Peti Trg od ćirilice u Herceg Novom, koji je počeo danas i trajaće do 28. avgusta, održava se u znaku velikih crkveno-narodnih godišnjica kao „pouzdanih putokaza narodnog opstanka“: 820 godina manastira Hilandara Svetog Simeona Mirotočivog i Svetog Save, 680 godina od upokojenja Svetog arhiepiskopa Danila Drugog, 300 godina Topaljske opštine – komunitadi, 150 godina od rođenja pjesnika Alekse Šantića, 110 godina od upokojenja spisatelja Sima Matavulja, 120 godina od rođenja pjesnikinje Desanke Maksimović i 60 godina od upokojenja spisateljice Isidore Sekulić.
Ova tradicionalna manifestacija, koja je posvećena očuvanju srpskog jezika i ćiriličnog pisma, okupiće, kako je najavljeno, brojne umjetnike, istoričare, filozofe, lingviste i duhovnike. Biće održani okrugli stolovi o najaktuelnijim temama.
Manifestacija je počela na dan kada naša Crkva slavi Svetog proroka Iliju, 2. avgusta u 9.00 časova, Svetom liturgijom u Sabornom hramu Vaznesenja Gospodnjeg – crkvi Svetoga Spasa na Toploj. Večeras u 21 čas održaće se pripremno veče na Trgu hercega Stjepana (tzv. ”Belavista”) pod nazivom Pjesan svetosavska: Junačka pjesan narodna starijih vremena, Pjesan pjesnika srpskih i Pjesnapoj narodni novijih vremena .
Junačka pjesan narodna starijih vremena počeće pozdravnim slovom pjesnika Radomir Uljarević i narodnom pjesmom Igumane Savo i sedam patrijar’a iz treće knjige zbirke Teofila (Bogoljuba) Petranovića. U nastavku, u okviru Pjesan pjesnika srpskih, svoju poeziju govoriće Novica Đurić, Milica Bakrač, Ranko Radović, Milica Kralj, Milenko Šarac, Milutin Mićović, Bećir Vuković, Radomir Uljarević, Budimir Dubak. U trećem dijelu Pjesnapoj narodni novijih vremena u izvođenju Danice Crnogorčević i pojci hora Roždestvo iz Bijele.
Svečano otvaranje Trga od ćirilice održaće se u petak, 3. avgusta u 21 čas, u porti crkve Svetoga Spasa na Toplo i biće posvećeno 300 godina Topaljske opštine – komunitadi. Trg će otvoriti Njegovo preosveštenstvo Episkop dioklijski g. Metodije, pozdravnu riječ proizneće gradonačelnik Herceg Novog g. Stevan Katić a svečano slovo o staroj topaljskoj opštini kazaće dr Goran Komar. Odlomke iz starih topaljskih isprava govoriće Dragana Vlaović a veče će upotpuniti i hor „Roždestvo“ iz Bijele i Danica Crnogorčević.
Slava Herceg Novog, Prenos moštiju Svetog Arhiđakona Stefana, biće proslavljena 15. avgusta Svetom liturgijom, a uveče će, kako je planirano, na Kanli Kuli biti održano veče ruske i srpske narodne pjesme i igre.
Na praznik Preobaženja Gospodnjeg spomenovaće se stogodišnjica mučeništva posljednjeg ruskog cara i posljednjeg zemljaskog zaštitnika pravoslavnih hrišćana.
Trg ćirilice završiće se u utorak 28. avgusta prazničnom Svetom liturgijom u Hramu Uspenja Presvete Bogorodice u manastiru Savina.
Na pres konferenciji, koju su organizovali IIU Svetigora, Crkvena opština topaljsko-hercegnovska, Udruženje književnika Crne Gore i Udruženje knjižara i izdavača Crne Gore, kojom je i naajvljena ova manifestacija, protojerej Nikola Todorović kazao je da nas Trg od ćirilice, kao značajna projava životvorne srpske pravoslavne duhovnosti i kulture, poziva i ove godine na sva svetosavska zvona da u sveštenoj i časnoj prošlosti svoga krstonosnog naroda tražimo i otkrivamo svjetlost spasenja Hristovog, živo nadahnuće i spasonosne odgovore na mnoga pitanja.
U nastavku donosimo detaljan program 5. Trga od ćirilice
*********
NEDJELJA PRVA – NA PUTU HRISTOVOM
PUTOKAZI NARODNOG OPSTANKA
(od 2. avgusta do 9. avgusta)
Predstavljanja sadržaja Trga od ćirilice počinju uglavnom u 21. 00 u porti crkve Svetog Spasa na Toploj ili na Trgu hercega Stjepana/Šćepana, jednoga od osnivača grada Herceg Novog, izuzetno na Kanli kuli i u manastiru Savini.
