Povodom 50 godina od rušenja crkve na Lovćenu, u Gradskoj kući, u Nikšiću, u subotu 19. marta 2022. godine, održana je, u organizaciji Opštine Nikšić i Crkvene opštine Nikšić, promocija knjige i projekcija filma „Sumrak Lovćena“.
Sveštenik Miodrag Todorović je podsjetio, u uvodnoj riječi, da su Njegoševe kosti „pokretane“ šest puta, najprije 1916. nasiljem okupatora, a uzrok tome, kasnije, bile su naše domaće prilike odnosno neprilike. Rušenje crkve, posvećene Svetom Petru Cetinjskom, u kojoj je Njegoš po sopstvenoj želji sahranjen, da bi na tom mjestu bio podignut mauzolej izazvalo je polemiku, koja je, naveo je o. Miodrag, imala učesnike u ne samo u Crnoj Gori, i čitavoj ondašnjoj Jugoslaviji, nego i u nekim evropskim zemljama. Kao plod te polemike nastao je poseban broj časopisa „Umetnost“, koji je sabrao dio građe i dokumenata, relevatnih za ovo pitanje. Fototipsko izdanje ovog časopisa pojavilo se 1989. pod naslovom „Sumrak Lovćena“ po slici Petra Lubarde. IU „Svetigora“ objavila je, povodom 170 godina od Njegoševog upokojenja, ovaj zbornik pod istim naslovom, dopunjen sa nekoliko tekstova.
U razgovoru o knjizi „Sumrak Lovćena“ učestvovao je istoričar Tomaš Damjanović, koji je naveo da se iz mnoštva minulih zbivanja u Crnoj Gori, svojim ondašnjem značajem, konkretnim posljedicama i, nadasve, simbolikom, izdvaja rušenje Kapele na Lovćenu i, s tim u vezi, izgradnja mauzoleja. U svom izlaganju on je podsjetio na važne hronološke detalje u slijedu događaja prije, tokom i nakon samog rušenja kapele i gradnje mauzoleja, izvodeći zaključak da je Njegoševa kapela bila simbol onovremene Crne Gore, prvo knjaževine, potom i kraljevine i da oko toga nema sporenja, ali, da saglasnost izostaje oko toga kakve Crne Gore je simbol Njegoševa kapela.
Teolog Miloš Nenezić se osvrnuo na pojam planine, mjesta Božjeg javljanja, Božjeg prisustva u Bibliji, napominjući da, na oko 500 mjesta u biblijskom tekstu, postoji izvještaj javljanja Božanskog, upravo, na planini. Planina ima religiozni simbolizam, ona je mjesto gdje čovjek postaje bliže nebesima i samom Bogu, te je, upravo, iz toga razloga Njegoš, budući duboko ukorijenjen u biblijskom i liturgijskom predanju pravoslavne Crkve, izabrao Lovćen za mjesto svog počinka.
„Sumrak Lovećna“ je, po mišljenju publiciste Jovana Markuša, koji se ovom problematikom bavi dugo godina, najbolja knjiga koja se pojavila u poslednje vrijeme, kada je riječ o problemu rušenja svetinje na Lovćenu. Markuš je javnosti skrenuo pažnju na dokument Zavoda za zaštitu spomenika kulture Crne Gore, koji je 1961. crkvu i grobnicu Njegoševu u njoj proglasio za zaštićeni spomenik kulture, a taj isti Zavod je 1969. godine donio odluku da se crkva i grobnica premjeste, a ne poruše. On smatra da je rješenje vrlo jednostavno: Onaj ko je dao nalog, odnosno dozvolu da se lovćenska Kapelica izmjesti, treba da je izgradi o svom, tj. o trošku države na mjestu gdje kaže Crkva, i u obliku u kojem je Njegoš napravio.
Razgovoru o zborniku „Sumrak Lovćena“ prethodila je projekcija istoimenog dokumentarnog filma.
