Prva Zenevska Konvencija

Ljetopis, 22. avgust

Ime: Ljetopis 22.08.2019 (1864 Zenevska Konvencija, 1978 Kenijata); Opis: Ljetopis, 22. avgust Tip: audio/mpeg
  • Na današnji dan, 22. avgusta 1864. godine potpisana je Prva ženevska konvencija.

Prva Zenevska KonvencijaNa međunarodnoj konferenciji 12 država pristupilo je Konvenciji koja je danas poznata kao Prva ženevska konvencija. Pored pravila koja regulišu položaj i postupanje sa ranjenicima i bolesnicima u ratu, Konvencija je definisala i znak zaštite, crveni krst na bijelom polju. Danas Ženevske konvencije prestavljaju niz od četiri međunarodna sporazuma, koje su potpisale i ratifikovale 196 država sa ciljem zaštite života i dostojanstva tokom oružanog sukoba, kao i ograničavanja sredstava i načina ratovanja kako bi se smanjile nepotrebne patnje i razaranja. Ženevske konvencije su niz od četiri međunarodna sporazuma potpisanih u Ženevi (1864. 1906. 1929. i 1949. godine), čime su uspostavljeni humanitarni principi po kojima su zemlje potpisnice obavezne da se ponašaju prema neprijateljskim vojnicima i civilima za vrijeme ratnih sukoba. Kršenje Ženevskih konvencija postojalo je i postoji među stranama u svim sukobima. Iz tih razloga formiran je Međunarodni sud pravde kao i ad hoc osnovani sudovi po odlukama UN. Najveći doprinos poboljšanju položaja ranjenika, bolesnika i brodolomnika svakako je učinjen usvajanjem Ženevske konvencije iz 1949. godine. Prvom Ženevskom konvencijom značajno je proširena zaštita ranjenika i bolesnika u oružanim sukobima na kopnu dok je Drugom ženevskom konvencijom poboljšana protekcija ranjenika, bolesnika i brodolomnika koji se nađu na moru. Međutim, ove konvencije su ograničile zaštitu prevashodno na ranjenike, bolesnike i brodolomnike u oružanim snagama a njihov glavni nedostatak bio je u tome što navedeni pojmovi nijesu bili precizno definisani usled čega je bio sporan i domašaj relevantnih odredbi. Ovi nedostaci otklonjeni su dopunskim protokolom. Protokolom su izjednačena vojna i civilna lica. Ipak, treba imati u vidu da ranjenici, bolesnici i brodolomnici koji pripadaju oružanim snagama, za razliku od civila istog statusa, nakon što padnu u ruke neprijatelju dobijaju status ratnih zarobljenika, tako da se mogu koristiti kumulativnom zaštitom. Što se same zaštite tiče, predviđeno je da ova lica u svakoj prilici budu poštovana i zaštićena. Sa njima se u svakoj prilici mora postupati humano, i mora im biti pružena, u što kraćem roku i bez ikakve diskriminacije, ljekarska pomoć i njega koju zahtijeva njihovo stanje. Izričito su zabranjena ugrožavanja njihovih života i ličnosti, a naročito ubistva, mučenje ili vršenje bioloških eksperimenata. Pozitivne obaveze uključuju dužnost pronalaženja i prikupljanja neprijateljskih ranjenika, bolesnika i brodolomnika i pružanje njege ovim licima. U te svrhe vojna vlast može pozvati na milosrđe stanovništvo radi dobrovoljnog prikupljanja i njegovanja ovih lica, kao i zapovjednike neutralnih trgovačkih brodova, radi preuzimanja i negovanja ranjenika, bolesnika i brodolomnika kao i radi prikupljanja mrtvih. Takođe, predviđena je obaveza strana u sukobu da u što kraćem roku identifikuju i popišu ranjenike, bolesnike, brodolomnike i mrtve koji su pali pod njihovu vlast, i da preko svojih nacionalnih biroa, ove podatke dostave Centralnom birou Međunarodnog komiteta Crvenog krsta u Ženevi.

 

  • Na današnji dan, 22. avgusta 1978. godine umro je predsjednik Kenije i publicista Džomo Kenijata, jedan od najistaknutijih afričkih boraca protiv kolonijalizma.

Dzomo Kenijata

Bio je predsjednik Kenijskog afričkog saveza koji je 1963. godine izborio nezavisnost zemlje od Velike Britanije, zatim premijer, a onda šef države. Džomo Kenijata se smatra ocem kenijske nacije, i zbog toga i naziv Kenijata (Otac Kenije). Aerodrom u Najrobiju nosi njegovo ime kao i veliki broj institucija u Keniji, ulice, glavni trgovi itd… Kenijata je primljen u Zakonodavno vijeće Kenije poslije puštanja iz zatvora. Od 1961. do 1962. godine vodio je delegaciju KANU-a (Kenijske afričke narodne unije) na prvu i drugu Lankastersku konferenciju u Londonu gdje se razmatralo o kenijskom ustavu. Izbori su održani u maju 1963. godine, glavni konkurenti su bili Kenijatina KANU (unitarsti) i KADU (koja se zalagala za federalnu državu). KANU je pobijedio osvojivši 83 mjesta od 124 ukupno. Kenijata je postao premijer autonomne kenijske vlade, dok je kraljica Elizabeta II ostala vođa države. Zalagao se da bijelci doseljenici ne napuste Keniju i propagirao pomirenje. Kenijata je zadržao ulogu premijera poslije nezavisnosti koja je proglašena  decembra 1963. godine. 1964. godine Kenijata je postao predsjednik kada je uspio da izlobira da parlament promijeni ustav, od Kenije načini republiku, te je postao izvršni predsjednik: šef države, predsjednik vlade, kao i vrhovni zapovjednik oružanih snaga. Vladao je Kenijom na slični način kao i što su ostale afričke vođe u to doba. Njegova politika se bazirala na postepenoj arfikanizaciji vlade, kroz zadržavanje velikog broja službenika iz Evrope, i njihovo polako zamjenjivanje Kenijcima. Novembra 1964. godine KADU se zvanično raspala, i njeni predstavnici su se pridružili KANU-u, formirajući jednu partiju. Kenijata je ponovo izabran bez protivkandidata, nastavio korigovanje ustava, i jačao svoju moć. KANU je ostala kao jedina politička partija u Keniji. Do kraja njegove vladavine, Kenija je bila jednopartijska zemlja i Kenijata je koristio metode od kazne do rodoljublja, kao i pažljivo postavljanje ljudi u državni aparat, kako bi se što duže održao na vlasti. U nekoliko narednih mandata opet je predstavljao jedinog kandidata za predsjednika, te je ostao na čelu države sve do svoje smrti 1978. godine. Kenijata, kako je bio poznat među masama, je bio važan i uticajan državnik u Africi. Smatra se da je on jedan od zaslužnih što je Kenija postala nezavisna kao i da je od nje napravio relativno prosperitetnu kapitalističku državu. Vodio je umjereno prozapadnu politiku, kao i antikomunističku ekonomsku filozofiju i spoljnu politiku. Međutim previdio je neke ključne stvari, poput reforme vlasništva, stvaranje novih institucija, kao i članstvo Kenije u Ujedinjenim nacijama. Za vrijeme njegove vladavine oformljena je relativno mirna i stabilna država, razvijala se ekonomija i privlačene su velike količine stranog kapitala, te samim tim i stvorena crna kenijska srednja klasa.