Mirna i zvanična poseta Njegovog Blaženstva patrijarha Jovana X od 11. do 19. oktobra 2018. godine
Beograd, 19. oktobar 2018. – Ova istorijska poseta, prva otkako je pravoslavni antiohijski patrijarh Teodosije VI posetio Beograd, ostvarena je u kontekstu teških i bolnih okolnosti sa kojima se suočava Pravoslavna Antiohijska Crkva u Siriji, Libanu i na Bliskom Istoku, a i s obzirom na krizu s kojom se suočava Pravoslavna Crkva danas, kada se ubrzano dešavaju stvari na način koji uznemirava i koji bi mogao prouzrokovati trajne štetne posledice po sveze opštenja, mira i jedinstva između braće.
1. Ova poseta je bila važna bratska prilika da se braća sastanu i da Srpska i Antiohijska Crkva zagrle jedna drugu i prouče razna pitanja koja su zajednički činioci u njihovom služenju i svedočenju Crkve u današnjem svetu u krizi. Takođe, to je bila prilika da se obavi bratska konsultacija između obeju Crkava o načelnim pravoslavno-crkvenim pitanjima i o sredstvima kako da se izbegne produbljivanje rascepa između braće, kao i o zahtevima potrebnim da se konsoliduju usredsređeni procesi i zadobije konsenzus među Pravoslavnim autokefalnim pomesnim Crkvama.
2. Razgovori između dveju Crkava bili su pothranjivani visokim stepenom duha zajedništva, ljubavi, mira i otvorenosti i na taj način su počivali na istinskim crkvenim načelima koja treba razlučiti od unilateralizma i pristupa pothranjivanih interesom, a koja činjenica je porodila konsenzus i harmoniju između dveju Crkava. Dve delegacije su razmotrile slične oblike života u istorijskom opitu svake, Srpske i Antiohijske Crkve, s obzirom na to da bi se svaka od njih mogla smatrati za „svedočeću“ Crkvu i mučeničku Crkvu koja i dalje, uprkos teškoćama i stradanjima, svedoči o Istini i o Hristu u svom autentičnom istorijskom društvu i u svetu. Razgovori su obuhvatali međusobne odnose između dveju Crkava i načine kako da se oni razvijaju i unapređuju. Potvrđena je važnost obnavljanja međusobnih crkvenih odnosa, kao što su, na primer, pogledi na bogoslovsko školstvo, akademsku i kulturnu saradnju i drugo. Dve Crkve su istakle da će se mirna poseta koju će se Njegovo Blaženstvo patrijarh Irinej učiniti Antiohijskoj Patrijaršiji ostvariti u vremenu pred nama.
3. Dve delegacije su razmotrile stalne napore koja Srpska Crkva preduzima na svim nivoima kako bi očuvala svoje istorijsko, duhovno i nacionalno nasleđe, naročito na Kosovu i Metohiji, koje je istorijsko izvorište Srpske Crkve. Obe delegacije su istakle važnost podrške ovom naporu, shodno načelima o ljudskim pravima, mirnoj koegzistenciji između civilizacija i religija i u skladu sa međunarodnim zakonima i poretkom, a s ozbirom na značaj srpskog nasleđa za istoriju i egzistencijalnu svest Srpske Crkve, njene sadašnjosti i budućnosti.
4. Antiohijska i srpska delegacija razmotrile su teško i bolno stanje s kojim se Antiohijska Pravoslavna Crkva suočava u Siriji i Libanu i u drugim državama i društvima Bliskog Istoka, koja pate od ubistava, terorizma, razaranja, prisilnog raseljavanja stanovništa, emigriranja i raznih oblika političke i društvene nestabilnosti, što pogađaju ljude u njihovom dostojanstvu, slobodi i u svakodnevnom životu. Dve delegacije su ponovo istakle činjenicu da je hrišćansko antiohijsko prisustvo na Istoku autentično, da iza sebe ima dve hiljade godina postojanja i da tamošnji hrišćani nisu i ne mogu se smatrati manjinom u ovom regionu nego su narod sa istorijskim izvornim atributima koji živi u državama i društvima i integralni su deo istorijskog, društvenog tkiva ovog regiona i antiohijskog prostora. Oni i nadalje ostaju tamo i strogo su vezani za svoju zemlju i svoje svedočenje u ovom centralnom regionu sveta.
