je ili potpuno uništeno 35 crkava i manastira, a nestalo je ili oštećeno više od deset hiljada vrednih fresaka, ikona, putira i mnogo drugih crkvenih relikvija.
Srbi su proterani iz Kosova Polja, Obilića, Plemetine, Lipljana, Uroševca, Đakovice, Gnjilana a po drugi put iz svojih domova morali su da beže i Srbi iz Belog Polja kod Peći, gde su ponovo zapaljene sve povratničke kuće.
Iako se pogrom nad Srbima odigrao pred 38.000 vojnika KFOR i 8.000 UNMIK policajaca, koji su bili zaduženi za očuvanje bezbednosti svih koji žive na Kosovu, organizatori nasiljna nisu kažnjeni, a i oni koji su direktno učestvovali osuđeni su na minimalne zatvorske kazne.
SRUŠENE I ZAPALJENE SRPSKE CRKVE I MANASTIRI 17, 18. I 19. MARTA 2004. GODINE
1. Manastir Devič, Srbica, iz 1434. godine
2. Manastir Svetih Arhanđela, Prizren, XIV vek
3. Saborna crkva Svetog Đorđa, Prizren, 1887. godine
4. Crkva Vavedenja, Belo Polje, Peć, XVI, XIX vek
5. Crkva Svetog Nikole, Priština, XIX vek
6. Crkva Uspenja Bogorodice, Đakovica, XVI, XIX vek
7. Crkva Svetog kralja Uroša, Uroševac, 1933. godine
8. Crkva Bogorodice Ljeviške, Prizren, 1306/1307. godine
9. Crkva Svetog Nikole (Tutića), Prizren, 1331/1332. godine
10. Crkva Svetog Spasa, Prizren, 1330. godine
11. Crkva Vavedenja – Svete Nedelje (Markova), Prizren, XIV vek
12. Crkva Svetog Đorđa (Runovića), Prizren, XVI vek
13. Crkva Svetog Save, Kosovska Mitrovica, 1896. godine
14. Crkva Svetog Andreja Prvozvanog, Podujevo, 1930. godine
15. Crkva Svetog Nikole, Kosovo Polje, 1940. godine
16. Crkva Svetog arhanđela Mihajla, Štimlje, 1922. godine
17. Crkva Svetog Pantelejmona, Prizren, XIV, XX vek
18. Crkva Svetih Vrača, Prizren, XIV, XIX vek
19. Crkva Svete Nedelje, Živinjane, XVI, XIX vek
20. Crkva Svete Nedelje, Brnjača, Orahovac, 1852. godine
21. Crkva Svetog Lazara, Piskote, Đakovica, 1991/1994. godine
22. Crkva Svetog Ilije, Bistražin, Đakovica, XIV vek/1930. godine
23. Crkva Svetog Jovana Preteče, Peć
24. Crkva Svetog Jovana Preteče, Pećka Banja, 1997. godine
25. Crkva Svetog Ilije, Nekodim, Uroševac, 1975. godine
26. Crkva Svetog Petra i Pavla, Talinovac, 1840. godine
27. Crkva Rođenja Bogorodice, Softović, prva polovina XX veka
28. Crkva Svetog Pantelejmona, Donja Šipašnica, Kosovska Kamenica
29. Crkva Svete Katarine, Bresje, Kosovo Polje
30. Crkva Svetog Ilije, Vučitrn, 1834. godine
31. Crkva Rođenja Bogorodice, Obilić, XX vek
32. Crkva Svetog Petra i Pavla, Istok, 1929. godine
33. Crkva Svete Petke, Vitina
34. Zgrada Bogoslovije, Prizren, 1872. godine
35. Zgrada Vladičanskog dvora, Prizren, XX vek
