Svetom arhijerejskom liturgijom u manastirskom hramu Uspenja Presvete Bogorodice u manastiru Savina je počeo Svetostefanski crkveno-narodni sabor, upriličen povodom praznika prenosa moštiju Svetog arhiđakona Stefana – Slave Herceg Novog.
Služili su Arhiepiskop cetinjski i Mitropolit crnogorsko-primorski g. Amfilohije sa gospodom Episkopima budimljansko-nikšićkim Joanikijem, mileševskim Atanasijem i umirovljenim zahumsko-hercegovačkim Atanasijem (Jevtićem), uz sasluženje sveštenstva i sveštenomonaštva i molitveno učešće mnogobrojnog vjernog naroda.
U toku Liturgije Mitropolit Amfilohije je u čin igumana proizveo nastojatelja manastira Savina jeromonaha Makarija, a na njenom početku u čin čteca Đorđa Pavlovića.
U liturgijskoj besjedi nakon čitanja Jevanđelja Vladika Atanasije (Jevtić) je rekao da je Sveti arhiđakon Stefan prvi krstonosac posle golgotskoga krstonosca – Gospoda i Spasa našega Isusa Hrista.
„Ovde je nasleđe toga Svetoga Stefana, u ovoj svetinji, koju su u ime sledbenika Svetoga Stefana Nemanjića Save podigli naši hercegovački, tvrdoški kaluđeri u 16. i 17. veku. A Nemanjići su posstali tada Venclovići, Stefanovići, krunisani od Svetoga Stefana. Uzimali su njegovo ime: Stefan Nemanja, Stefan Prvovenčani – svi redom su bili Stefani. Jer, poneli su krunu svoju kao Krst Hristov – bili su krstonosci“, podsjetio je umirovljeni Episkop zahumsko-hercegovački.
Dodao je Da je Sveti Sava bio prvi krstonosac i vencenosac svih „srpskih i pomorskih zemalja“.
„I ovdje je stigao Sveti Sava i zato se manastir zove Savina. I hvala Bogu i Svetome Savi. On je krunisao svoga brata Stefana Prvovenčanoga vencem Stefana Prvomučenika. I to je posle bilo nasleđe i Svetom Lazaru Kosovskom i svima oslobodiocima Kosova i nosiocima Krsta časnoga i pobornicima imena Hristovoga i imena Srbinovoga“, kazao je on.
Vladika je svima sabranima čestitao praznik i Slavu Herceg Novoga.
Nakon Liturgije zasjedao je Svetostefanski crkveno-narodni sabor, koji se zajedničkom porukom odredio prema zlonamernom predlogu zakona, kojim Vlada Crne Gore namerava da Srpsku Crkvu u Crnoj Gori liši njenog vekovnog nasleđa.
Iguman Makarije pročitao je zajedničku poruku sabora:
U IME OCA I SINA I DUHA SVETOGA, TROJICE JEDNOSUŠNE I NERAZDJELJIVE!
Danas, na dan velikog, svenarodnog Svetostefanskog bokeškog crkveno-narodnog sabora u drevnoj Savinskoj svetinji Bogorodičine Svetouspenjske crkve, mi pravoslavni arhijereji, sveštenstvo, monasi, monahinje, vjerni narod Boke Kotorske, sabrani Duhom Svetim, obraćamo se narodu i javnosti iznoseći svoj stav o Predlogu zakona o slobodi vjeroispovijesti ili uvjerenja i pravnom položaju vjerskih zajednica. Ovaj predlog zakona, koji je 16. maja 2019. g. utvrdila Vlada Crne Gore, a čiji predloženi tekst predstavlja bezakonje bez presedana, usmjeren je na razaranje jedine istinske Pravoslavne Crkve u Crnoj Gori.
Namjesto očekivanog Zakona o restituciji od komunista oduzete crkvene imovine, ovaj Predlog zakona uperen je očigledno isključivo prema imovini Mitropolije crnogorsko-primorske i ostalih pravoslavnih eparhija na teritoriji današnje Crne Gore, iako se još prije 4 godine sama Venecijanska komisija izjasnila da je konfiskovanje imovine zabranjeno, a zvaničan stav ove godine kroz Mišljenje Venecijanske komisije u vezi ovog spornog Predloga zakona je da se pravo vlasništva ima utvrditi u za to predviđenim postupcima, u skladu sa Evropskom konvencijom i praksom Evropskog suda za ljudska prava.
U zemlji koja svim svojim diplomatskim i legislativnim naporima stremi Evropskoj uniji, predlaže se zakon koji krši Evropsku konvenciju za ljudska prava po više osnova. Ono što zakonski tekst predviđa treba nazvati pravim imenom – konfiskacija imovine od zakonitih vlasnika – titulara prava, čime se očigledno krši pravo na mirno uživanje svojine.
Narod Boke Kotorske, poznajući svoju istoriju, zna da su u Kraljevini SHS, odnosno Jugoslaviji, oblasti Crne Gore sa Metohijom ušle u Zetsku banovinu, uključujući prvi put i Boku Kotorsku. Boka Kotorska je od 1870. do 1931. godine imala zasebnu Bokokotorsku i Dubrovačku eparhiju kojoj je zaštitnik bio Sveti Sava. Ujedinila se u Srpsku Patrijaršiju direktno i nastavila svoj život do spajanja sa Mitropolijom crnogorskom 1932. godine.