5. Dve Crkve su snažno istakle važnost podrške Antiohijskoj Crkvi u svemu onome što će ova apostolska Crkva i dalje činiti u njenom svedočenju spasenja na Bliskom Istoku, u tome da narod ostane na svom ognjištu i bude partner pri izgradnji građanske države koja pravoslavne hrišćane čini jednakima, sa istim pravima i obavezama koje imaju i drugi građani. Obe Crkve smatraju da je jedino moguće rešenje da se na miran način okončaju sve tragedije država ovog regiona, da se ostane u dijalogu i u prihvatanju drugoga i njegove različitosti, kao i u započinjanju otvorenog dijaloga i negovanju mirne koegzistencije između svih strana obezbeđivanjem jednakih prava i obaveza među građanima. Više nego ikada, promovisanje mira i uvažavanje verske različitosti jesu dva značajna činioca za širenje mira širom Bliskog Istoka.
6. Obe Crkve žale zbog trajnog i najdubljeg ćutanja povodom otmice dvojice jeraraha iz Alepa, mitropolita Pavla Jazigija i mitropolita Jovana Ibrahima. Već duže od pet godina svet kao da je zaboravio ovaj značajan humanitarni slučaj. Obe Crkve upućuju apel svim lokalnim, regionalnim i međunarodnim instancama i organizacijama da hitno preduzmu dalje praćenje ovog predmeta, da otkriju sudbinu dvojice jeraraha i učine sve što je moguće da oni budu oslobođeni i da se vrate u svoje eparhije i među svoje vernike.
7. Obe Crkve, Srpska i Antiohijska, žale zbog sukoba između Antiohijske i Jerusalimske Patrijaršije usled odluke ove druge da izabere i hirotoniše arhiepiskopa Katara koji se nalazi u istorijskoj kanonskoj crkvenoj jurisdikciji Antiohijske Patrijaršije, a što još nije razrešeno. Dve Crkve izražavaju žaljenje i zbog toga što posledice ovog sukoba po celo Pravoslavlje nisu uzimane u obzir na vreme kod svih drugih Pravoslavnih Crkava bez obzira na stavke u dogovoru postignutom u razgovorima dveju Crkava u junu 2013. g. u prisustvu i posredovanjem Vaseljenske Patrijaršije i grčkog Ministarstva spoljnih poslova, a koji dogovor je dokumentovan kod spomenutog Ministarstva i u dopisima Vaseljenske Patrijaršije, čime se priznalo da postoji dogovor i njegove stavke.
8. Srpska i Antiohijska Crkva izražavaju veliku zabrinutost zbog opasnosti od otuđivanja, podele i izdvajanja koje danas preti pomesnim Pravoslavnim autokefalnim Crkvama usled jednostranih odluka koje se tiču osnovice konsenzusa i bratskih odnosa između ovih Crkava i ugrožavaju njihove sveze jedinstva i uticaj svedočenja Pravoslavne Crkve u današnjem svetu. Dve Crkve smatraju da je sadašnji istorijski trenutak veoma težak i osetljiv. Ovaj trenutak zahteva više nego ikada mnogo mudrosti, strpljenja i duhovne budnosti kako bi se očuvao mir Pravoslavne Crkve i njeno jedinstvo, i sprečilo da to eskalira, svesno ili nesvesno, u jame političkih sekira i političkih interesa državâ, a koje činjenice će se odraziti na pravoslavno svedočenje u današnjem svetu i oslabiti ga.
