Kalemegdan

Ljetopis, 8. januar 2019

Ime: Ljetopis 08.01.2019 (1807 oslobodjen Beograd, 1324 umro Marko Polo); Opis: Ljetopis, 8. januar Tip: audio/mpeg
  • Na današnji dan, 8. januara 1807. godine srpski ustanici su u Prvom srpskom ustanku zauzeli Kalemegdansku tvrđavu u koju su se Turci sklonili nakon zauzimanja Beograda. Beograd je poslije 380 godina ponovo postao prijestonica srpske države. Šest godina kasnije, nakon sloma ustanka Turci su ponovo osvojili Beograd.

KalemegdanKada su oslobodioci 1807. godine ušli u Beograd, zatekli su manje-više napušteno i krajnje zapušteno i uništeno naselje. Grad je tada imao oko 10.000 stanovnika, a prema austrijskim izvorima, oko 4.000 ljudi bilo je sposobno da nosi oružje.

Simbol Beograda, tvrđava na ušću Save u Dunav, mjesto koje je vjekovima bilo strateška tačka mnogih vojski i država. Ime Kalemegdan u prevodu znači “tvrđava na polju”, a zbog velikih okršaja istočnih i zapadnih sila na ovim prostorima, Kalemegdan se još zvao i “Kapija ratova“.

Beogradska tvrđava ili Kalemegdan pripovijeda priču o bijelom gradu i njegovoj slavnoj istoriji, noseći ožiljke pobjeda koje su uvijek plaćane visokom cijenom.

Istorija Kalemegdana je usko povezana sa istorijom Beograda i cijelog regiona. Zbog povoljnog geografskog položaja, na ušću dveju rijeka, pretpostavlja se da je Beograd bio naseljen već u neolitskom periodu. Skoro 300 godina prije nove ere na ovom području su živeli Skordijsci (Keltsko pleme) koji su se ukrštali sa lokalnim Ilirima i Tračanima. Njihovo postojanje se potvrđivalo i kroz ime grada Singidunum (Singi – okrugao, dunum – keltska riječ za grad).

Početkom prvog vijeka nove ere Rimljani su u Beoradu uspostavili prvi vojni kamp. Kao grad koji se nalazio na granici carstva značaj Beograda je rastao vremenom a time i značaj njegovog utvrđenja. Ostaci prvih rimskih utvrđenja se mogu vidjeti i danas u pojedinim djelovima Kalemegdana.

Kada je veliko castvo podijeljeno na Zapadno rimsko carstvo i Istočno rimsko carstvo, Beograd je pao pod vladavinu Istočnog rimskog carstva, odnosno Vizantije. Godine 411. Huni u potpunosti uništavaju Beograd. Nakon pada Huna grad je mijenjao vladare nebrojano puta.

Beograd je bio prijestonica Srpske despotovine, tokom vladavine despota Stefana. On počinje da gradi i obnavlja Beograd i 1405. godine u njega premješta svoju prijestonicu. Tokom njegove vladavine, gradska površina opasana bedemima se udesetostručila, a sam grad je doživio ekonomski i kulturni procvat.

U petnaestom vijeku Otomansko carstvo je zauzelo Balkan, osvajajući Srbiju dolaze pred zidine Beograda. U narednih par stotina godina Beograd je mijenjao gospodara nekoliko puta, između Turaka i Austrougarskog carstva, pošto se sam grad nalazio na granici između ova dva carstva.

Godine 1807. Beograd je uspio da se izbori za slobodu. Ipak sloboda je bila kratkog daha pošto je grad ubrzo ponovo okupiran. Beograd je konačno oslobodio Miloš Obrenović.

Beogradska tvrđava je često bombardovana za vrijeme Prvog svjetskog rata zajedno sa ostatkom grada iz razloga što se Beograd nalazio na granici između Srbije i Austrougarske. U nekoliko bezuspješnih navrata neprijatelj je pokušao da osvoji grad. Od samog početka vojne agresije, jula 1914, Beograd i njegova tvrđava su bili uspješno odbranjeni tokom nekoliko napada udruženih Njemačkih i Austougarskih snaga. I pored junačkog otpora i velikih žrtava branilaca Beograd je pao pod trogodišnju okupaciju oktobra 1915. godine.

Za vrijeme Drugog svjetskog rata Beograd i Kalemegdan bivaju teško oštećeni u bombardovanjima od strane fašističke Njemačke kao i savezničkih snaga.

 

  • Na današnji dan, 8. januara 1324. godine umro je italijanski istraživač Marko Polo. Marko Polo je bio venecijanski trgovac i istraživač, koji je, sa ocem i stricem bio jedan od prvih Evropljana sa zapada koji su putovali Putem svile do Kine.

Marko PoloOn je naučio trgovačku profesiju od oca i strica, Nikola i Matea, sa kojima je započeo epsko putovanje kroz Aziju, s koga su se vratili nakon 24 godine.

