- Na današnji dan, 12. decembra 1539. godine u Veneciji je umro štampar Božidar Vuković Podgoričanin. Rođen je u Đulićima kod Podgorice, u plemićkoj porodici. Nakon iskustva u Crnojevića štampariji, u Veneciji je osnovao ćiriličnu štampariju. Inovacijama u grafičkom postupku stvorio je osoben i prepoznatljiv stil, prihvaćen od brojnih majstora grafičke vještine. U tom poslu naslijedio ga je sin Vićenco Vuković. U štampariji Božidara Vukovića Podgoričanina, koji je Crnu Goru napustio zajedno sa Đurđem Crnojevićem, izašlo je devet knjiga u više izdanja.
Pretpostavlja se da je bio visoki državni činovnik – logotet, odnosno glavni pisar i rukovodilac Državne kancelarije na dvoru Ivana Crnojevića na Cetinju.
Božidar Vuković kazuje za sebe, da je otačastvom iz Podgorice.
Božidar Vuković je neumorno održavao veze s porobljenim srpskim krajevima, naročito s manastirom Mileševom i manastirima na Skadarskom jezeru. Njegove knjige rasturene su ne samo po srpskim crkvama nego su imale jakog uticaja i drugdje na evropskom istoku, sve do Baltika.
Prvenstveno je štampao knjige religioznog sadržaja, ukupno devet njih. U Veneciji je stekao izuzetnu popularnost i društveni ugled zbog čega je dobio titulu plemića „Svetog rimskog carstva“ i naziv „Gospodin“.
Štampajući za svoj narod knjige Božidar Vuković je isticao da njima želi da bude „hristijanom na polzu“. Neumorno je stoga, u njihovim predgovorima i pogovorima, ponavljao konstataciju o oskudici i uništenju srpskih knjiga po manastirima i crkvama, opustošenim od „inovjernih“.
Pored toga „dušepoleznog“ i religioznog karaktera, njegovo je preduzeće nesumnjivo imalo i očevidne rodoljubive motive. Njima je Vuković dao takođe nešto mjesta u propratnim tekstovima s kojima je svoje knjige otpravljao u svijet. Vidjeći, kaže on tako u pogovoru svoga Molitvenika, da Germani, Grci i ostali narodi („i inije jeziki“) sastavljaju „na tipare“ (tj. štampaju) „božstv’nija pisanija“, zaželio je jako „i naša srbskaja, i blgarskaja takožde, na tipareh s’staviti“.
Svoja izdanja Božidar Vuković nije, razumije se, pripremao sam. Oko Molitvenika i Mineja se „trudio…jerođakon Mojsi ot serbskije zemlji otčstvom že ot mjesta naricaemago Budimlja“. Najposle su mu Oktoih petoglasnik realizovali „sveštenici Teodosije i Genadije paraeklisari monastira svetago Savi srbskago iže jes v Mileševo otč’stvom že ot mjesta Prijepolja“.
Svoje duboko rodoljublje Božidar Vuković bio je namislio da zasvjedoči i na jedan sasvim naročit način. Kad mu se smrt sasvim približila isticao je naročito, u predgovoru Mineja da želi da štampariju („sije tipare“) iznese „v svoje ot’čstvo“, ne bi li se tamo našao neko da se, poslije njega, „potrudi radi božstv’nih crkvah da isplni koliko bude volja božja nedostatčstvo svetih knig“. Da je ta Vukovićeva namjera ostvarena, bila bi to druga štamparija na tlu Crne Gore, poslije one Đurđa Crnojevića. Koliko je Vuković ozbiljno nosio u sebi ovu misao, vidi se najbolje iz prve redakcije njegovog testamenta. U tom testamentu on je ostavljao „manastirima na jezeru Skadra… sve one knjige rukom pisane i sve kalupe za štampanje, i onu opremu koja se nađe za pomenutu štampu, olovne forme i intaljirane figure (drvoreze) i sve što bude.. .“ Iz nekih svojih razloga, kasnije je tu misao napustio i štampariju je, po njegovoj smrti, zajedno s ostalim dobrima, naslijedio njegov sin Vicko Vuković, koji će i sam, na izvjestan način, ući u istoriju srpske knjige kao njen izdavač i štampar.
Božidar Vuković je sahranjen po sopstvenoj ženji u manastiru Sv. Bogorodice na ostrvu Starčevo u Skadarskom jezeru. Njegova spomen bista nalazi se u Podgorici.
- Na današnji dan, 12. decembra 1958. godine umro je Milutin Milanković, srpski matematičar, astronom i geofizičar.
