Kao zajednički izdavački poduhvat Eparhije sremske i Bogoslovije Svetog Arsenija u Sremskim Karlovcima iz štampe je izašla monografija Pola veka od početka: Bogoslovci i Karlovci – generacija 1973-1978. koju je priredio protojerej-stavrofor Stojadin Pavlović.
Bogato ilustrovana monografija obuhvata istorijat Karlovačke Mitropolije, detaljan hronološki pregled njenih patrijaraha, mitropolita i episkopa, životopise sremskih arhijereja posle Drugog svetskog rata, kao i poglavlje Sremski Karlovci kroz vekove koje predstavlja svojevrsni vodič kroz sedište Eparhije sremske. Slede poglavlja o istoriji Karlovačke bogoslovije, njenim znamenitim profesorima i rektorima, a zatim i poglavlje o generaciji 1973-1978, njenom školovanju, odrastanju i kasnijim podvizima u korist Crkve i roda srpskog pravoslavnog.
U svom uvodnom slovu Njegovo Preosveštenstvo Episkop sremski g. Vasilije, sa čijim blagoslovom je štampana monografija, navodi:
U istini da se događaj nakon 50 godina ima smatrati istorijskim, smeštena je i ova jubilarna godišnjica od polaska u Bogosloviju Svetoga Arsenija u Sremskim Karlovcima generacije čiji su đaci u istu zakoračili prvi put pre pola veka. Ova knjiga predstavlja dnevnik vremenski pedeset puta uvećan u odnosu na svaki dnevnik koji u jednom petogodištu ponaosob u svakoj školskoj godini pored imena učenika zapisuju ocene iz znanja i vladanja, a sve potpisano rukom nastavnika, razrednog starešine i rektora. Knjiga dnevnik smestila je između svojih korica viševekovno drvo života Karlovačke bogoslovije, njegov koren, stablo i krošnju. Koren čine Karlovačka Patrijaršija, Mitropolija, Episkopija sa svim svojim jedinicama, kao i Sremski Karlovci, duhovno i kulturno središte naše civilizacije, a sve neumrlog trajanja. Stablo Bogoslovije čine njeni profesori i svi zaposleni, odolevajući stameno svim smenjujućim nedaćama, hraneći Božjom rečju i novim znanjima i saznanjima generacije učenika koji u ovoj školi sabiraju seme za setvu na Gospodnjoj njivi. Krošnja Bogoslovije, naslikana i u ovoj knjizi, svake godine se obogaćuje novim mladicama, učenicima koji u toku školovanja izrastaju u čvrste grane i stubove naše Svete Crkve u otadžbini i rasejanju. Najveći broj onih koji završe Bogosloviju, što potvrđuje i ova generacija, oblači se u mantiju koja u sebe uvija Božju blagodat. Upravo ta blagodat preko parohijskih sveštenika – pastira dospeva do njenih krajnjih korisnika, do vernog naroda naše Crkve. Gospodu hvala da se knjiga sa ovom tematskom sadržinom rodila u Sremskim Karlovcima trasirajući i osvetljavajući put monografijama budućih generacija naših Bogoslovija.
Urednik izdanja protojerej-stavrofor Stojadin Pavlović, između ostalog, piše:
Godine 1978, nakon završetka školovanja u Sremskim Karlovcima, sa blagoslovom profesora kojima smo mogli da ostavimo samo blagodarnost što su nas sačuvali i znatno životno otesali, krenuli smo iz ove predivne varošice i trga Branka Radičevića kroz domove iz kojih smo došli pre pet godina na 28 različitih životnih puteva. Za početak bila nam je dovoljna jedna od Jugoslavija u kojoj smo rođeni i završili srednjoškolsko obrazovanje. Za pojedince su u rodnom kraju bili odštampani pozivi za služenje vojske sa izdvojenim delovima već formiranih dosijea od strane komunističko-bezbednosnih službi o nepodobnim mladićima i potencijalnim državnim neprijateljima. Nije bila retkost u to vreme da su učenici Bogoslovije po vojnom pozivu prekidali školovanje, jer im nije bilo omogućeno odlaganje služenja vojske, te bi se nakon toga vraćali i nastavljali dalje školovanje. I posle 50 godina od polaska u Bogosloviju evo nas opet u Sremskim Karlovcima, u Sabornom hramu Svetoga Nikolaja Mirlikijskog, u Bogosloviji Svetog Arsenija Sremca. Poluvekovni raport nastojali smo zajednički da upakujemo u korice ove knjižice. Između jubilarnih 50 godina od polaska i 45 godina od završetka Bogoslovije nema tako velike vremenske razlike. Koliko je to petogodište kratko toliko je taj petogodišnji raspon između polaska u Bogosloviju i završetka iste bio mnogo duži i za nas itekako značajniji. U Sremske Karlovce smo te 1973. godine došli ispraćeni od svojih roditelja kao golobradi, maloletni i sasvim nezreli dečaci dočekani stihovima himne Branka Radičevića: „Dete malo – goluždravo tiče – dođe tiče pa se tu naviče“. Većina roditelja nije ni izbliza znala pod kakvim uslovima ćemo nastaviti život, a kamoli uzrastanje. Međutim, znali su ono što mi nismo, znali su i verovali da nas predaju Božjim ljudima. Profesori kojima smo bili povereni na obrazovanje i vaspitanje bili su Jevanđelje na delu. Izuzetno obrazovani, bez zvučnih zvanja, sastav profesora i nastavnika, od kojih je većina živela skromnije od mnogih monaha, sejao je, presađivao i ispisivao svoje znanje po praznoj tabli dečačkih umova i srca, čineći to nesebično, prijemčivo, stručno i sa puno ljubavi. Iz škole smo otišli kao punoletni i sa položenim ispitom zrelosti.