2. avgust, četvrtak – Sveti prorok Ilija (20. juli po crkvenom kalendaru),
9:00 časova, Sveta liturgija u Sabornom hramu Vaznesenja Gospodnjeg – crkvi Svetoga Spasa na Toploj
21:00 na Trgu hercega Stjepana (tzv. ”Belavista”)
P J E S A N S V E T O S A V S K A
JUNAČKA PJESAN NARODNA STARIJIH VREMENA – Pozdravnu riječ pjesnika i narodnu pjesmu IGUMANE SAVO I SEDAM PATRIJAR’A iz treće knjige zbirke Teofila (Bogoljuba) Petranovića proiznosi pjesnik Radomir Uljarević
PJESAN PJESNIKA SRPSKIH – Svoju poeziju proiznose Novica Đurić, Milica Bakrač, Ranko Radović, Milica Kralj, Milenko Šarac, Milutin Mićović, Bećir Vuković, Radomir Uljarević, Budimir Dubak
PJESNOPOJ NARODNI NOVIJIH VREMENA -Etno pojac Danica Crnogorčević i pojci hora „Roždestvo“ iz Bijele
3. avgust, petak
21:00 čas, u porti crkve Vaznesenja Gospodnjeg – Svetoga Spasa na Toploj
S V E Č A N O O T V A R A NJ E P E T O GA T R G A O D Ć I R I L I C E – VEČE POSVEĆENO 300 GODIŠNJICI TOPALJSKE OPŠTINE – «TOPALJSKE KOMUNITADI”, ZAČETKA HERCEGNOVSKE GRADSKE SAMOUPRAVE
„TRG OD ĆIRILICE“ otvara episkop dioklijski, g. Metodije
POZDRAVNA RIJEČ GRADONAČELNIKA HERCEG NOVOG, g. Stevana Katića
SVEČANO SLOVO O STAROJ TOPALJSKOJ OPŠTINI
dr Goran Komar
Odlomke iz starih topaljskih isprava proiznosi Dragana Vlaović
Poju hor „Roždestvo“ iz Bijele i Danica Crnogorčević
4. avgust, subota
21:00 čas, u porti crkve Svetoga Spasa na Toploj
Povodom 570 godina od početka Feraro-firentinskog koncila 1438. u Ferari, koji je zbog epidemije kuge u tom gradu ubrzo premješten bio u Firencu, gdje je i okončan 1439.g., pod imenom Firentinske unije, kao i povodom 140 godina Berlinskog kongresa 1878-2018 i 20 godina od početka otimačine Kosova i Metohije evroatlantskim diplomatskim, političkim i vojnim nasiljem
SRBI IZMEĐU FIRENTINSKE I EVROPSKE UNIJE
RELIGIJSKI, KULTURNI I POLITIČKI ASPEKTI EVROPSKIH POKUŠAJA ”RJEŠAVANJA”
SRBSKOG VJERSKOG I NACIONALNOG PITANJA
Učestvuju: umirovljeni episkop hercegovački g. Atanasije (Trebinje), episkop budimljanski, g. Joanikije, dr Miloš Ković (Beograd), dr Budimir Aleksić (Nikšić), Želidrag Nikčević
5. avgust, nedjelja
21:00, na Trgu hercega Stjepana (”Belavista”)
100 GODINA OD UJEDINJENJA CRNE GORE I BOKE SA SRBIJOM
KAKO JE LIJEPO I KRASNO KAD SVA BRAĆA ŽIVE ZAJEDNO! (Ps. 133)
Učestvuju: dr Miloš Ković (Beograd), Jovan Markuš (Cetinje), dr Budimir Aleksić (Nikšić), Đorđije Vujović (Budva), Nebojša Rašo (Herceg Novi), Želidrag Nikčević
U nastavku, otvaranje izložbe slika prof. mr Dragoljuba Bata Brajovićapod nazivom‘ISTORIJSKI CIKLUS – SRBI U CRNOJ GORI’ u galeriji „Freska“ (u crkvenom zdanju na istom Trgu, ispod Konzulata Srbije)
6. avgust, ponedjeljak
21:00 čas na Trgu hercega Stjepana (”Belavista”)
POVODOM STOGODIŠNJICE OKONČANJA PRVOG VELIKOG RATA (1918-2018)