Iz ovog razloga dve Crkve izjavljuju sledeće:
A. Jedinstvo hrišćanskog pravoslavnog sveta i njegov mir predao nam je u naše ruke Isus Hristos. Stoga, dve Crkve tvrde da je jačanje jedinstva Pravoslavne Crkve stvar od velike važnosti, jer iz razloga što je Crkva danas izložena raznim opasnostima i izazovima koje joj današnji svet pričinjava svojim suprostavljenostima i podelama i svojim raznim društvenim i egzistencijalnim uticajima na ljude.
B. Nije moguće sprovoditi u životu jedinstvo vere, u opipljivoj stvarnosti, i efikasno svedočiti pred ljudima u današnjem svetu rastrzanom egzistencijalnim i društvenim tenzijama ukoliko Pravoslavna Crkva ne projavljuje svetu svoje crkveno jedinstvo rečima i delima, sabornošću, saglasjem i načinom donošenja odluka koji počiva na tradicionalnom kanonskom poretku Pravoslavne Crkve i na konsenzusu Pravoslavnih Crkava bez obzira na njihovu veličinu. Pravoslavna Crkva je Jedna, Sveta, Saborna i Apostolska, a nije federacija ili konfederacija Crkava koje bi bile odvojene i nezavisne jedna od druge, koje bi postupale na osnovu svojih interesa i svetu davala utisak da je ta grupa Crkava u sukobu, u raspravi i u otuđivanju jednih od drugih.
V. U kontekstu toga da je danas Pravoslavna Crkva univerzalno prisutna svuda u svetu, pravoslavno svedočenje zahteva, danas više nego ikada, posebnu otvorenost, razgovore, razmenu stručnog mišljenja i opit predanjske kanonske sabornosti između sviju Pravoslavnih Crkava kako bi one udružile svoje svedočenje u današnjem svetu. Iz ovog razloga dve Crkve ističu da interes Pravoslavne Crkve i zahtevi za očuvanjem sveza jedinstva i opštenja u bratstvu, ljubavi i miru između Pravoslavnih Crkava koje su udovi jednoga tela (Tela Hristovog), zahteva samokritičko razmatranje svih jednostranih procesa, odluka, ali zahteva i ozbiljno, delotvorno i postepeno obnavljanje duha jedinstva, saglasja, sabornosti i primenu načela konsenzusa pri pristupanju i odlučivanju po zajedničkim pitanjima među Pravoslavnim Crkvama, među kojima su i odluke koje se tiču crkvene autokefalije, na osnovu načela pravoslavne eklisiologije i kanonskog poretka.
G. Jedino je pravoslavna sabornost delotvoran način da se izbegne da konfliktna pitanja između Pravoslavnih Crkava ne pređu u činioce otuđenja, podele i izdvajanja među njima, čime bi se zapretilo jedinstvu vaskolikog pravoslavnog tela. Jedino zdrava sabornost koja počiva na prvom mestu na evharistijskoj Čaši istog Pričešća jeste osnovica i podloga.
Opasno stanje u pravoslavnom svetu, nastalo usled stanja u Ukrajini, ne može i dalje potrajati, a da ne nastane stanje trajne podele između sviju članova Pravoslavne Crkve, a što je od štete po svezu mira u pravoslavnoj pliromi i po njeno svedočenje u današnjem svetu.
Iz ovoga razloga, a s obzirom na hitnu potrebu da se izbegne dalja eskalacija sadašnje krize, srpski i antiohijski Patrijarh apeluju na svoga sabrata, Njegovu Svesvetost Vaseljenskog Patrijarha, da uspostavi bratski dijalog sa Ruskom Pravoslavnom Crkvom kako bi se, uz bratsku podršku i učešće svih drugih predstojatelja pomesnih Pravoslavnih autokefalnih Crkava, razrešio sukob između Carigradske i Moskovske Patrijaršije i vratila sveza mira u Pravoslavnoj Crkvi.
ZA SRPSKU PATRIJARŠIJU ZA ANTIOHIJSKU PATRIJARŠIJU
PATRIJARH IRINEJ PATRIJARH JOVAN H
Izvor: SPC