U generacijskom sastavu nije bilo monaških opredeljenja, a nije da nije bilo stidljivih i (ne)ozbiljnih najava u ono vreme. Nekoliko klasnih drugova posle završene Bogoslovije nastavilo je učenje studijama na Bogoslovskom fakultetu. Neki nisu bili u mogućnosti ili nisu bili voljni da to učine, a najveći deo je bio u kategoriji potrebnih za rukopoloženje i postavljenje na parohijsku službu, gde je i posle više decenija od Drugog svetskog rata bilo adekvatno nepopunjenih parohija. Najviše vremena u proteklih više od četiri decenije, uz bogosluženje i direktan parohijski rad, apsolutna većina je posvećivala građevinskoj delatnosti popunjavajući nedostatke hramova gradnjom novih, rekonstrukcijom devastiranih, podizanjem crkveno-parohijskih domova i drugih infrastrukturnih sadržaja neophodnih za normalan život crkvene zajednice. Radilo se predano na misionarskom polju, podmlađivani su sastavi crkvenoopštinskih odbora, formirani horovi, pevački sastavi, držani povremeni i redovni časovi verske nastave, formirane zajednice omladine u okviru parohijskih formacija, organizovana hodočašća. Vođena je duhovna briga o zatvorenicima, bolesnicima i ranjenima u ratu. Tribine, koncerti, promocije, edukacije putem štampanih formata i drugi duhovno-kulturni sadržaji bili su redovne aktivnosti većine sveštenoslužitelja ove generacije. Božji darovi biološkog potomstva bili su uz sve crkvenoparohijske poslove briga očeva, a naročito svešteničkih supruga, onih koje su „pola popa“ (usuđujem se reći i više od toga), koje su kao istinske brižne majke podizale svoju decu. Deca rođena u porodicama čiji su stubovi klasni drugovi generacije 1973-1978 i njihove supruge uspešni su potomci svojih roditelja, dobri sledbenici i ličnim primerima propovednici Reči Božije u različitim profesionalnim opredeljenjima.
Iz realno, čini mi se i skromno, prikazanih biografskih sadržaja vidi se jedan plodan i marljiv rad svešetenoslužitelja, a nadasve častan, pošten i radan životni put onih koji nisu obukli mantije. Poluvekovni osvrt na naš put svedoči da u ovom periodu nije bilo ni malo jednostavno živeti ni pedeset dana a kamoli pedeset godina. Većina sveštenoslužitelja imala je svoje početke u parohijama koje su se nalazile najpre na teritoriji bivše Jugoslavije, a potom u državama nastalim deobom pomenute državne zajednice. Pojedinci su radi potreba Crkve sveštenopastirski rad, povremeno, ili u većem delu života obavljali, a neki to još uvek čine, izvan granica bivše Jugoslavije; u Evropi, Kanadi, Americi i Australiji. Najteže je bilo onima koji su sa svojim narodom živeli u područjima koje je zahvatio nesrećni građanski rat. Neki su sa svojom pastvom bili prinuđeni da izbegnu sa teritorije na kojoj su rođeni i gde su službovali. Pojedini od izbeglih dočekani su indirektno ili neposredno i od klasnih drugova na teritoriji Srbije. Oni koji su bili u mogućnosti, naročito iz pozicije rasejanja gde su živeli i služili, delili su sudbinu stradalog naroda na njihovom ognjištu, nesebično pomažući ugrožene.
Izvor: SPC