”JUNAK ĐEVOJKA” monodrama u izvedbi dramske umjetnice Jelene Mile (Stokholm)
u drugom dijelu večeri, projekcija filma autora Jelene Mile „ČELIČNE RATNICE“, o ženama dobrovoljcima u Prvom svjetskom ratu i ratovima na Balkanu
7. avgust, utorak
21:00 čas, na Trgu hercega Stjepana (”Belavista”)
USTAŠKI ZLOČINI NAD SRBIMA U DRUGOM SVJETSKOM RATU
– DUŠU NISU UBILI –
Projekcija dokumentarnog filma i predstavljanje istoimene knjige
Mire Lolić Močević, novinara Televizije Republike Srpske
Učestvuju: autor Mira Lolić-Močević (Banja Luka), dr Drago Mastilović (Istočno Sarajevo)
8. avgust, srijeda
21:00 čas, na Trgu hercega Stjepana (”Belavista”)
Povodom 820 godina od osnivanja manastira i 710 godina od trogodišnje odbrane manastira 1307-1309 od latinskih razbojnika, divljih katalonskih najamnika pod rukovodstvom tadašnjeg igumana hilandarskog, potonjeg arhiepiskopa srbskog Danila Drugog, u čast Svetoga Simeona Mirotočivoga i Save Srbskoga i arhiepiskopa Danila Drugog
BJEL VILINDAR NASRED GORE SVETE,
OTAČASTVA NAŠEG PRIBJEŽIŠTE
U prvom dijelu projekcija filma RTS-a
HILANDAR NA ATOSU
U drugom dijelu:
HILANDAR KAO ŽIVOT I NADAHNUĆE
Učestvuju: mitropolit crnogorsko-primorski g. Amfilohije, iguman hilandarski Metodije, dr Tomislav Jovanović, profesor univerziteta (Beograd), Budimir Dubak, književnik (Podgorica)
muzičke deonice izvodi crkveni hor „Sveti Vasilije Ostroški“, pod upravom Marijele Milanović
odlomke iz Hilandarskog ustava Svetoga Save proiznosi Željko Vavić
9. avgust, četvrtak
20:00 časova, u porti crkve Svetog Spasa na Toploj
STRADANJE SRPSKE DJECE U NEZAVISNOJ DRŽAVI HRVATSKOJ
Projekcija dokumentarnog filma Mire Lolić Močević STOP ZABORAVU zatim, PU, SPAS ZA SVE NAS,
Monodrama u izvedbi dramske umjetnice Jelene Puzić (Beograd) o Dijani Budisavljević i njenom herojskom podvigu spasavanja srpske dece iz koncentracionih logora Nezavisne države Hrvatske.
NEDJELJA DRUGA– NAŠI VELIKANI
(od 10. do 16. avgusta)
10. avgust, petak
21:00 čas, u porti crkve Svetoga Spasa na Toploj
POVODOM 680 GODINA OD UPOKOJENJA SVETI DANILO DRUGI ARHIEPISKOP I NJEGOVO DOBA
Govore: Dr Slavica Vasiljević Ilić, dr Biljana Babić (Banja Luka), protojerej stavrofor Gojko Perović (Cetinje),
Poje hor ”Sveti Sava” iz Herceg Novog, pod upravom Sanje Radović
Odlomke iz djela arhiepiskopa Danila Drugog proiznosi Željko Vavić
11. avgust, subota
21:00 čas, u porti crkve Svetog Spasa na Toploj
Pod pokroviteljstvom Mitropolije crnogorsko-primorske i Zadužbine ”Žarko Vidović” iz Beograda, pozorišna predstava o poslednjem susretu Patrijarha srpskog ispovednika Gavrila Dožića i Svetog vladike Nikolaja Velimirovića, u Nemačkoj, na Mitrovdan 1946.g. ”MITROVDAN” u izvedbi Nebojše Ljubišića, Laka Nikolića i Božidara Stošića (Beograd).
