Knjiga dr Milene N. Martinović ”Rukopisne knjige manastira Rođenja Presvete Bogorodice na Cetinju” predstavljena je sinoć, 17. februara 2025. godine, u Episkopskoj knjižnici u Pakracu.
O knjizi je govorio Mitropolit crnogorsko-primorski g. Joanikije, Episkop pakračko-slavonski g. Jovan, prof. dr Tatjana Subotin Golubović i autor dr Milena N. Martinović.
Promociji su prisustvovali Episkop buenosajreski i južno-centralnoamerički Kirilo, administrator Eparhije zagrebačko-ljubljanske, Jelena Milić, ambasadorka Srbije u Hrvatskoj i Milorad Pupovac, predsjednik Srpskog narodnog vijeća u Hrvatskoj.
***
Djelo „Rukopisne knjige manastira Rođenja Presvete Bogorodice na Cetinju”, arheografa i konzervatora, dr Milene N. Martinović, u izdanju Mitropolije crnogorsko-primorske, dopuna je istoimene doktorske disertacije autora, odbranjene na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu 2016. godine, a sama ideja o dubljem naučno-istraživačkom radu na ovu temu potiče od predloga blaženopočivšeg igumana cetinjskog, arhimandrita Luke (Anića).
Zbirka rukopisnih knjiga i tumačenje zapisa svjedoči o tome koliko se i u teškim vremenima kroz koji je prolazio naš narod, Srpska crkva brinula o kulturi i pismenosti. U zbirci koja sadrži 85 knjiga nalaze se sve važne bogoslužbene knjige, ali i najznačajnija duhovna literatura toga vremena.
Promovisana knjiga je podijeljena na dva dijela. Dio koji se bavi proučavanjem istorijata i dio koji se odnosi na katalog zbirke.
„Milena Martinović je prilikom rada de visu pregledala sve cetinjske i pivske rukopise, zahvaljujući čemu je bila u prilici da ispravi i dopuni ono što se u starijoj literaturi o ovim rukopisima može pronaći. Ona je u svojim istraživanjima došla do značajnih rezultata zahvaljujući kojima sada imamo bolji sveobuhvatniji uvid u aktivnost prepisivačkih centara na teritoriji Crne Gore u vreme po obnovi rada Pećke patrijaršije (1557). Autorka je prilikom obrade rukopisa koristila metodologiju naučnih istraživanja u ovoj oblasti koja se primenjuje u Odeljenju za arheografiju Narodne biblioteke u Beogradu, čime je obezbedila visok standard istraživanja.
Obrada jedne od retkih sačuvanih srednjovekovnih manastirskih biblioteka, skriptorija koji je radio u istom tom manastiru, kao i potvrđena komunikacija između okolnih skriptorija sa Cetinjskim manastirom, dali su autorki dovoljno materijala da stvori jednu impresivnu sliku kulturnog života u crnogorskim zemljama tokom XVI i XVII veka.
Studija ovakvog sadržaja predstavlja retkost u našoj sredini, a njen kvalitet je nesporan. Stoga preporučujemo da se knjiga Milene Martinović Rukopisne knjige manastira Rođenja Presvete Bogorodice na Cetinju objavi jer rezultati istraživanja u njoj saopšteni dozvoljavaju da se ona okarakteriše kao knjiga od izuzetnog naučnog i nacionalnog značaja.“ (dio recenzije prof. dr Tatjane Subotin – Golubović sa Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu)
Za monografiju „Rukopisne knjige manastira Rođenja Presvete Bogorodice na Cetinju“ autora dr Milene Martinović, žiri 67. Međunarodnog beogradskog sajma knjiga je nagradu „Najbolji izdavač iz dijaspore i regiona 2024. godine“ dodijelio Mitropoliji crnogorsko-primorskoj.
U obrazloženju odluke nagrade, žiri je naveo da monografija „Rukopisne knjige manastira Rođenja Presvete Bogorodice na Cetinju“, na dosad najpotpuniji način predstavlja jednu od retkih sačuvanih srpskih srednjovjekovnih manastirskih biblioteka. „Pored opisa svih rukopisa današnje cetinjske kolekcije, kao i rekonstrukcije rukopisne zbirke manastira Pive, čiji je deo bio prenijet u Cetinjski manastir, autorka je sakupila i prezentovala podatke o knjigama koje su nekada pripadale ovoj zbirci a sada se nalaze u raznim inostranim bibliotekama. Posebnu vrijednost knjige Milene Martinović predstavlja prikaz kulturnih prilika, duhovnog i crkvenog života na teritoriji današnje Crne Gore tokom 16. i 17. stoleća.“
