PRVI PUT U ISTORIJI SRPSKI PATRIJARH POSJETIO VJERNI NAROD U VRAKI I SKADRU I GROB SRPSKIH KRALJEVA VOJISLAVLJEVIĆA
U subotu 31. maja. 2014. godine, prvi put u istoriji jedan srpski patrijarh posjetio je Srbe i Crnogorce u Vraki kod Skadra. Veliki broj vjernog naroda ispred crkve Svete Trojice u Vraki dočekao je svog patrijarha, uz pratnju Mitropolita Crnogorsko-primorskog g. Amfilohija i Mitropolita iz Beratskog g. Ignatija iz Albanske pravoslavne crkve.
Po ulasku u hram Njegovu Svetost Patrijarha Srpskog g. Irineja, pozdravio je Mitropolit iz Berata g. Ignatije, u ime sveštenog Sinoda Albanske pravoslavne crkve i Njegovog blaženstva arhiepiskopa Tiranskog g. Anastasija, koji je zablagodario patrijarhu srpskom na dolasku u Albaniju i na učešću u duhovnim slavljima u Vraki i u Tirani.
Nakon riječi dobrodošlice sabranom vjernom narod ovom prilikom arhipastorskom besjedom pozdravio je patrijarh Irinej, koji je između ostalog rekao: „Ovo je za mene veliki dar i blagodat Božija, da posetim ove divne krajeve, da posetim ovu divnu crkvu, i vas braćo i sestre koji pripadate Svetoj Crkvi pravoslavnoj, velikoj porodici pravoslavnih naroda. Ja dolazim u ime naše Svete Srpske pravoslavne crkve da vas pozdravim i da vam prenesem pozdrave naše Crkve i našega naroda, vama koji živite ovde na ovim prostorima. Mi smo jedna velika porodica hrišćanska, pravoslavna, i ma u kojim državama da živimo mi smo porodica duhovna, i nama je cilj da se zbližimo i sjedinimo sa Gospodom našim. A kada smo sa Bogom sjedinjeni onda smo bliski i jedni drugima. Vi živite u ovoj blagoslovenoj zemlji, ovde žive pravoslavni, rimokatolici i braća muslimani, iako pripadamo različitim verama, mi smo narod Božiji. Sve nas je Gospod stvorio i svi smo dužni i pozvani da slavimo Gospoda na način kako nas to vera uči.
Čuvajte Svetu veru pravoslavnu, ovde je na ovim prostorima bila nekada vrlo prisutna naša srpska crkva. Ovom zemljom je nekada vladao veliki svetitelj iz našeg roda Sveti Jovan Vladimir, a i mnogi srpski kraljevi posle njega. Eto i od tada pa do danas, a nadamo se i ubuduće da će ovde postojati naša sveta crkva, da će blagovestiti istinu Svetog jevanđelja, i da će nas učiti Bogu da se molimo, i da jedni druge poštujemo i uvažavamo onako kako to Gospod želi.
Želim vam svako dobro i blagoslov Božiji, preko ovog divnog svetog hrama, da se izliva na vaše porodice i vašu decu i na sve vas koji u sveti hram sa verom i ljubavlju Bogu prilazite. Blagoslov Božiji neka vas prati u sve dane vaših života. Amin Bože daj“, poručio je u svojoj besjedi Njegova Svetost Patrijarh Irinej.
U ime Društva Svetog Jovana Vladimira iz Skadra, ovom prilikom Njegovu Svetost Patrijarha Irineja pozdravio je predsjednik g. Simo Ajković, koji je između ostalog rekao:
„Vaša Svetosti! Dobro nam došli u Skadar. Evo dana koji stvori Gospod da se radujemo i veselimo u njemu. Dana koga generacije Srba u Albaniji čekaju vjekovima. Vaš dolazak na ognjište predaka, za grobove njihove i za nas, njihove potomke je veliki blagoslov. Vi najbolje znate, Vaša Svetosti, kroz kakva stradanja je prošla naša sveta Srpska pravoslavna crkva na ovim prostorima. Hramovi su bili porušeni, sveštenici progonjeni i ubijeni, a zvona zamukla. Goneći Hrista Gospoda, bezbožno doba je bilo i vrijeme stradanja njegovog vjernog naroda. Kad nam se učinilo da nema kraja našem zaboravu, otkrivanjem moštiju Svetog Jovana Vladimira, zetskog kralja i mučenika i ponovnim uspostavljanjem pravoslavne crkve u Albaniji, na čelu sa Njegovim Blaženstvom arhiepiskopom Anastasijem, i dolaskom Mitropolita Crnogorsko-primorskog Amfilohija na Cetinje, početkom devedestih godina, njegovom stalnom brigom za sudbinu ostataka našeg naroda u Albaniji, stvari su počele da se mijenjaju na bolje.
