Besjeda Njegovog visokopreosveštenstva Arhiepiskopa cetinjskog Mitropolita crnogorsko-primorskog G. Amfilohija koju je izgovorio u subotu 1. decembra 2018. godine na svečanoj akademiji povodom stogodišnjice Podgoričke skupštine i Dana ujedinjenja Crne Gore i Srbije u prepunom Hramu Hristovog Vaskrsenja u Podgorici.
Pojašnjavajući svima koji se pitaju odkud on na ovoj svečanosti, Mitropolit Amfilohije je kazao da kao naslednik Mitropolita Mitrofana Bana koji je kada je naš kralj napustio Crnu Goru, ostao na Cetinju a i 1918. u ime Mitropolije poslao telegram i podržao ujedinjenje, ne vidi drugu mogućnost, nego da bude ovdje prisutan, a tu obavezu naročito ima i kao naslednik Mitropolita Gavrila Dožića, koji je u to vrijeme bio Mitropolit pećki. Podsjetio je da je on bio prvi Mitropolit nakon objave Pećke patrijaršije postavljen upravo od kralja Nikole.
U vrijeme kapitulacije Crne Gore i Mojkovačke bitke, Mitropolit Dožić je bio sa Jankom Vukotićem, a kada je okupirana Crna Gora odveden je u austrougarski zatvor, a Patrijaršija i njegov kabinet bili su pokradeni. Oslobođen je 1918. godine.
Vladika je podsjetio da je „Onamo namo“ bila himna Crne Gore do 1918. godine, i da je životno opredjeljenje i cilj kralja Nikole bio da se vrati na Kosovo:
„Kralj Nikola je posle oslobođenja Peći i Dečana koji su postali dio Crne Gore, predao ključeve manastira Dečana i Pećke patrijaršije tadašnjem Mitropolitu Pećke patrijaršije Gavrilu i ostavio ih u ćivotu Svetog Petra Cetinjskog, i time potvrdio u stvari kakav je u to vrijeme bio duh Crne Gore.“
Dodao je da je nakon Brozove revolucije u Crnoj Gori pravoslavni korpus koji je do tada bio jedinstven podijeljen.
Mitropolit je istakao da je 1918. došlo do dinastičke borbe u Crnoj Gori, i da ono što se dogodilo sa Božićnom pobunom nije bio sukob kakav se danas produbio u Crnoj Gori, već da je to bila borba između Petrovića i Karađorđevića.
Posebno je istakao da se u rezoluciji koju je usvojila Skupština Crne Gore napadnuta i Crkva:
„Odluka o obnovi Pećke patrijaršije je nezavisna od Podgoričke skupštine. To nije bila politička već crkvena odluka. Zapanjujuće je da Skupština Crne Gore u ovo naše vrijeme to uklapa vezujući za Podgoričku skupštinu i pitanje Mitropolije crnogorsko-primorske.“
Mitropolit Amfilohije je kazao da samo Crnogorci mogu da poništavaju odluke od prije sto godina, naglašavajući da on to ne razumije. Zamolio je predstavnike vlasti da ne grade budućnost Crne Gore na bratoubilaštvu i istakao da nasilje nad Crkvom stvara dubinske raskole.