Godine 1918., a koja je ključna za pomenuti Predlog zakona, Boka Kotorska i njena Srpska pravoslavna eparhija nemaju veze sa Crnom Gorom. (Inače, Boka je, od davnina, duhovno pripadala Zetskoj i Humskoj episkopiji koje je osnovao Sveti Sava još 1219. godine.) Formiranjem NR Crne Gore, dolaskom komunističke vlasti, Boka Kotorska je 1945. na skupu održanom u Herceg Novom, iz drugog pokušaja, „ugurana“ u Republiku Crnu Goru, a prvi put u svojoj istoriji je ušla, i to bez demokratske procedure, u nezavisnu Crnu Goru 2006. godine.
Kada je 1848. godine Ban Jelačić počeo da stvara „Trojedinu Kraljevinu“ od Hrvatske, Dalmacije i Slavonije, podrazumijevajući da Boka pripada Dalmaciji, pozvao i Boku u tu zajednicu, Petar II Petrović Njegoš u svome jugoslovenskom zanosu je na neki način podržao tu ideju i sugerisao Bokeljima da pristanu na to.
Tim povodom je sazvana SVEBOKEŠKA SKUPŠTINA u Prčanju13. juna 1848. godine poznata kao PRČANJSKA SKUPŠTINA. Predstavnici cijele Boke, pravoslavni i rimokatolici, njih oko 300, odgovorili su Njegošu sa dužnim poštovanjem, ali su ga odbili sa argumentacijom iz pisma koje su uputili Hrvatsko-slavonskom saboru: „ NAJPERVA I NAJSVETIA NAŠA DUŽNOST TA E JAVITI PRED SVIETOM DA MI DALMATINCI NIESMO, NO BOKEZI…“ /KOI PRIPADAMO/…“ PO POLOŽAJU, PO ISTORII, PO EZIKU, I PO PLEMENU VEĆEG BROJA SLAVENSKO-SRPSKOJ NARODNOSTI…“
Davne 1718. godine su tadašnji novski Bokelji, stvarajući svoju samoupravu, u obraćanju mletačkom Senatu tražili sljedeće:
Da stanovnici Herceg – Novoga, koji su svi pravoslavne vjere, smiju i dalje da žive sa istom vjerom i da im, osim toga, bude dopušteno da proširuju i popravljaju pravoslavne crkve i manastire koji se nalaze na pomenutoj teritoriji, i to bez ičije zabrane.
Da njihovom sviješću uvijek upravlja vladika iz Hercegovine, koji je njihove vjere i njihovog jezika, jezika slovenskog, kao što se u prošlosti uvijek činilo; vladiku, pak, mora da posveti patrijarh takođe njihove vjere, a u njegovom odsustvu tri vladike isto tako njihove vjere, i da se niko, ni pod kakvim izgovorom ne umiješa.
Dužd Joannes Cornelio odgovorio je dukalom od 14. jula 1718: “Da mogu slobodno, kao i do sada, živjeti u svojoj pravoslavnoj vjeri i da ih niko za to ne smije uznemiravati, i da mogu popravljati svoje crkve i manastire, kada to nađu za potrebno”, iz čega je više nego jasno da je Mletački dužd u potpunosti poštovao srednjovjekovno srpsko državno i duhovno nasljeđe.
Dukalom dobijena prava Topaljske opštine – „Komunitadi“ ogledala su se u zvaničnoj upotrebi jezika, zvaničnoj upotrebi ćiriličnog pisma u opštinskoj upravi, u nezavisnosti sudstva i pravu na pečat, u slobodi ispovjedanja Pravoslavne Vjere i u crkvenoj pripadnosti Svetoj Pećkoj Patrijaršiji, kao i u pravu na obnavljanje i podizanje novih pravoslavnih hramova. Ova prava su bila osnov za očuvanje i unapređenje kulturne istovjetnosti (identiteta) našeg naroda kroz naredne epohe.
Danas i ovdje, na tragu svojih predaka, potvrđujemo stav Trojičindanskog sabora u Podgorici o ovom predlogu zakona, proiznoseći opet glas Crkve i naroda u vezi sa namjerom Vlade Crne Gore da Pravoslavnu Crkvu Srpsku u Crnoj Gori i Boki liši njenog nasljeđa.
Odnos koji Vlada Crne Gore bude imala prema imovini Pravoslavne Crkve Srpske u Boki i Crnoj Gori u narednom periodu opredijeliće odluke Velikog bokeškog crkveno-narodnog sabora koji je u pripremi.
KAKO BRANILI SVOJE SVETINJE I GROBOVE, TAKO NAM BOG POMOGAO!
PRAVOSLAVNI EPISKOPSKI SAVJET CRNE GORE
Arhiepiskop cetinjski, Mitropolit crnogorsko-primorski i egzarh Sveštenog trona Pećkog g. Amfilohije
Episkop budimljansko-nikšićki Joanikije,
Episkop mileševski Atanasije,
Episkop zahumsko-hercegovački Dimitrije,
Episkop dioklijski Metodije i
Episkop umirovljeni zahumsko-hercegovački Atanasije (Jevtić)
I svo pravoslavno sveštenstvo i monaštvo Boke Kotorske
Izvor: mitropolija.com