U drugom dijelu večeri, projekcija dokumentarnog filma SVEŠTENOMUČENIK VARNAVA ROSIĆ, PATRIJARH SRPSKI
12. avgust, nedjelja
21:00 čas na Trgu hercega Stjepana (”Belavista”) kraj spomenika Šantićevog
150 GODINA OD ROĐENJA PJESNIKA – VEČE ALEKSE ŠANTIĆA
O pjesniku govore književni kritičar Želidrag Nikčević i Budimir Dubak
Poje hor „Branislav Nušić“ iz Kosovske Mitrovice, pod upravom Pere Rakića
13. avgust, ponedjeljak
21:00 čas, na Trgu hercega Stjepana
110 GODINA OD UPOKOJENJA SPISATELJA VEČE SIMA MATAVULJA
dr Goran Maksimović , profesor Niškog univerziteta, Želidrag Nikčević, književni kritičar, Ranko Pavlović, pjesnik (Banja Luka), Nikola Malović, književnik (Herceg Novi), mr Olivera Doklestić
Odlomke iz djela Sima Matavulja proiznosi Dragana Vlaović
14. avgust, utorak
21:00 čas, na Trgu hercega Stjepana („Belavista“)
120 GODINA OD ROĐENJA PJESNIKINJE VEČE DESANKE MAKSIMOVIĆ
PROJEKCIJA FILMA O DESANKI MAKSIMOVIĆ
O pjesnikinji i njezinoj poeziji govore pjesnici Milica Bakrač i Novica Đurić
U nastavku, otvaranje izložbe tapiserija i pastela pod nazivom ‘TROMOSTOVJE’ profesora na Akademiji primjenjenih umjetnosti u Parizu Cofije Ćuk Di Garofani u galeriji „Freska“ (u crkvenom zdanju na Trgu, ispod Konzulata Srbije)
15. avgust, Prenos moštiju Sv. arhiđakona Stefana, jednog od nebeskih zaštitnika grada Herceg Novog, srijeda
SLAVA GRADA HERCEG NOVOG
8.00 časova praznična Sveta liturgija u Sabornoj crkvi novskoj Vaznesenja Gospodnjeg – Svetoga Spasa, na Toploj
21:00 čas na Kanli kuli VEČE RUSKIH I SRBSKIH NARODNIH PJESAMA I IGARA
FOLKLORNI ANSAMBL ”PAVETJE” iz Voronježa pod umjetničkim rukovodstvom prof. dr Aleksandre Samotjagine
KUD KOPAONIK iz Leposavića, pod umjetničkim rukovodstvom Đorđa Lakušića
16. avgust, četvrtak
21:00 čas, u porti crkve Svetog Spasa na Toploj
60 GODINA OD UPOKOJENJA SPISATELJICE VEČE ISIDORE SEKULIĆ
O književnici i njezinom djelu govore dr Milo Lompar, profesor Beogradskog univerziteta dr Branko Radovanović (Loznica)
Odlomke iz djela Isidore Sekulić proiznosi Dragana Vlaović
NEDJELJA TREĆA
(od 17. do 23. avgusta)
17. avgust, petak
21:00 čas, na Trgu hercega Stjepana (”Belavista”)
CRKVA, JEZIK, PISMO, NARODNOST
Učestvuju: protojerej stavrofor dr Velibor Džomić, prof. dr Milo Lompar, prof. dr Jelica Stojanović (Nikšić), prof. dr Radmilo Marojević (Beograd), dr Budimir Aleksić (Nikšić), Želidrag Nikčević
Poje hor „Branislav Nušić“ iz Kosovske Mitrovice, pod upravom Pere Rakića
18. avgust, subota
21:00 čas, u porti crkve Svetog Spasa
DECO MOJA, KUDE LI STE monodrama Radmile Micić (Toronto) o stradanju kosovskometohijskih Srba 1998.g.
u drugom dijelu večeri,
KOSOVO I METOHIJA – UNIVERZUM BOLA pjesnika i reditelja Ranka Đinovića (35 minuta)
Posle projekcije, o filmu i kosovskoj golgoti govore protojerej stavrofor Velibor Džomić i reditelj filma Ranko Đinović
19. avgust, nedjelja
POVODOM STOGODIŠNJICE OD UBISTVA SV. CARA NIKOLAJA RUSKOG I NJEGOVE PORODICE U VELIKOM OKTOBARSKOM BEZBOŽNIČKOM PREVRATU 1917/18. PROJEKCIJA DOKUMENTARNO-ISTORIJSKOG FILMA
RUSKA GOLGOTA
20. avgust, ponedjeljak
21:00 čas na Trgu hercega Stjepana (”Belavista”)
DOBA SODOMSKE OTPADIJE I RAŠČOVJEČENJA –NAŠE DOBA
Učestvuju: dr Zoran Milošević, dr Jovana Stojković
21. avgust, utorak
21:00 čas, u porti crkve Svetog Spasa na Toploj
SRBI U MAKEDONIJI JUČE I DANAS
