Besjedom Preosvećenog umirovljenog Episkopa zahumsko-hercegovačkog dr Atanasija Jevtića i dr Zorice Nikitović na temu: “800 godina besjede Svetog Save o pravoj vjeri – Zakonopravilo Svetog Save“, u subotu 22. avgusta je u porti crkve Svetog Spasa na Toploj u Herceg Novom nastavljena je jedinstvena manifestacija na ovim prostorima- Trg od ćirilice
Svoje izlaganje vladika Atanasije koji je uradio prenos Žičke besede na savremeni srpski jezik, počeo je konstatacijom da nažalost jedan dio stručne, naučne i akademske javnosti nije znao za Domentijanovo sjajno djelo u kojem je vjerno zapisano ono što je on kao učenik prateći svuda Svetoga Savu zabilježio. “Tako da je Žička beseda Svetog Save o pravoj veri autentičan tekst episkopske besjede za one koji su rukopolagani od njega u Žiči od Spasovodana do Nedelje Svetih otaca 1221. godine i zato je ona tako važna.”
Po njegovim riječima iz onogo što je Domentijan zapisao, kao i mlađi učenik Teodosije, vidi se jasno ko je bio Sveti Sava. Preosvećeni je pojasnio da je Sveti Sava Žičku besedu o pravoj veri, pripremio kao ispovjedanje vjere za episkope i svima podijelio, kao i Zakonopravilo (Krmčiju), umnoženo u više primjeraka da imaju kao rukovodstvo kanonski zbornik za upravljanje Crkvom.
“Bog je postao čovjek – bogočovjek i u tome se sastoji svo pravoslavlje. Sveti Sava je bogoslov, propovjednik toga bogočovjeka i zato je njegovo bogoslovlje tako svetootačko, apostolsko, pravoslavno”, rekao je, između ostalog, umirovljeni Episkop zahumsko-hercegovački g. Atanasije.
Zakonopravilo ili Nomokanon ili Krmčija (gr. nomos – građanski zakon, kanon – crkveno pravilo) je zbornik građanskih i crkvenih propisa vizantijske države, koje je odabrao i preveo Sveti Sava početkom 13. vijeka. Prvi je srpski pravni akt i pisan je na razumljivom narodnom jeziku.
Ova najznačajnija crkveno-kanonska knjiga i najobimniji rukopis srpske pisane tradicije, cjelovito je preveden 2019. godine, koja je godina velikog jubileja, osam stoljeća od uspostavljanja Žičke arhiepiskopije i samostalnosti Srpske crkve. U ruhu savremenog srpskog jezika prvi kompletan prevod Zakonopravila Svetog Save, pojavio se u izdanju Mitropolije dabrobosanske i manastira Dobrunska rijeka. Najzaslužniji za ovaj prevod su dr Zorica Nikitović, vanredni profesor Filološkog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci, bratstvo manastira Dobrunska rijeka kod Višegrada i dr Stanka Stjepanović, redovni profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu, čijim je podvigom oživljen drevni srpski jezik, a prevedenim tekstom produžen život ovog izvornika, samim tim i autentično svetosavsko predanje i pravoslavno učenje.
Predstavljajući jednu od najvažnijih knjiga srpske prošlosti i sadašnjosti, dr Zorice Nikitović je kazala da je ova knjiga davne 1219. godine Srbe uvela u krug zemalja hrišćanske civilizacije: “Riječ je o prvom srpskom zakoniku. Prije 800 stoljeća naš svesrpski i slovenski svetitelj Sveti Sava, Srbima je ovom knjigom predao kormilo Crkve i države, zato je ona od strane Rusa i nazvana Krmčija”, kazala je dr Zorica Nikitović pojašnjavajući da o značaju i opsegu njegovog poduhvata najbolje govori činjenica da je tokom 13. stoljeća taj zakonik postao opšte obavezan za Rusku crkvu, Bugarsku, kao i mnoge druge crkve.
