Skadar

Ljetopis, 14. april

Ime: Ljetopis 14.04.2019 (1395 Skadar, 1917 Esperanto); Opis: Ljetopis, 14. april Tip: audio/mpeg
  • Na današnji dan, 14. aprila 1395. godine Đurađ Stracimirović Balšić predao je Skadar Mlecima.

SkadarSkadar je grad na jugoistočnoj obali Skadarskog jezera, u sjeverozapadnom delu države Albanije, i glavni grad je istoimene oblasti. Nalazi se blizu mjesta gdje se sastaju rijeke Drim i Bojana. Jadransko more je udaljeno 20 kilometara. To je jedan od najstarijih kulturno i ekonomski najznačajnijih gradova u ovom dijelu Balkana.

Vizantijski car Konstantin Porfirogenit opisao je u delu „O upravljanju carstvom“ kako su za vrijeme Iraklije Srbi bili jedini stanovnici grada Skadar i njegove okoline u sedmom vijeku. Oni su tu osnovali i državu Duklju. Skadar je postao prijestonica dukljanske države. Kratko vrijeme, Duklja je bila pod carem iz Makedonije, Samuilom. Vizantijci su kasnije uključili oblast Skadra u svoje Carstvo. Stefan Vojislav istjerao je poslednjeg vizantijskog stratega , i uspješno branio svoju nezavisnost od Vizantije. Oslobodio je grad od Vizantijaca (Romeja). Kralj Bodin primio je krstaše u Skadru. Poslije perioda dinastičkih borbi, Skadar je postao dio Zete, podređene Velikom županu Raške. Od sredine četrnaestog vijeka gradom vlada porodica Balšića. Skadar je odbio dva velika turska napada. Slomivši herojsku odbranu, Turci su osvojili Skadar 1479. godine. Po osvajanju, grad je bio razoren, a većina stanovništva je izbjegla. Skadar je postao glavni grad turskog vilajeta.

U sedamnaestom vijeku, osnovana je manja administrativna jedinica, sandžak, sa centrom u Skadru. Grad je počeo da prosperira na zanatstvu: proizvodnja svile, tkanina, oružja i srebrnih predmeta. U gradu je izgrađen bazar i most preko rijeke Kir, dug preko 100 metara, na 13 lukova. Tokom osamnaestog vijeka, Skadar je bio centar Skadarskog pašaluka. Vrijeme devetnaestog vijeka bilo je za Skadar vrijeme procvata. Skadar je važio kao trgovački centar za cio Balkan. U njemu je bilo preko 3500 trgovina, a odjeća, koža, duvan, i barut su bili najvažnija roba. Od 1718. godine strane države su otvarale poslanstva u Skadru.

Izbijanjem Balkanskih ratova 1912-1913. godine, Srbija i Crna Gora su pokušale da grad oslobode od Turaka. Međutim, iako je Crna Gora oslobodila Skadar, skadarska oblast je pod pritiskom Velikih sila (Britanije i Austrougarska) priključena novostvorenoj nezavisnoj Albaniji odlukom Londonske konferencije.

U Prvom svjetskom ratu, Skadar je bio pod austrougarskom okupacijom 1916-1918. godine a 1919. godine grad je vraćen pod kontrolu nezavisne Albanije.

 

  • Na današnji dan 14. aprila 1917. godine umro je poljski ljekar Ludovik Lazar Zamenhof, izumitelj vještačkog jezika esperanto. Pod pseudonimom Dr Esperanto, izdao je 1887. godine udžbenik novostvorenog jezika. Naziv „esperanto“ potiče od pseudonima pod kojim je „Prva knjiga esperanta“ objavljena: Doktor Esperanto — neko ko se nada da će ovaj jezik postati međunarodni (pomoćni) jezik svih ljudi.

EsperantoDanas je esperanto u upotrebi u raznim sferama života, uključujući putovanja, dopisivanje, kulturnu razmjenu, književnosti originalnoj i prevedenoj i literaturi (uopšte) i u nekim školama se uči fakultativno. Cilj Esperanta nije zamjenjivanje postojećih jezika, već njihovoa dopuna. Govorna zajednica esperanta postoji već više od stotinu godina, a čine je brojni govornici i simpatizeri okupljeni u hiljadama klubova, grupa, udruženja, strukovnih i nacionalnih saveza na svim kontinentima.

U svijetu postoje hiljade jezika i ljudi koji se među sobom slabo ili teško sporazumijevaju. Esperanto se zalaže za zadržavanje tih jezika, uz određivanje jednog zajedničkog koji će ih sve povezivati. Ljudi bi, osim svog materinjeg jezika, mogli govoriti i Esperanto (kao prvi strani jezik). Moguće je da je Esperanto u ovoj ulozi bolje rješenje od engleskog, kineskog ili bilo kog drugog nacionalnog jezika, imajući u vidu da je etnički neutralan, a da je lagan za učenje. Espereranto nije potekao od jedne velesile ili jednog naroda, koji bi svoj jezik nametali drugim narodima. On je planski pravljen, a ne stihijski poput nacionalnih jezika, te je neophodno znatno manje vremena da se nauči. Osnovna komunikacija se u njemu postiže još brže. Time učenje stranih jezika ne postaje povlastica bogatih i učenih, nego je dostupno svima. Isto tako se štede ogromna sredstva neophodna za učenje jezika. Esperantisti, osim ovih ideja, nude svijetu gotov proizvod za tu namjenu, međunarodni jezik Esperanto, koji je već dugo u upotrebi. Korišćenje Esperanta u međunarodnom komuniciranju malim jezicima pruža veću zaštitu i stvara povoljnije uslove za njihovo održanje i razvoj, nego što im pruža realnost u kojoj dominira jedan ili nekoliko velikih jezika. Jezička struktura esperanta podržava prirodni tok ljudskog razmišljanja i logičniji je od spontanih (nacionalnih) jezika. Veoma produktivan način tvorenja riječi garantovao je još u početnom stadijumu razvoja jezika iznijansirane mogućnosti izražavanja, što je još u ranim stadijumima učenja motivisalo učenike da napreduju u učenju. Tako je sama zainteresovanost brzo omogućavala sticanje znanja – neuporedivo prije nego kod učenja nacionalnih jezika. Uopšteno rečeno, mjeseci učenja ovog jezika odgovarali su godinama učenja nacionalnih jezika.