Kina

Ljetopis, 19. februar

Ime: Ljetopis 19.02.2019 (1800 Napoleon Bonaparta prvi konzul Francuske, 1997 umro Den Sjaop Ping); Opis: Ljetopis, 19. februar Tip: audio/mpeg
  • Na današnji dan, 19. februara 1997. godine umro kineski državnik Deng Sjaoping, glavni arhitekta privrednih reformi i silovitog ekonomskog uspona Kine krajem XX vijeka.

KinaNajmnogoljudnijom zemljom svijeta rukovodio je od 1978. godine, posljednju zvanične rukovodeće funkciju napustio je 1990. godine, ali je njegov presudan uticaj ostao nesporan do smrti.

Kina je bila svjetski lider u nauci i tehnologiji do Ming dinastije. Četiri velika otkrića Kine: pravljenja papira, kompasa, baruta i štamparstvo su se proširile širom Azije i Evrope. Međutim, kineske naučne aktivnosti su se smanjile u XIV vijeku. Za razliku od naučnika u Evropi koji su prošli kroz naučnu revoluciju, srednjovjekovni kineski mislioci nijesu pokušali da redukuju observacije prirode na matematičke zakone, i nijesu formirali školovanu zajednicu koja bi mogla da ima kritičko mišljenje i mogla da preispituje naučni doprinos drugih. Kinesko društvo se koncentrisalo na literaturu, umjetnost, javnu administraciju, dok se nauka i tehnologija smatrala trivijalnim i manje bitnim.

Građanski rat u Kini se završio 1949. godine pobjedom Komunističke partije, a napori da se organizuje nauka u tehnologija bili su zasnovani na modelu Sovjetskog Saveza. Kulturna revolucija (1966-1976. godine) imala je katastrofalan uticaj na kinesku nauku i istraživanja, jer su naučnici bili proganjani a ulaganje u istraživanja i obrazovanje je bilo redukovano. Nakon smrti Mao Cedunga 1976. godine i kraja Kulturne revolucije, Deng Sjaoping i novo kinesko rukovodstvo počinje sa reformama ka stvaranju tržišne privrede uz određenu ulogu države. Kolektivizacija poljoprivrede je napuštena, zemljišni posjedi su privatizovani a trgovina sa inostranstvom je postala glavna orijentacija države, zbog čega su stvorene posebne privredne zone. Neefikasna državna preduzeća su restrukturisana a neprofitabilna su odmah zatvorena što je dovelo do velikih otpuštanja radnika. Za današnju Kinu je karakteristično postojanje tržišne privrede zasnovane na privatnom vlasništvu, i ona je jedan od najboljih primjera državnog kapitalizma. Država i dalje ima glavnu ulogu u strateškim privrednim granama kao što su energetika i teška industrija ali se broj privatnih preduzeća povećava ogromnom brzinom. Od početka ekonomske liberalizacije 1978. godine, Kina ima jednu od najbrže rastućih privreda svijeta. Rast njene privrede uglavnom se zasniva na investicijama i izvozu. Visoka produktivnost, niski troškovi rada i relativno dobra infrastruktura omogućili su joj da postane svjetski lider u proizvodnji.

 

  • Na današnji dan, 19. Februara 1800. godine Napoleon Bonaparta se proglasio prvim konzulom Francuske.

NapoleonNapoleon Bonaparta je jedna od najkontroverznijih ličnosti moderne istorije. Mnogi površni ljudi ga upoređuju sa Hitlerom samo zato što je bio autokrata i osvajač. Njih dvojica nijesu isti. Napoleon jeste bio autokrata i osvajač, ali je takođe bio i zagovornik slobode, jednakosti i bratstva. Francuska revolucija, koja je pokrenuta 1789. godine prelomni je događaj moderne istorije Evrope i čovječanstva. Prije i poslije njega ništa nije bilo isto, iako je zapravo mnogo toga ostalo isto. Pitanje o tome da li su proklamovani sloboda, jednakost i bratstvo zaista došli među Francuze a kasnije i ostale Evropljane, još uvek je otvoreno. Francuska revolucija je korjenito promijenila društvene i političke odnose, psihološki doživljaj svijeta, državu kao takvu. Prvo Francusku, a onda i ostale zemlje. Feudalizam je vremenom ukinut, cio sistem je modernizovan. Međutim, bilo je možda malo prerano za demokratiju jer je Prvoj francuskoj republici nedostajala postojanost pravca, a narodu čvrsta ruka. Ona se pojavila u svojstvu Napoleona Bonaparte, Korzikanca koji se probio kroz revolucionarne vojne redove i postao general a nakon državnog udara a kasnije se krunisao se za imperatora. Njegovu vladavinu obilježilo je trajno ratovanje protiv Velike Britanije, Austrije, Pruske i Rusije. Dobio je praktično sve bitke do 1812. godine, od kojih su mnoge ušle u anale vojevanja pa se i danas izučavaju na akademijama. Serija vojnih uspjeha bila je rezultat njegove sposobnosti da primjenjuje enciklopedijsko znanje konvencionalne vojne misli na situacije u realnom svijetu. To je on pokazao kreativnim korišćenjem artiljerijske taktike, pa je artiljeriju koristio kao mobilnu silu, koja je podržavala napredak pješadije. On je to ovako opisao „Ja sam se borio u šezdeset bitaka i nijesam naučio ništa što prije toga nisam znao“. Bio je majstor i špijunaže i obmane i imao je poseban smisao za to kada treba da udari. Često je dobijao bitke tako što je koncentrisao svoje snage, a da neprijatelj nije bio toga svjestan. Za tu svrhu je koristio špijune da bi sakupio informacije o neprijatelju, a vješto je sakrivao raspoređivanje svojih snaga. Za godinu dana Napoleonovog pohoda ostvario je najveće prodore po tradicionalnim normama XVIII vijeka, a taj njegov pohod označavao je novu eru u istoriji ratovanja. Francusko carstvo je uspostavljalo čitav niz marionetskih kraljevina. Ipak, i pored tog monarhističkog sistema uprave, države su bile liberalne i sekularne, moderne u svakom smislu, sa građanskim zakonicima koji su iz korjena promijenili društvene odnose u zemljama u kojima su uvedeni, baš kao što se prethodno desilo u Francuskoj.

A onda je došao katastrofalni pohod na Rusiju koji se završio fijaskom, pa je nakon dvije godine koalicija gorepomenutih država Napoleona zbacila sa vlasti i prognala na Elbu. On je sa ovog ostrva pobjegao, vratio se na tron, i kod Vaterloa sukobio sa istim neprijateljima. Umalo nije pobijedio jer moglo je da prevagne i na njegovu stranu.

Napoleon je zatvoren i prognan na britansko ostrvo Svetu Jelenu (2.800 kilometara od Gvinejskog zaliva u južnom Atlantiku). Dok je bio na Svetoj Jeleni pisao je memoare. Umro je 1821. godine.