Vratili smo se u život dostojan ljudi i hrišćana. Znak tog našeg povratka vjeri predaka je i ovaj hram Svete Trojice u Vraki, koji je zajedničkim trudom Arhiepiskopa Albanskog Anastasija i Mitropolita Crnogorsko-primorskog Amfilohija sagrađen.
Nema svečanije prilike i boljeg povoda od ovog da, koristeći vaš dolazak u Albaniju, u dogovoru sa Njegovim Blaženstvom g. Anastasijem, prilikom vašeg sledećeg dolaska, zajedno osveštate i ovaj sveti hram.
Vaš dolazak je veliki blagoslov za ovu zemlju i za ovaj narod, i veliki most mira, ljubavi i razumijevanja.
Dobro nam došli i na mnogaja ljeta“, završio je pozdrav g. Simo Ajković.
Potom je uslijedio program recitacija pjesama koji su izveli polaznici kursa srpskog jezika pri udruženju „Morača-Rozafa“, predvođeni svojim profesorom Svetozarom Ćirakovićem i teologom Aleksandrom Vujovićem.
U programu su nastupili i članovi KUD „Obilić“ iz Skadra, koji su odigrali narodne igre iz Srbije i Crne Gore, dok su Gordana i Sanja Ajković i Nimet Lekić, otpjevali nekoliko tradicionalnih pjesama iz Srbije, Crne Gore i sa Kosova i Metohije.
U toku programa Njegovu Svetost Patrijarha Irineja, ispred Srba i Crnogoraca iz Skadra, pozdravio je predsjednik udruženja „Morača-Rozafa“, g. Pavle Brajović, koji je rekao: „Vaša Svetosti! Koristim izutetnu priliku da Vas u ime Srba i Crnogoraca u Albaniji najsrdačnije pozdravim.
Vaš dolazak u ovu zemlju od velikog je značaja za život naše zajednice. Sigurni smo da će nam Vaše prisustvo ovde uliti novu snagu u daljoj borbi za očuvanje identiteta našeg naroda, koji je decenijama unazad bio teško obespravljen. Udruženje „Morača-Rozafa“ postoji više od dvije decenije i okuplja Srbe i Crnogorce, kako bi mogli da sačuvamo jezik, vjeru, običaje i kulturu našeg naroda. Prvih deset godina nismo imali nikakvu pomoć od onih koji su zakonski bili obavezni da nam je pruže. Naprotov, mi smo od njih bili teško gonjeni. Poslednjih deset godina, zahvaljujući brizi mitropolita Amfilohija i trudu Mitropolije crnogorsko-primorske, mi smo imali duhovnu i materijanu pomoć. Blagodareći tome, mi smo ne samo opstali, već i razvili svoje aktivnosti. Imali smo i podršku Republike Srbije, koja nam je preko Ministarstva za dijasporu i Ministarstva Kulture uvijek izlazila u susret. Ta pomoć je prije svega usmjerena na stvaranje uslova za učenje srpskog jezika i kulture. Do sada smo realizovali oko trideset projekata u toj oblasti. Ali, ima dosta stavri koje nijesu riješene, a koje su za nas od životne važnosti. Očekujemo od Republike Srbije da pruži dugoročnu i stabilnu podršku našim novim pregnućima. Obzirom da Srbija blagovremeno rešava pitanje državljanstva srpske manjine u državama regiona, očekujemo da i pitanje dobijanja srpskog državljanstva i za našu manjinu u Albaniji bude riješeno. Molimo Vas, Vaša Svetosti, da nam u tome pomognete.
Vaš današnji dolazak i svaki budući, za Srbe i Crnogorce u Albaniji biće novo ohrabrenje da istrajemo u vremenu koje dolazi.
Blagodarimo Gospodu i Svetom Jovanu Vladimiru, srpskom kralju i mučeniku, što ste nas udostojili svoga prisustva i blagoslova, i što je upravo naše pokoljenje udostojeno da dočeka po prvi put u istoriji srpskog patrijarha u Vraku i Skadar. Dobro nam uvijek dolazili!“,rekao je g. Pavle Brajović-Jakoja.
Svečanom dočeku patrijarha srpskog Irineja u Vraku i Skadar, prisustvovali su i sveštenici Mitropolije crnogorsko-primorske i Albanske pravoslavne crkve, ambasador Republike Srbije u Tirani g. Miroljub Zarić, Direktor Uprave za saradnju sa crkvama i verskim zajednicima u Vladi Republike Srbije g. dr Mileta Radojević sa saradnicima, kao i brojni vjernici iz Vrake, Skadra i okoline i Crne Gore. Među sabranim je bilo kako pravoslavaca, i rimokatolika i muhamedanaca, koji su svi saborno došli da dočekaju i pozdrave srpskog patrijarha. Ovoj svečanosti posebnu radost dala su i srpska dječica u Vraki i Skadru, koja su uz čast ovog istorijskog dolaska pjevala i recitovala srpske pjesme.
