Ikona Bogorodice Ostrobramske, naziv je dobila po imenu ulazne kapije u grad Vrata zore ili Oštre kapije (rus. Ostraja brama). U 16. veku gradska vrata su često sadržavala religijske artefakte sa namerom zaštite grada od napada a i kao blagoslov putnicima. Kapela koja je bila u blizini kapije Vrata zore – imala je čudotovornu ikonu Majke Božije, po njoj je nazvana Ostrobramskom.

Ikona ima prilično komplikovanu istoriju, jer je više puta prelazila iz privatnog u državno vlasništvo i obrnuto. Nakon nekog vremena počela je biti veoma poštovana i u rimokatoličanstvu i u pravoslavlju, jer je neko vreme bila u posedu i jednih i drugih; tako da ovu svetinju podjednako poštuju kako pravoslavni tako i rimokatolici, širom sveta.

Postoji nekoliko verzija o poreklu čudotvorne ikone. Prema jednom, 27. aprila 1431, ikona se sama pojavila na ogradi tvrđave Oštrih vrata, grada Viljnusa u današnjoj Litvaniji. Prema drugoj verziji – vladajući knezovi tog vremena iz zarobljenih krimskih zemalja, odnosno grada Korsuna, mogli su doneti takvu ikonu. Treća verzija ukazuje da je ikonu poklonio vizantijski car Paleolog, knezu Olgerdu, koji je u tom trenutku primio Sveto krštenje.

Godine 1655. Viljnus je bio pod okupacijom ruskih trupa, koja je trajala sve do 1661.godine. Po predanju koje je ostalo sačuvano, prilikom transporta ikone (ne bi li je sačuvali od krađe), presreli su ih ruski kozaci – koji su ikonu odneli na nepoznato mesto, ali čudesnom koincidencijom događaja, 1661. godine, ikona je vraćena na svoje prvobitno mesto, u grad Viljnus, ali ovog puta – u baziliku Svete Tereze.

Godine 1671, od ikone je proizišlo prvo čudo, povezano sa spasenjem deteta, nakon čega su se čuda počela redovno dešavati i vernici iz celog sveta, počeli pristizati na poklonjenje ikoni. Ikona je preživela dva požara, koja su se dogodila 1706. i 1714. godine. Tada je sve oko ikone izgorelo do temelja, a sama ikona je ostala očuvana u oba požara. Godine 1795, Guverner Viljnusa je izdao dekret u kome je pisalo da svaki čovek koji prolazi kroz Oštra Vrata, mora skinuti svoju kapu, kako bi odao počast Presvetom Licu Njenom. Takođe, tom prilikom, zabranjena je bilo kakva trgovina pred ovom kapijom – zbog dubokog poštovanja prema svetinji.

Trenutno se ikona Ostrobramska može videti u Istorijskom muzeju grada Viljnusa, iznad Oštrih Vrata. Ove kapije su danas važna znamenitost Litvanije i omiljeno mesto hodočasnika u celoj zemlji.

Kao i svaka druga ikona, Ostrobramska ikona ima svoj dan proslavljenja: pravoslavni je slave 26. 12. po novom odnosno, 13. decembra po starom kalendaru, a rimokatolici 14. aprila.

Izobraženje

Ikona je izrađena temperom na dve međusobno spojene daske, obrađene tankim slojem zemlje, veličine 1,63 sa 2 m, dok je sama debljina ikone 2 cm. Godine 1812. je bila temeljno očišćena od strane francuskih osvajača a 1829. je restaurirana, te su se na njoj pojavile neke inovacije u katoličkom duhu. Na ikoni su, nakon što su skinuli ogrtač, radi restauratorskih radova, ikonopisci otkrili drevni natpis na slovenskom jeziku ,,Časnija od heruvima i neuporedivo slavnija od serafima…!“ Na Ostrobramskoj ikoni prikazana je Prisnodjeva bez Deteta, u bogatoj odeždi, pa se svetinja smatra zbog toga – izuzetno retkom. Uopšte redak je ikonografski tip ikone – jer prikazuje Majku bez Spasitelja. Na Njenom licu vidimo duboku mudrost, skromnost i čistotu, crte karakteristične za Presvetu Djevu. Na ikoni je Bogorodica prikazana dopojasno sa pognutom glavom, dok su Joj ruke u prekrštenom položaju; upravo u položaju u kome je Bogorodica primila radosnu vest o Rođenju Sina Božijeg, koje se imalo zbiti. Ikona se smatra zaštitnicom porodičnog ognjišta, braka i porodice. Otuda i jedno tumačenje da je Djeva Marija predstavljena – u trenutku Njenog susreta sa Arhanđelom Gavrilom; ali ovaj dio kompozicije je nažalost, nepovratno izgubljen, tokom istorijskih događanja.