Milutin Milanković je bio srpski matematičar, geofizičar, građevinski inženjer, klimatolog, astronom, osnivač katedre za nebesku mehaniku na Beogradskom univerzitetu i svjetski uvažavan naučnik, poznat po teoriji ledenih doba, koja povezuje varijacije zemljine orbite i dugoročne klimatske promene. Smatra se osnivačem matematičke klime i klimatskog modeliranja.
Milanković je rođen u Dalju, blizu Osijeka. Pohađao je Bečki tehnološki institut (Veliku školu), gdje je diplomirao građevinu , a zatim i stekao doktorat iz tehničkih nauka 1904. godine kao prvi Srbin. Gradio je brane, mostove, vijadukte, akvadukte i druge građevine od armiranog betona, u tadašnjoj Austro-Ugarskoj. Milanković je nastavio da se bavi građevinom u Beču a onda mu je ponuđena katedra primijenjene matematike na Beogradskom univerzitetu. Tek što se Milanković doselio u Beograd, uslijedili su burni događaji: Balkanski ratovi, a zatim i Prvi svjetski rat. Kada je izbio rat (tek što se oženio), Austro-Ugarska vojska je internirala Milankovića u Budimpeštu, gdje mu je bilo dozvoljeno da radi u biblioteci Mađarske akademije nauka.
Pred sam početak rata u Jugoslaviji, 1941. godine završeno je štampanje obimnog i najznačajnijeg dela Kanon osunčavanja zemlje i njegova primjena na problem ledenih doba, na 626 strana, objavljenog u izdanjima Srpske kraljevske akademije. Ovo djelo je prevedeno na engleski jezik.
Kritike Milankovićeve teorije ledenih doba počele su 50-ih godina dvadesetog vijeka. Kritike su potekle uglavnom od meteorologa koji su tvrdili da su insolacione promjene zbog promjena u zemljinoj orbiti isuviše male da značajnije izmijene klimatski sistem. Ipak, kasnih 60-ih. i 70-ih, istraživanja sedimenata duboko u morima dovela su do široke potvrde Milankovićevih stavova, jer su otkriveni orbitalni ciklusi (100.000 godina), koji se blisko poklapaju sa dugoperiodiočnim promjenama. Naučni genije Milutina Milankovića dobio je nesumnjivo međunarodno prizanje 1976. godine kada su u časopisu „Nauka“ objavljeni konačni rezultati opsežnog petogodišnjeg projekta čiji je predmet bio da da odgovor na pitanje jesu li Milankovićevi proračuni tačni ili ne. Tada je utvrđeno da su varijacije Zemljine orbite indikacije ledenih doba. Milankovićevi radovi su postali predmet intenzivnog izučavanja timova stručnjaka budući da je njegov rad duboko zadirao u probleme ne jedne već više naučnih disciplina.
Kao dodatak naučnom radu, Milanković je uvijek pokazivao veliko interesovanje za istorijski razvoj nauke. Napisao je knjigu o istoriji astronomije, kao i dvije knjige za širu čitalačku publiku: prva „Kroz vasionu i vjekove“ govorila je o razvoju astronomije, a druga “Kroz carstvo nauka“, bavila se razvojem nauka.
Milutin Milanković je u svom bogatom stvaralačkom životu uradio i predložio, između ostalog, reformu gregorijanskog i julijanskog kalendara, koja je vodila izgradnji jedinstvenog, do sada najpreciznijeg kalendara (Milankovićev kalendar) i koja je prihvaćena na Svepravoslavnom kongresu u Carigradu 1923. godine.
Kada su nemačke okupacione vlasti u Drugom svjetskom ratu 1941. godine tražile od profesora Beogradskog univerziteta da potpišu Apel srpskom narodu (i podrže okupaciju zemlje), Milutin Milanković je jedan od nekolicine profesora koji je odbio da to učini.
Po završetku Drugog svjetskog rata i komunističke revolucije, Sud časti Beogradskog univerziteta je procjenjujući podobnost Milutina Milankovića, za novi poredak, donio sledeću karakteristiku u kojoj se priznaje da se Milanković istakao kao odličan stručnjak i naučnik koji se bavi astronomijom i nebeskom mehanikom, ali je „vrlo star i o nekom njegovom ličnom razvoju nema ni govora. Po političkoj orijentaciji pripada poznatoj matematičkoj kliki… Marksizam-lenjinizam uopšte ne poznaje niti pokazuje ikakav interes. Smatramo da je naš politički neprijatelj i da će kao takav umrijeti. Može se iskoristiti kao nastavnik i naučnik“.
Milutin Milanković je jedan od najcitiranijih naučnika (svih vremena) u svijetu.
