- Na današnji dan, 10. maja 1594. godine mošti oca srpske državotvornosti i prvog srpskog arhiepiskopa Svetog Save Turci su spalili na Vračaru u Beogradu.
Spaljivanju moštiju Svetog Save prethodio je ustanak Srba u Banatu u kojem su ustanici nosili ikone Svetog Save. Turski sultan naredio je Sinan-paši da po svaku cijenu uguši pobune Srba, a ovaj je, znajući da do groba Svetog Save u manastiru Mileševa hodočaste čak i muhamedanci, naredio da se prenesu mošti u Beograd i spalio ih.
Kad je Sveti Sava išao po zemlji,
Još pre svoga rođenja,
Dok se zvao Rastko,
Kao što ide i sada,
Samo ga ne vidimo,
A možda je to bilo i docnije.
Krenuo je Savinim stopama,
Ka Savinom izvoru
Na Savinom vrhu
Kuda i mi idemo,
Jer drugog puta i nema.
Kada je negde oko Savina dana
Naišao Savinom stranom,
Napali su ga psi,
Kao što i sad napadaju
Svakoga ko se uputi Savinim tragovima.
Putnik je najpre sastavio tri prsta,
Kako je odredio da se i mi krstimo,
Plašeći ih zakonom
Od koga su još više pobesneli,
A ni do danas nisu uzmaknuli.
Onda se sagnuo da dohvati kamen,
Ali kamenje beše zamrznuto,
Svezano za zemlju studenim sindžirima,
Jer beše jaka zima,
Kao i ove godine,
Kao uvek oko Savina dana.
Već su raznosili Savina stopala,
Savin kuk i Savin lakat,
Po prodolima i jarugama zemlje
Zbog koje je podeljen svet,
Kad je Sveti Sava otpasao mač usta,
Jedino oružje koje je nosio,
A koje je i nama ostavio,
Govoreći ove reči:
Neka je prokleta zemlja u kojoj su
Paščad puštena, a kamenje svezano.
- Na današnji dan, 10. maja 1933. godine u Berlinu, ispred Rajhstaga, nacisti su spalili više od 25 hiljada knjiga, među kojima djela Marksa, Frojda, Brehta, Ajnštajna, najavljujući na taj način novo razdoblje u istoriji njemačke kulture.
Samo u Berlinu, na Trgu opere, okupilo se oko 70.000 ljudi. Studenti su kamionima i kolicima prebacili više od 20.000 knjiga – među njima i djela poznatih njemačkih pisaca kao što su Man, Remark. Studentski vođa Herbert Gutjahr održao je govor pun mržnje: „Sve ono što nije njemačko predajem vatri!“ Tada tek 23. godišnji Gutjahr bio je prvi koji je u vatru bacio hrpu knjiga. Bila su to djela čije su poruke – prema nacističkoj ideologiji – bile „nenjemačke“. Zapaljene su i knjige autora koji su važili za neprijatelje nacionalsocijalista. Nije bilo razloga da se studenti plaše: paljenje knjiga su odobravali zaposleni u bibliotekama, pa čak i mnogi profesori. Kada su u januaru 1933. godine nacionalsocijalisti preuzeli vlast Adolf Hitler je dobio diktatorska ovlašćenja. Počela je borba za njemačke ideje. Paljenje knjiga na Trgu opere u Berlinu bila je centralna manifestacija. Sam čin je prenosio radio. Mnogi studenti su nosili SA ili SS-uniforme. Jedan od njih je poručio: „Predajem vatri spise škole Sigmunda Frojda. Protiv krivotvorenja njemačke istorije i omalovažavanja njenih velikana, iz strahopštovanja pred našom prošlošću“. Oko ponoći je stigao i Gebels koji je održao govor pred oduševljenom masom.
Svjetski mediji su bili užasnuti i spaljivanje nazvali „Genocidom nad knjigama“. Spaljene su i knjige pjesnika Hajnriha Hajnea, koji je još 1821. godine napisao: „Kada gore knjige, na kraju će goreti i ljudi“. Među njemačkim intelektualcima i umjetnicima te godine je došlo do besprimjernog egzodusa. Mnogi su napustili zemlju. Nobelovac Tomas Man je 1940. godine preko BBC-a osudio nacistički režim: „Ovo je glas upozorenja – upozoriti Vas to je jedina usluga koju jedan Njemac, kao ja, može danas da Vam učini.“ Onima koji su ostali u Njemačkoj često je zabranjivano objavljivanje njihovih djela. Bolno je bilo saznanje da su upravo studenti bili ti koji su pomogli u paljenju knjiga tog maja 1933. godine.
