U rubrici “Zapisi iz stare štampe” predstavljamo vam zanimljive tekstove iz stare crkvene štampe i periodike i bogoslovskih i drugih listova i časopisa.
U trećem prilogu rubrike “Zapisi iz stare štampe”, možete pročitati tekst „Skrnavljenje manastira Ždrebaonika“, koji je zapisan u listu „Glas Crnogorca“ broj 15 od 2. maja 1942. godine, na 8. strani.
Skrnavljenje man. Ždrebaonika od strane komunista (1941)
Do prije pola godine svakoga jutra u ranu zoru i u veče, sa visokog tornja manastira Ždrebaonika, Nemanjića zadužbine, na lijevoj obali r. Zete prema Danilovom gradu, veliko zvono je oglašavalo jutarnju i večernju i pozivao na molitvu Bogu, pravoslavni svijet. Neđeljom i prazniksm, dolazio je narod iz okolnih sela i varoši, te poklonici iz raznih krajeva Crne Gore, da se poklone moštima sv. Arsenije, koje su tu počivale i, da poslije službe božje po nekoliko sati provedu u ljepotama manastirske šume, među starim hrastovima i novim borovima, cvijećnjacima, livadama i dr. manastirskim ljepotama.
Pola godine dana umuknula su zvona sa tornja man. Ždrebaonika, zato što su partizani — komunisti, rušioci narodnih svetinja, iznijeli teški mitraljez i namjestili na vrhu tornja pod sama zvona. Kada je to viđela okupatorska vojska, obasula je manastir i njegove zgrade kao i okolinu, sa topovima svih kalibra iz Danilova grada.
8. marta nacionalističke trupe g. Baja Stanišića: Podgorički bataljon pod komandom junaka današnjih dana g. Majora Relje Piletića, 2 čete Pavkovićskog bataljona i Danilovgradska četa, oslobodile su man. Ždrebaonik, takođe sela: Sekuliće, Goricu i Međice, od komunistkčke nemani. Istoga dana se na vrhu manastirskog tornja zalepršala nacionalistička zastava i jednovremeno zabrujala zvona.
Sve manastirske zgrade su porušene, u avliji i okolini zjape rupe od teških topovskih granata, sve drveće oko manastira su skresana od granata, sam manastir nije mnogo oštećen topovskim metcima, toranj nije povrijeđen.
Izgled unutrašnjosti crkve je strašan, tako strašan, da se krv u žilama ledi, onoga ko poštuje svetinje. Odmah sa ulaza u crkvu na lijevu stranu pada u oko velika gomila pepela i ugaraka, gdje su komunistički zlikovci ležili vatru, odakle su se smenjivali stražari na mitraljez i prolazili uza stepenice na pijevnicu a sa ove stepenicama ternja do pod zvona, gdje je bio smješten mitraljez. Sve crkvene knjige su izbucane i komadi odbučaka bačeni širom crkve i oko nje. U crkvi nema nigdje krsta, polijeleja, svijećnjaka, kadionice ili ma kakve vredeće stvari. Sve ikone su polupane, a mnoge pobacane u donjoj okolini manastira po plotovima, samo dvije-tri stoje u gornjem dijelu ikonostasa, koje, rekao bih, poprijeko nas gledaju i prekoravaju. Na dva mjesta u crkvi izvaljene su velike ploče iz crvene salidži, takođe i u oltaru. Sigurno zlikovci su mislili, da je tu nešto vrijedno zakopano.
Ćivot sa moštima sv. Arsenije valjda je kaluđer upravitelj manastira ranije prenio u crkvu kod Jelenka.
Uopšte izgled crkve više liči na običnu pećinu, nego na Božji hram.
U prvu neđelju poslije oslobsđenja man. Ždrebaonika od komunističke nekrsti, četiri sveštenika, koji su se nalazili u nacionalističkim redovima, održali su službu, pošto su prethodno donijeli sveštenička odjenija i dr. što je potrebno za služenje liturgije, iz crkve sv. Tekle u Danilovom gradu. Crkva i avlija je bila dupke puna oficira i vojnika nacionalista i, kada je sveštenik sa carskih dveri oglasio liturđiju sa: „Blagosloveno carstvo………“ a istovremeno zabrujala 3 manastirska zvona, oka nije bilo koje nije zasuzilo.
Pored ovako jasnih činjenica, koje ilustruju nedjela komunističke gube, a da ne govorimo o „Psećem Groblju“ jamama, ponornicama i škripovima, u kojima su poslije ubijstva, pa i žive, najbolje naše ljude zlikovci bacali da bi sakrili svoja krvološtva, čak žene i djevojke, o zapaljenim i opljačkanim domovima, koje su skorih dana izvršeni — zar ima još neko ko oklijeva, da uzme pušku i da goni i ubija ove krvoloke, takvi su ili simpatizeri ovih krvoloka, ili strašljive kukavice. Prvi su opasni isto kao oni u šumi, ali neka upamte, doći će red i na njih. Ima i takvih, a naročito u varošima koji nacionalistički pokret nazivaju „bratoubilački rat“ a zar ne znaju izreku najvećeg jugoslovenskog genije Njegoša, gdje u Gorskom Vijeecu kaže: „Zlo činitn od zla braneći se, tu zločinstva nema nikakvoga” a strašljivci i kukavice, zar ne znaju izreku, opet u Gorskom vijencu: „Strah životu obraz kalja često.”
+++
(Priredio Aleksandar Vujović,
profesor Bogoslovije Svetog Petra Cetinjskog
i urednik Katihetskog programa Radio Svetigore)