Marko Polo nije bio prvi Evropljanin koji je dospio do Kine, ali je bio prvi koji je ostavio detaljnu hroniku svojih iskustava. Njegova knjiga je inspirisala Kristofera Kolumba i mnoge druge putnike. Postoji znatna količina literature bazirane na Polovim zapisima; on je isto tako imao uticaja na evropsku kartografiju.

Otac Nikolo i stric Mateo bili su trgovci koji su išli po istoku. Njih dvojica su krenuli put Azije i stigli u Kinu, u blizini Pekinga. Kada su se vratili kući, donijeli su pismo za papu: pismo je bilo od tamošnjeg vladara Kublaj-kana (unuk Džingis-kana), u kojem je on zamolio da učeni ljudi dođu kako bi podučavali u njegovom carstvu. Mateo i Nikolo Polo su sa papinim odgovorom krenuli do Kublaj-kana 1271. godine. Ovoga puta, Nikolo je poveo i svog sina Marka. Mladić je ubrzo postao miljenik, a zatim i savjetnik Kublaj-kana. Tokom 17 godina službovanja Kublaj-kanu, Marko Polo se upoznao sa velikim prostranstvima Kine i brojnim dostignućima ove civilizacije, od kojih su mnoga bila ispred onoga što je do tada otkriveno u Evropi. Prema priči, tokom boravka u Kini Marko Polo je tri godine bio i guverner kineskog grada Jangkoua.

Marko je za 17 godina službe kod Kublaj-kana obišao mnoge zemlje Dalekog istoka, sve do današnje Burme i Vijetnama. 1292. godine Marku, njegovom ocu i stricu se pružila prilika da se vrate nazad. Nakon tri godine putovanja stižu u Veneciju. Prešli su 25.000 kilometara i 24 godine bili odsutni iz Venecije.

Po povratku iz Kine porodica Polo se nastanila u Veneciji gdje su postali senzacija i svojim pričama o dalekoj Kini privlačili gomile slušalaca. Ipak, malo im je ko vjerovao. U međuvremenu, nemirni duh odveo je Marka u pomorsku bitku 1298. godine, kod današnje Korčule gdje je bio zarobljen. Tokom sukoba, on je bio kapetan venecijanske galije. Nekoliko mjeseci koje je proveo u zatvoru Marko je iskoristio tako što je, osobi sa kojom je dijelio zatvorsku ćeliju, izdiktirao detaljan opis svojih putovanja u nepoznate djelove Dalekog istoka. Njegova knjiga „Il Milione“ uskoro je prevedena na mnoge evropske jezike. Međutim, problem s tom knjigom nastaje u narednom periodu-original je izgubljen, a do naših vremena stiglo je nekoliko verzija koje su često protivrječne, zbog toga što štampa nije postojala u Evropi, pa je bilo razlika u transkripciji. U svakom slučaju, originalna knjiga je postigla veliki uspjeh u svoje vrijeme-prosto nevjerovatno dostignuće za period kada štamparska tehnika još nije bila poznata u Evropi.

Markova knjiga „Il Milione“ je imala presudan značaj u doba velikih geografskih otkrića. Geografske karte Dalekog istoka su vjekovima pravljene po njegovim putopisima.

Poznato je da je Kolumbo posjedovao jedno latinsko izdanje Markove knjige i bilješkama koje je pravio tokom putovanja upoređivao vlastita otkrića sa mjestima koja je Marko opisao.

Dok je Marko Polo ležao na samrtnoj postelji, porodica ga je molila da prizna da je izmislio svoje priče. Odbijajući tu molbu on je navodno rekao: „Rekao sam samo polovinu onoga što sam vidio“. Dok većina istraživača vjeruje da je Marko Polo stigao do Kine, nedavno su se pojavila mišljenja da on zapravo nije stigao toliko daleko i da je samo preričavao informacije koje je čuo od drugih. Skeptici naglašavaju, među brojnim greškama, da Marko Polo nije pomenuo kinesko pismo (veoma različito od bilo kog evropskog), štapiće za jelo, čaj, a da se ne govori o tome što nije pomenuo veliki Kineski zid. Takođe, kineske zabeleške iz tog vremena ga uopšte ne pominju, uprkos činjenici što je Marko tvrdio da je bio u službi Kublaj-kana- što je zbunjujuće, imajući u vidu da se u Kini bilježilo sve što se dešavalo na dvoru. S druge strane, Marko opisuje druge aspekte života na Dalekom istoku u mnogo detalja- papirni novac, veliki kanal, strukturu mongolske armije, tigrove, imperijalni poštanski sistem. Takođe Japan naziva kineskim imenom Cipang. Taj pomen Japana smatra se prvom pojavom te zemlje u zapadnoj literaturi.

On je umro 1324. godine i sahranjen je u crkvi San Lorenco u Veneciji.