Sjajni oreol Bogorodice, između čijeg zračenja su vidljive zvezde i mesec – tera nas da se prisetimo reči iz Otkrivenja Jovanovog, gde kaže: ,,Veliki znak pojavi se na nebu – žena obučena u Sunce a pod Njenim nogama je mesec a na glavi Njenoj, kruna od 12 zvezda…” Sada na glavi Bogomajke sija dupla kruna i oreol od nebrojenih sjajnih zvezda koje isijavaju iz samog Lica Njenog, dok je figura skrivena iza srebrne rize. Na dnu ikone nalazi se srebrni polumesec na kome je urezan molitveni natpis, na poljskom jeziku. Pred ikonom stalno gore sveće koje pristižu iz različitih delova sveta, od brojnih poklonika, raznih verskih denominacija.

Čuda

Postoje mnoga čudesna isceljenja kroz molitve i molbe, upućene ovoj ikoni Majke Božije. Zabeleženo je iscjeljenje dečaka od kašnjenja u razvoju govora, kroz molitve svoje majke ispred Ostrobramske ikone Bogorodice. Majka deteta je odlučila da zatraži i da beba bude izlečena od mentalne zaostalosti. Čula se iskrena molba majke, a dete je odmah govorilo složenim frazama. Uspjeh žene koja je vjerovala, inspirisala je drugu majku bolesnog djeteta, između života i smrti, na molitve pre čudesnog isceljenja. Majčine neprekidne molitve pomogle su bolesnoj bebi da se izleči od leukemije. Roditelji nestale ili otete djece, koji su čuli za čuda koja potiču od ikone, takođe svoje molitve su okrenuli k Ostrobramskoj ikoni. Svojim molbama zabeleženi su slučajevi povratka djece roditeljima na sigurno i zdravo. Tako je ikona Majke Božje od Ostrobrama pokazala svoju pomoć očajnim roditeljima u spasavanju dece od nedaća.

Molitva

O, Presveta Gospođo, Vladičice moja, Bogorodice, Nebesna Carice! Spasi i pomiluj mene grešnoga slugu Tvoga od naprasne klevete, od svake bede i napasti i iznenadne smrti. Pomiluj me u dnevnim časovima, u jutarnjim i večernjim i u svako vreme sačuvaj me – kada stojim ili sedim i na svakom putu, kojim hodam i u noćnim časovima kada spavam, pokrij me i zaštiti. Odbrani me, Vladičice Bogorodice, od svih mojih neprijatelja vidljivih i nevidljivih i od svake zle prilike. Na svakom mestu i u svako vreme budi mi, Mati, Preblaga Stena neoboriva i Zastupnica jaka. O, Presveta Gospođo Vladičice Djevo i Bogorodice! Primi nedostojnu molitvu moju i sačuvaj me od iznenadne smrti i daruj mi, pre kraja, pokajanje. Budi mi Čuvarka čitavog života, Prečista! Ti me izbavi od demona u času smrti! Ti me i posle smrti upokoj! Pod Tvoju milost pribegavamo, Bogorodice Djevo: molbe naše ne prezri u nevoljama, nego nas izbavi od beda, Jedina Čista i Blagoslovena!

priređivač: Elza Bibić
prevod s ruskog: O.B.

Literatura:

https://hramsvetogsave.rs/prodavnica/ikone/ikone-presvete-bogorodice/ikona-bogorodica-ostrobramska/
https://podarilove.ru/bs/ostrobramskaya-ikona-bozhei-materi-ot-chego-zashchishchaet-i-v-chem/
https://sr.puntomarinero.com/icon-of-the-mother-of_1/
http://ikonepravoslavlja.blogspot.com/2013/02/blog-post.html#