- Na današnji dan, 5. decembra 1931. godine Hram Hrista Spasitelja u Moskvi je uništen po nalogu Staljina.
„Narode ruski! Junačko potomstvo hrabrih Slovena! Ti si nebrojano puta salomio zube onih lavova i tigrova, koji su se na tebe ustremili da te progutaju. Priberi se i pođi sa časnim krstom u srcu i oružjem u ruci, pa ćeš odoljeti svakoj ljudskoj sili i napasti“, manifest je cara Aleksandra I koji stoji na jednoj ploči u Hramu Hrista Spasitelja u Moskvi.
Iako lijep, doživio je i preživio strašnu sudbinu, ali je ostao svjedok velike pobožnosti i snage ruskog naroda. Izgradnja prvog hrama je trajala 44 godine, a gradila su ga četiri cara.
Komunističke vlasti su za vrijeme Staljina eksplozivom uništile hram, a Nikita Hruščov je poslije smrti Staljina naredio da se na tom mjestu izgradi gradski bazen.
U njemu je održana služba posvećena otkrivanju spomenika Gogolju, a Čajkovski je specijalno za osveštenje komponovao čuvenu uvertiru „1812“. Prvobitni hram je podignut u čast pobjede ruskog naroda nad Napoleonom.
Istog dana kada je poslednji francuski vojnik napustio tlo Ruske imperije, 1812. godine car Aleksandar I je u Viljnusu potpisao ukaz o izgradnji hrama u Moskvi „u znak zahvalnosti Bogu koji je spasio Rusiju od propasti“.
Kako se dan pobjede poklopio sa Božićem, glavni oltar Hrama je posvećen Roždestvu Hristovom. Pet godina kasnije je udaren kamen temeljac, i to u dijelu grada odakle se pruža pogled na cio grad. Međutim, kada umire car Aleksandar I, mijenja se plan izgradnje.
Novi car Nikolaj I je odlučio da Hram gradi na drugom mjestu. Kamen temeljac je udaren 1839. godine i njegova gradnja je trajala 44 godine.
Konačno, hram je osveštan na Vaskrs 1883. godine, uz prisustvo cijele carske porodice na čelu sa Aleksandrom III.
Za vrijeme carske Rusije Hram Hrista Spasitelja je bio glavna moskovska crkva.
Život ovog hrama je ugašen u podne 5. decembra 1931. godine. Boljševičke vlasti su mnogim crkvama prenamijenile ulogu ili ih prosto srušile, kao što je bio slučaj sa ovim hramom.
Hram Hrista Spasitelja je, po direktnom naređenju Staljina, a pod ličnom komandom poznatog političara tog doba Lazara Kaganoviča, razoren eksplozivom jer se boljševičkim vlastima učinilo da bi mjesto Hrama, zbog svoje blizine Kremlju, bilo pogodna lokacija za izgradnju spomenika socijalizmu, poznat kao Palata sovjeta.
Zanimljivo je da boljševici nijesu mogli hram iz prve da sruše, pa je novo dizanje u vazduh bilo odloženo za pomenuti 5. decembar. Palata sovjeta je trebala da predstavlja pravo svjetsko čudo.
Planirano je da zgrada bude visoka 415 metara, čime bi postala ne samo najviša zgrada u Moskvi, već u cijelom svetu. Dodatnu grandioznost i visinu trebalo je da nadogradi statua Vladimira Iljiča Lenjina na vrhu zgrade.
Ali, ona nikad nije izgrađena jer su stalno nailazili na probleme u gradnji. Konačno, izbio je i Drugi svjetski rat, a nedugo po završetku istog umro je i Staljin.
Nikita Hruščov je naredio da se na mjestu hrama izgradi gradski bazen.
Punih 40 godina Moskovljani su ovdje dolazili na kupanje, sve dok nije donijeta odluka da se Hram Hrista Spasitelja ponovo izgradi, tačno prema projektima iz XIX vijeka.
Hram je osveštan 2000. godine i može da primi 10.000 vjernika.
Rusi su posebno ponosni na ovaj Hram, jer svjedoči o njihovoj veličini i snazi.
U carskoj Rusiji, sve do Oktobarske revolucije, bilo je oko 78.000 hramova. Međutim, sovjetske vlasti su veći dio pretvorile u kasarne, zatvore, javne toalete ili magacine, a ne mali broj srušili eksplozivom.
- Na današnji dan, 5. decembra 1978. godine u Iranu je izbio talas protesta koji su protiv šaha Reze Pahlavija podstakle islamske vjerske vođe. Zbog štrajkova, proizvodnja nafte je smanjena gotovo na polovinu.
