Srpska muzika neraskidivo je vezana pored tradicije koja je prožima i ovaploćuje duh naroda i njegov svakodnevni život i za put vojske našeg naroda koji je bio mnogo dugo vremena prisutan tokom mnogih ratova u kojima je srpski narod učestvovao, ginuo, ali i pobeđivao. Najlepše kompozicije klasične muzike obojene vojnim, ali i narodnim duhom vezuju se za Stanislava Biničkog. Svojim stvaralačkim delovanjem kao kompozitor i pedagog izuzetnih sposobnosti i ogromnog autoriteta obeležio je čitav jedan period u srpskoj muzičkoj istoriji.
Rođen je u mestu Jasika nedaleko od Kruševca 27. jula 1872. godine. Posle osnovne škole odlazi u gimnaziju u Nišu, gde od prvog razreda uporedo uči sviranje na violini i flauti kod horovođe i vojnog kapelnika Fridriha Brunetija i vojnog muzičara Pavla Gajičića, a zatim i kod češkog pedagoga Josifa Svobode. Već kao gimnazijalac, rukovodeći đačkim horovima, ispoljio je afinitete ka komponovanju i dirigovanju, a intenzivno bavljenje muzikom nastavio je i tokom studija pevajući u pevačkom društvu „Obilić“, pod dirigentskom palicom Josifa Marinkovića, i „Beogradskom pevačkom društvu“, čiji je upravnik u to vreme bio Stevan St. Mokranjac. Godine 1896, Binički dobija stipendiju Ministarstva prosvete da se školuje na Muzičkoj akademiji u Minhenu, a po odlasku se zahvalno obratio tadašnjem Ministru prosvete, između ostalog rekavši: „…kao glavni predmet u prvom trimestru uzeo sam Teoriju, tako da bih po svršenom školovanju mogao postati dobar kapelnik i učitelj muzike, i da bih mogao uspešno raditi na skupljanju naših narodnih muzičkih umotvorina i dovoditi ih u red modernih kompozicija…“. Prepoznat kao izuzetno darovit, Binički naredne godine dobija i drugu stipendiju od vojnog Ministarstva, za nastavak muzičkih studija, što će u kasnijem radu umnogome odrediti dalji pravac njegovog umetničkog rada. U Minhenu se Binički ženi Fridom Blank, koleginicom sa akademije, koja po udaji postaje Miroslava Binički, njegova verna umetnička saradnica, i istaknuti muzički pedagog.
Nakon završetka studija, Binički se vratio u Srbiju gde je postavljen za vojnog kapelnika i referenta za muziku pri vojnom Ministarstvu. Na toj dužnosti Binički je vodio brigu o školovanju kadrova vojne muzike, popunjavanju vojnih orkestara, premeštajima vojnih muzičara i nabavci instrumenata za sve vojne orkestre. Za celokupnu srpsku muzičku istoriju, ova 1899 godina bila je izuzetno značajna. Osnovao je prvi simfonijski orkestar u Srbiji pod imenom ,,Beogradski vojni orkestar“ i sa njim održao prvi umetnički koncert. Zajedno sa Stevanom Mokranjcem i Cvetkom Manojlovićem ubrzo osniva i prvu ,,Srpsku muzičku školu“ (današnja MŠ „Mokranjac“) u kojoj je Binički radio kao nastavnik pevanja. Muzičku teoriju je predavao direktor škole Stevan St. Mokranjac.
Posle prvog umetničkog koncerta koji je Binički priredio, Beograd i Srbija su mogli da osete dah jednog novog muzičkog vremena, koji je još uvek disao uticajem Otomanskih vremena. Baš zbog toga, Binički je počeo sa edukacijom muzičara i da unosi melodije i harmonije srpske duše, ali i da izvodi kompozicije inostrane muzike koje su u to vreme važile za najbolje.