POSJETA SRPSKOG PATRIJARHA PO PRVI PUT U ISTORIJI NA TEMELJIMA SRPSKE DRŽAVE NA GROBOVIMA VOJISLAVLJEVIĆA
Posle kratkog posluženja patrijarh Irinej, Mitropoliti Ignatije i Amfilohije, sa sveštenstvom i delegacijama srpske i albanske pravoslavne crkve, posjetili su i ostatke drevnog manastira Svetog Sergija i Vakha iz 9. vijeka, pored rijeke Bojane, u kojima su sahranjeni srpski kraljevi iz slavne dinastije Vojislavljevića. Ovo je po prvi put u istoriji da jedan srpki patrijarh posjeti i ovo mjesto. Riječima dobrodošlice kod ove stare svetinje srpskog patrijarha pozdravio je g. Pavle Brajović-Jakoja, rekavši: „Vaša Svetosti, došli ste na grobove gdje počivaju srpski kraljevi iz slavne dinastije Vojislavljevića, Bodin, Mihailo i Vojislav! Vi ste danas na temeljima srpske crkve i države! Vaše prisustvo ovdje je blagoslov za cijeli srpski rod. Raduju se njihovi potomci koji su opstali na ovim prostorima. Ovo je najdublji srpski temelj. Vi ste danas vaša Svetosti na ognjištu srpskog naroda i istorije!“
Ispod ostataka ovog manastira nalaze se i grobovi srpskih kraljeva Vojislavljevića. Do 1423. godine, to je vrijeme posle Đurđa Brankovića, odnosno kratko vrijeme posle Despota Stefana Lazarevića, i do tada ovaj prostor pripadao je srpskoj državi, i naravno Srpskoj pravoslavnoj crkvi pod čijom su se jurizdikcijom nalazili ovi prostori. Grad Skadar su 1423. godine zauzeli Mlečići, odupirući se Turcima koji su nadirali sa istoka. I Mlečići i Venecija je ove prostore zadržala sve do kraja 16. vijeka. Jedan broj pravoslavnog življa je primio rimokatoličku vjeru da bi posle 16. vijeka jedan dio počeo i da se turči. Na ovim prostorima poslednja srpska kraljica koja je ostavila tragove bila je Jelena Anžujska, koja je i živjela na ovim prostorima, čak postoji predanje da se i ona upokojila u ovom drevnom manastiru. Na ovim prostorima, u Skadru je rođen i car Dušan. Stefan Dečanski je bio mladi srpski kralj i on je vladao ovim prostorima, i mnogi drugi srpski kraljevi su ugradili sebe u temelje srpske državnosti. Upravo ovaj drevni manastir Svetih Sergija i Vakha, svjedoči o temeljima srpskog narodnog pamćenja na ovim prostorima. Po svjedočanstvu mitropolita Amfilohija kada je prije dvadesetak godina posjetio ovu svetinju, tada mu je jedan stari albanac rekao „Što ste vi Srbi zaboravili ovu vašu svetinju?!“ Eto svjedočanstva da i Albanac koji pamti i ne zaboravlja kome je svetinja manastira Svetog Sergija i Vakha pripadala kroz vjekove.
Poklonivši se ostacima manastira, Njegova Svetost Patrijarh Irinej se pomolio Bogu za pokoj duša srpskih kraljeva rekavši: „Neka Gospod prosti duše onima koji počivaju ovde, a nas da blagoslovi da nastavimo i istoriju i život, kako bi ga predali onima koji dolaze iza nas“.
Posle obilaska Vrake, Skadra, drevnog manastira Svetog Sergija i Vakha delegacija Srpske pravoslavne crkve otišla je u Tiranu, kako bi učestovala u osvećenju novopodignutog Sabornog Hrama Hristovog Vaskrsenja, koju je osveštao Njegova Svesvetost Patrijarh vaseljenski g. Vartolomej, uz sasluženje više poglavara pomjesnih pravoslavnih crkava.
Dolazak Patrijarha Srpskog g. Irineja biće upisan zlatnim slovima u mučenički ljetopis crkve srpskog naroda u Albaniji, dajući snagu budućim pokoljenjima da ostaju i opstaju na ovim prostorima, nepokolebljivo čuvajući svoju vjeru, običaje, jezik, i sve ono sveto i čestito što naš narod nosi u svom biću.
Aleksandar Vujović