Iranska revolucija (takođe poznata kao Islamska revolucija) je bila revolucija koja je transformisala Iran iz kraljevine pod vođstvom šaha Reze Pahlavija, u islamsku republiku pod ajatolahom Homeinijem, vođom revolucije i osnivačem islamske republike.
Malo je događaja u istoriji koji su izazvali takve posledice kao što je iranska revolucija. Mada su poređenja sa francuskom i boljševičkom pretjerana, sigurno je da je ta revolucija promijenila mnogo u regionu koji je jedan od najnestabilnijih krajeva svijeta.
Znaci oluje bili su vidljivi mnogo prije. Još od kada je stupio na tron, nasleđujući svog oca koga su 1941. godine protjerali Sovjeti i Britanci zbog pretjeranih simpatija koje je pokazivao prema nacizmu, Reza Pahlavi bio je figura kojom su mahom manipulisali Britanci. Iranom je u to vrijeme praktično upravljala Anglo-iranska naftna kompanija, a i ono malo novca koje je Iran od nafte dobijao prelivao se u džepove šaha i ljudi u njegovom okruženju. Kada je 1951. godine za premijera izabran Mohamad Mosadeg, nacionalizovao je Anglo-iransku naftnu kompaniju, pošto su Britanci odbili ponudu da prihod od nafte pravednije dijele. Britanci su se obratili za pomoć novoj svetskoj sili, Sjedinjenim Američkim Državama. CIA je u saradnji sa šahom organizovala puč koji je srušio Mosadega, a taj traumatični događaj koji Iranci nijesu zaboravili bio je klica onoga što će se desiti 25 godina kasnije.
Reza Pahlavi pokušao je da sprovede neke reforme i modernizaciju, ali vrijeme njegove vladavine ostaće upamćeno mnogo više po korupciji i teroru, u kome se naročito isticala šahova tajna policija Savak.
Skok cijena nafte 1974. godine je u iransku državnu blagajnu utjerao mnogo novca – samo za godinu dana prihod je od četiri narastao na 20 milijardi dolara. Obični Iranci od toga nijesu imali mnogo koristi jer je veći dio novca otišao u ruke američkih trgovaca oružjem.
Rijetko koji vladar je uspio da protiv sebe okrene tako široku opozicionu koaliciju kao Reza Pahlavi. Protiv njega su na kraju vladavine bili gotovo svi, od tvrdokornih islamista i onih koji su se zalagali za liberalno-demokratski islam, preko liberala, do ortodoksnih ljevičara. Šah je silom gušio glasove protesta, a džamije i druge religijske organizacije postale su baza otpora.
Nezvanični lider opozicije bio je ajatolah Homeini, čovjek koji je zbog skromnog načina života u očima ljudi bio sušta suprotnost šahu. Opoziciono djelovanje počeo je suprotstavljanjem šahovim reformama, a naredbu da Amerikanci budu oslobođeni odgovornosti za svaki prekršaj učinjen u Iranu osudio je riječima da su „Iranci manje od pasa za Amerikance, jer i onaj ko ubije psa u Americi može biti osuđen, dok Amerikanac u Iranu može ubiti Iranca bez problema“. Poslije toga je protjeran u Tursku, odakle odlazi u Irak, pa u Francusku, iz koje će se vratiti u zemlju poslije šahovog pada.
Masovne ulične demonstracije počele su 1978 godine. Stotine demonstranata ubijene su u sukobima sa vojskom i policijom narednih mjeseci na ulicama Teherana i ostalih iranskih gradova. Kada je šah na kraju pokušao da s opozicijom pregovara, bilo je kasno. Pobjegao je iz Irana 1979. godine, a umro je sledeće godine u Egiptu. A na teheranski aerodrom trijumfalno je sletio ajatolah Homeini.
Za vrijeme borbe protiv šaha Homeini i njegovi najbliži saradnici nijesu u prvi plan isticali ideje o stvaranje islamske republike, vladavini sveštenstva i uvođenju islamskih zakona, pretpostavljajući s pravom da bi bili loše primljeni u šarolikoj opoziciji koju je vezivala jedino mržnja prema šahovom režimu. U euforičnoj atmosferi poslije rušenja šaha, uz ugled koji je Homeini uživao u narodu, na referendumu je izglasana prva islamska republika u svijetu, sa Homeinijem kao vrhovnim liderom.
Revolucionarna groznica je dovela do još jednog događaja koji je odjeknuo svijetom. U novembru 1979. godine nekoliko stotina revolucionarnih gardista provaljuje u ambasadu SAD u Teheranu i za taoce uzima 52 službenika. Homeini je blagoslovio opsadu koja je potrajala 444 dana, a pokušaj Amerikanaca da oslobode taoce završio se fijaskom, pošto su helikopteri koji su prevozili komandose pali u pustinju u centralnom Iranu.