Početkom 1904. Godine, pošto je vojni orkestar bio rasformiran zbog različitih problema,Binički osniva ,,Muziku kraljeve garde“, angažujući vojne muzičare iz različitih sastava sa najviše znanja i orkestarskog iskustva. Godine 1907, Muzika kraljeve garde postaje ,,Orkestar kraljeve garde“, ali se, postavši široko poznat i značajan kulturni faktor, orkestar i danas mnogo češće sreće u muzičkoj literaturi pod prvobitnim nazivom. U periodu do Prvog svetskog rata, delatnost Orkestra kraljeve garde i Stanislava Biničkog, imala je veliki uticaj na srpske muzičke prilike. Neki od tih koncerata su značajni datumi u našoj muzičkoj istoriji, jer je tada domaća publika bila u prilici da prvi put čuje neka od grandioznih dela klasične muzike, kakve su kompozicije Jozefa Hajdna ili L. V. Betovena. Među njima su i kompozicije sa hrišćanskom tematikom, oratorijumi „Sedam reči Hristovih“ Jozefa Hajdna za solo glas, hor i orkestar, kao i „Stvaranje sveta“ istog kompozitora, koji je izveden je 7. aprila 1908. godine u Narodnom pozorištu, a jedan od značajnih događaja, takođe u Narodnom pozorištu, je i „Opersko veče“ održano 10. novembra 1909. godine. Kruna svih dotadašnjih uspeha bilo je izvođenje „IX Betovenove simfonije“ za solo glasove, hor i orkestar, koje se odigralo 5. aprila 1910. godine u Narodnom pozorištu, uz učešće, za tu priliku, specijalno pripremljenog orkestra od 75 muzičara, koga su mahom činili muzičari Orkestra kraljeve garde, i preko 120 članova horskog ansambla, sačinjenog od članova više pevačkih društava. Dok je Binički rukovodio, gotovo, tromesečnim pripremama, i na kraju samim izvođenjem, Miroslava Binički je spremala soliste. O utisku sa te večeri, pored ostalih, reči hvale napisao je u „Srpskom književnom glasniku“ i, kompozitor i dirigent, Stevan Hristić koji je naveo da je Beograd napokon mogao da čuje IX Betovenovu simfoniju izvođenju jednog našeg orkestra u svom sjaju i lepoti koja ona nosi.
Stanislav Binički je u svojim delima najčešće koristio folklorne srpske motive. Njegovo najpoznatije delo je, prva u srpskoj muzici, opera Na uranku, opera u jednom činu iz 1903, na tekst Branislava Nušića, koja se smatra prvom srpskom operom sa elementima narodne muzike.
Autor je većeg broja kompozicija za vojne duvačke orkestre: uvertire Iz mog zavičaja, ciklusa narodnih pesama u obradi Na Liparu, ciklusa Pesme iz Južne Srbije i Mijatovke, vojnih marševa Na Drinu i Paradni marš. Smatra se da je najpoznatiji srpski marš, Na Drinu, Binički posvetio pukovniku Stojanoviću, koji je poginuo u Kolubarskoj bici.
Kompozicija je nastala 1914 godine, a tekst koji postoji sada i izvodi se uz ovu kompoziciju napisao je Miloje Popović Kavaja za potrebe filma „Marš na Drinu“. Binički je ovu svima prepoznatljivu kompoziciju, snažnog duha koja mnogima i danas daje motivaciju i obeležava skoro svaku vojnu ili nacionalnu svečanost, posvetio pre svega prvoj pobedi srpske vojske, koja je na Ceru do nogu potukla neuporedivo nadmoćniju austrougarsku vojsku. Ali pored toga, kompozitor je bio dirnut ne samo hrabrošću srpskog puka, već i junačkom pogibijom neustrašivog i omiljenog pukovnika Stojanovića. Kompozicija je veoma brzo stekla izuzetnu popularnost, posebno na Solunskom frontu, a izvodili su je i mnogi saveznički orkestri.
Komponovao je muziku za bajku Ljiljan i omorika, uvertiru za Vojnovićev Ekvinocio, muziku za pozorišne komade Put oko sveta, Nahod, Tašana i dr.
Krajem tridesetih godina dvadesetog veka, pozvan je kao uvažena ličnost da po prvi put čuje novopostavljena zvona na novoj, upravo završenoj crkvi Svetog Aleksandra Nevskog na Dorćolu u Beogradu. Prema zapisu u crkvenom letopisu Binički je, slušajući, u oduševljenju uzviknuo: „Eto konačno i Beograd dobi prava crkvena zvona“. To govori i o njegov om odnosu prema nacionalnom , ali i duhovnom nasleđu našeg naroda.
Stanislav Binički, kompozitor, dirigent, utemeljivač srpske opere, upokojio se u zimu 1942 godine. Srazmerno veličini njegovog dela, truda i posvećenosti svom narodu još uvek mu nije posvećena dovoljna pažnja. Njegova muzika nadahnjivala je i dizala moral srpskom narodu u najtežim ratnim trenucima, a to čini i dan danas. Čuveni „čika Staša“ ostao je zauvek u svojim delima, a i danas njegovo ime nosi Vojni orkestar Srbije koji u saradnji i sa drugim vojnim orkestrima gde sviraju srpski muzičari sa ponosom izvodi čuveni Marš na Drinu i podseća nas ko smo i kakvu istoriju imamo.
Ljiljana Popović