Govore: episkop Joakim Jovčeski, prof. Bora Ristić i drugi gosti iz Makedonije
Poje Ljiljana Popović sa grupom ”Živa voda”
22. avgust, srijeda
21:00 čas, na Trgu hercega Stjepana (”Belavista”)
SVEČANO URUČENJE NAGRADA ”TRGA OD ĆIRILICE” –
”PEČAT HERCEGA ŠĆEPANA” i ”SLOVO ĆIRILOVO“
u drugom dijelu večeri
RUSKE NARODNE PJESME I IGRE
FOLKLORNI ANSAMBL ”PAVETJE” iz Voronježa pod umjetničkim rukovodstvom prof. dr Aleksandre Samotjagine
23. avgust, četvrtak
IZ ĆIRILIČNOG NASLJEĐA SRBA BOSNE I HERCEGOVINE
STEĆAK I NJEGOVO PISMO
dr Goran KOMAR
U drugom dijelu večeri, predstavljanje novih knjiga o Boki:
Nikola Malović, Boka Kotorska i Srbija
Nebojša Rašo, Rusija i Boka 1697-1918
Srpska zakladna pomorska škola u Srbini, priredila Olivera Doklestić
Učestvuju: dr Goran Komar, Nikola Malović, Želidrag Nikčević, mr Olivera Doklestić i Nebojša Rašo
Pjesme pravoslavnog Balkana i Rusije poje Ljiljana Popović sa grupom ”Živa voda”
NEDJELJA ČETVRTA
(24-28. avgusta)
24. avgust, petak
20:00 časova, pred Njegoševim muzejom na Toploj
NOVE KNJIGE
Predstavljanje knjige ”NJEGOŠ I ISLAM” dr Miroljuba Jevtića
Učestvuju: protojerej stavrofor dr Velibor Džomić, dr Miroljub Jevtić,
21 čas, u porti crkve Svetog Spasa na Toploj
Petar Kostić, CRKVENI ŽIVOT PRAVOSLAVNIH SRBA U PRIZRENU U 19. VEKU
Učestvuju: episkop Atanasije Jevtić (Trebinje), protojerej stavrofor dr Velibor Džomić (Podgorica), o. Mihailo, iguman manastira Sv. Arhanđela kod Prizrena (Prizren)
Poje hor Sveti Vasilije Ostroški“ iz Kumbora,
pod upravom Marijele Milanović
25. avgust, subota
21:00 čas, na Trgu hercega Stjepana (“Belavista“)
FOLKLORNO VEČE SRBA IZ BOSNE I HERCEGOVINE – TESLIĆKI KRAJ
KUD ”NAŠI OBIČAJI” IZ TESLIĆA
U nastavku otvaranje dokumentarne izložbe Arhiva SPC pod nazivom „ARHIMANDRIT NIĆIFOR DUČIĆ (1832-1900), SRPSKI DUHOVNIK, ISTORIČAR I USTANIČKI VOĐA“ u galeriji „Freska“ (u crkvenom zdanju na Trgu, ispod Konzulata Srbije)
26. avgust, nedjelja
11.00 časova, pred Njegoševim muzejom na Toploj
SLIKOVNI BUKVAR PRAVOSLAVLJA predstavljanje knjige čiji je sačiniteljOlgica Stefanović,grafički dizajner i slikar, u izdanju Gradske biblioteke iz Novog Sada, i radova dječije likovne radionice „Moja ćirilica“
21:00 čas, u porti crkve Svetog Spasa na Toploj
PREDSTAVLJANJE NOVIH KNJIGA KNJIGE SRPSKIH KNJIŽEVNIKA IZ CRNE GORE
Budimir Dubak, POSLANICA NAGOVARAČU
O knjizi govore: Želidrag Nikčević, književni kritičar, i autor Budimir Dubak
Aleksandar Ćuković, KAD SKIDAJU KRILA
O knjizi govore prof. dr Aleksandar Prnjat, mr Radoje Femić i autor Aleksandar Ćuković
KNJIGE SRPSKIH IZDAVAČA IZ CRNE GORE
Jovan P. Popović, IMOVINA KRALJA ALEKSANDRA
27. avgust, ponedjeljak
20:00 časova, u manastiru Savina
DUHOVNA AKADEMIJA U ČAST PRAZNIKA USPENJA PRESVETE BOGOMAJKE – GOSPOĐINDANA – VELIKE GOSPOJINE
28 avgust, Uspenje Presvete Bogorodice, utorak
9:00 časova praznična Sveta liturgija u hramu Uspenja Presvete Bogorodice u manastiru Savini
Pored predavanja, muzičkih večeri i okruglih stolova, „Trg od ćirilice“ priređuje i umjetničke i dokumentarne izložbe posvećene značajnim temama iz crkveno-narodnog života, kao i Mali sajam knjiga naših najistaknutijih ćiriličnih izdavača, u porti crkve Svetog Arhanđela Mihaila na Trgu hercega Stjepana.
Ove godine „Trg od ćirilice“ obogaćen je i prodajnom izložbom manastirskog rukodelja u Rezidenciji episkopa Savatija Ljubibratića na Toploj.
Dobro nam došli!
